Tarihin unutulmuş sırları gün yüzüne çıkıyor: 5 gizli yer altı şehri! İkisi Türkiye’de… Yapıların derinliklerinde neler bulundu?

İnsanlık tarihi boyunca, insanlar yalnızca yaşam alanları inşa etmekle kalmadı, aynı zamanda bu alanları korumak ve geliştirmek için çaba sarf etti. Ancak, tarih boyunca birçok şehir zamanla unutuldu veya doğanın pençesinde kayboldu. 

Bu kayboluş, yalnızca doğal felaketler ve iklim değişikliği gibi faktörlerden de kaynaklanmadı. Örneğin savaşlar, göçler ve diğer sosyal dinamikler, bu şehirlerin kaderini etkiledi.

Günümüzde, modern teknolojilerin yardımıyla kaybolan bu şehirlerin izlerine ulaşmak mümkün hale geldi. Özellikle lidar ve radar gibi gelişmiş araçlar, yüzlerce yıl öncesine ait yapıların ve yaşam alanlarının yeniden gün yüzüne çıkmasına olanak tanıyor. 

Bu bağlamda, gizli şehirler, yalnızca fiziksel kalıntılardan ibaret değil; aynı zamanda geçmişte yaşamış medeniyetlerin kültürel mirasını, sosyal yapılarını ve günlük yaşamlarını anlamamız için de birer anahtar niteliğinde… 

Business Insider ise beş gizli şehre dikkat çekti. Bu adresler, sadece unutulmuş tarihleri değil, aynı zamanda insanlığın dayanıklılığını ve keşfetme arzusunu da hatırlatıyor. İşte aralarında Türkiye’den de iki yerin olduğu sıra dışı 5 yer altı şehri…

1- Meksika’nın kayıp maya şehri: VALERIANA

Meksika’nın Campeche bölgesinde, lidar teknolojisi kullanılarak binlerce Maya yapısı keşfedildi.

Antik Maya uygarlıklarına ait yapıları ve yerleşim alanlarını keşfetme çalışmalarıyla tanınan arkeolog Luke Auld-Thomas liderliğindeki araştırmacılar, ağaçlarla kaplı bir alanın üzerinde lidar sensörleri kullanarak, yüzeyin altındaki yapıları gün yüzüne çıkardılar. Bu teknoloji, ağaçların gölgesi altında kalan yapıları görünür hale getiriyor.

Sonuç olarak bu çalışmada, MS 750 ile 850 yılları arasında 30 bin ila 50 bin kişinin yaşadığı büyük bir yerleşim yeri bulunmuş oldu. Lidar verileri, bu yerleşimin evler, meydanlar, tapınak piramitleri ve spor alanları ile dolu olduğunu gösteriyor. 6700’den fazla yapının bulunduğu alanda, bazı bölgelerin yoğun yerleşim alanları, diğerlerinin ise kırsal kesim olarak işlev gördüğü anlaşılıyor.

Araştırmalar, buranın muhtemelen bölgesel bir başkent olduğunu da düşündürüyor. Ayrