Van Gölü Ekspresi’nden inince... Bitlis’te yapılacak 13 şey!

1. Nemrut volkanı: Bir zamanlar yaklaşık 4 bin metre yüksekliğe sahip Nemrut Dağı, günümüzden yaklaşık 150 bin yıl önce büyük bir patlamayla içine çökmüş ve tam 1000 metre irtifa kaybetmiş. Dağın eteklerine doğru akan volkanik malzemeler, Murat Vadisi’nin önünü tıkayarak Van Gölü’nün oluşum aşamasını başlatmış. Bu çökmeyle oluşan Nemrut kalderası ise dünyanın ikinci büyük kalderası olma özelliğini taşıyor. Çapı yaklaşık 7 bin 500 metre olan kraterin içinde büyük bir göl ile küçük bir sıcak su gölü bulunuyor. Ayrıca bir de buhar bacası var. Aktif bir yanardağ olan Nemrut Dağı, her mevsim güzel ama özellikle kış ve sonbahar aylarında muhteşem manzaralar sunuyor. Kratere hem Tatvan hem de Ahlat tarafından giriş var.

2. Atatürk Dağı: Bitlis merkez ile Tatvan arasında bulunan dağın orijinal ismi Kirkor Dağı. O da aktif bir volkan. Atatürk Dağı denmesinin nedeni, yaz aylarında güneş dağın üzerinde batarken Tatvan tarafından bakıldığında oluşan görüntünün Atatürk’ün yüzüne benzemesi.

3. Por Köyü: Tatvan çıkışında Bitlis-Van yolunda ilerlerken kıyıya paralel yola girin. Kısa bir süre sonra Nemrut ve Kirkor dağlarının önünde yer alan Van Gölü ile bölgedeki en güzel manzaralardan birine şahit olacaksınız. Sahile paralel giden yol biraz dar ve kötü ama her araç rahatlıkla gidebilir. Yaklaşık bir saat sonra ilk olarak kafasını suya gömmüş bekleyen bir timsaha benzeyen kayalıkları göreceksiniz. Bu görüntüden birkaç dakika sonra da Por Köyü’ne giriş yapacaksınız. Yeni ismi İncekaya. Van Gölü’nün en güzel koylarının birinde bulunuyor. Doğal güzelliğinin yanısıra eski zamanlardan kalma mağaralar burayı daha da ilginç bir hale getiriyor. Mağaralara çıkmak için yaklaşık 10 metrelik merdiven yapılmış. Köy aslında yarım ay şeklindeki volkanik bir oluşum. İçindeki türbenin Hz. Ebubekir’in torunu şeyh Hüseyin’e ait olduğu düşünülüyor. Van Gölü muhteşem, turkuaz renkler sunuyor. Buradan Nemrut ve Süphan volkanlarının oluşturduğu muhteşem manzarayı da izleyebilirsiniz.

4. El Aman Hanı: Türkiye’nin bir ovada inşa edilmiş en büyük demiryolu kar tünelinin bulunduğu Rehva düzünde, Bitlis-Tatvan karayolu üzerinde bulunuyor. Tam 45 odaya sahip han, 16. yüzyılın ortalarında, özellikle kış aylarında mahsur klanlar için yaptırılmış. Günümüzde restore edilerek tekrar hizmete açılmış ancak artık sosyal tesis olarak kullanılıyor.

5. Ahlat Selçuklu mezarları: Tüm dünyada bilinen bu mezarlar, Selçuklular’ın önemli dünya miraslarından biri. Mezarlık, Ortaçağ Türk mimarisinin en önemli eserlerinden biri. Burada yaklaşık 8 bin 200 mezar bulunuyor.

6. Ahlat harabe şehir: Selçuklu mezarlığına çok yakın olan bu çok eski yerleşim yeri, devasa bir kaya bloğunun oyulmasıyla ortaya çıkmış. Mağarada yüzden fazla odacık bulunuyor.

7. Adilcevaz Kef Kalesi: Yöre halkının Kef Kalesi dediği yer, aslında bir Urartu tapınağı. Tapınak Adilcevaza sadece üç kilometre uzakta, Van Gölü manzaralı bir düzlüğün üzerinde. Adilcevaz ile Süphan dağı arasında bulunan tapınağa ait buluntular, Adilcevaz girişindeki küçük müzede sergileniyor.

8. Mucizeler Manastırı: Burada görülmesi gereken bir başka yer de Mucizeler Manastırı. Yaklaşık 600 yıllık olduğu tahmin edilen manastırdan geriye sadece harap bir kilise kalmış. Ama yine de ziyarete değer bir güzellik.

9. Aygır Gölü: Süphan Dağı’nın eteklerindeki bu volkanik göl aslında aktif bir krater ağzı. Kenarında bir de köy bulunduran bu muhteşem gölün içinde Urartu su kanalları bulunuyor.

10. Deliktaş: Bitlis-Diyarbakır yolu üzerinde bulunan Deliktaş, büyük bir traverten oluşumu. Bitlis’e yol yapılırken bu oluşum ortadan delinmiş ve yol içinden geçmiş. Zamanla deliğin bir tarafı tamamen alınarak yol genişletilmiş ama Deliktaş ismi aynen kalmış. Traverten ise aktivitesine devam ediyor.

11. Bitlis Kalesi ve evleri: Kalenin yapım tarihi tam olarak bilinmiyor ama milattan önce 3.-4. yüzyıllarda yapıldığı düşünülüyor. Büyük İskender tarafından, komutanı Bedlis’e inşa ettirildiği için önce kalenin, sonra da kale etrafında gelişen yerleşim yerinin isminin Bitlis olarak kaldığına inanılıyor. Volkanik bir kayaç olan ignimbiritten yapılan Bitlis evleri, bir veya iki katlı olarak inşa edilmiş. Zaman içinde bir çoğu tahrip olmuş ama yamaçtaki bir mahalle korunmuş. Evler yazın serin kışın ise sıcak tutan bir özelliğe sahip.

12. Büryan: Bitlis’e gidip de büryan yemeden dönmek olmaz. Yaklaşık 750 yıllık geçmişi olan büryanı yemek için çok geçe kalmamak lazım. Çünkü genellikle sabah saat 10:00 olmadan biter. Keçi etinden yapılır. Yaklaşık 2.5 metre derinliğinde, ağızdan itibaren genişleyerek devam eden bir tandırın içinde önce ateş yakılır. Ateş köze dönüşünce metal leğen içine su konarak çukurun diblne yerleştirilir. Gövde bir çengelle kuyuya sarkıtıldıktan sonra tandırın ağzı çamurla iyice kapatılır. Yaklaşık bir saat bu şekilde su buharıyla pişen gövde çıkarılarak sıcak servis edilir.

13. Süphan Dağı: Süphan Dağı sanki Van Gölü’nün kutsal bekçisidir. Gölün hangi noktasında olursanız olun onu görürsünüz. Yüksekliği 4 bin 054 metre olan Süphan Dağı, kış hariç tırmanması en kolay dağdır. Kondisyonu iyi olan herkes hiç zorlanmadan tırmanarak muhteşem bir Van Gölü manzarası izleyebilir. Yapacağınız tek şey, Bitlis Dağcılık İl Temsilcisi Adem Gül’ü aramak.

Selçuk Şamiloğlu
Fotoğrafçıların popüler adresi 

14. Güroymak (Norşin) Kaplıcaları: Buraya kaplıca yerine sıcak su çıkışları demek daha doğru olur. Birkaç havuzdan oluşan bu sıcak sulardan biri, basit bir duvarla çevrilmiş. Diğer büyük gölet ise hayvanlara ayrılmış. Kışın mandalar ve atlar buraya getirilerek suya sokuluyor. Budaklı Köyü’ndeki kaplıca, yaz aylarında turistlere, kışın manda ve atlara ev sahipliği yapıyor.

Kaplıcada su sıcaklığı yaklaşık 40 derece. Kış aylarında ahırda kalan manda ve atlar, temizlenmeleri için termal suya götürülüyor. Köylüler, kaplıcaların mandaların yaralarını iyileştirdiğini, göğüslerindeki rahatsızlığı azalttığını ve kaliteli süt ürettiklerini söylüyor.
Köyün ana gelir kaynağı, mandalardan elde edilen peynir, tereyağı ve süt. Kaplıcaya fotoğraf çekmeye gelen fotoğraf meraklılarından da kışın para kazanıyorlar. Kaplıca yerli-yabancı fotoğrafçı ve belgeselcilerin uğrak yeri. Kaplıcada mandalarını yıkayan Muhammed Tören, “Mandalarla beraber biz de yıkanıyoruz. Fotoğrafçılar da bizim manda yıkayışımızı, atlar üzerinden atlayışımızı, eğlenişimizi fotoğraflıyor” diyor. Mandaların ve köyün geçlerinin kaplıcada suya girmesiyle oluşan görüntü, çıkan buhar ile birleşince mistik bir hava oluşturuyor.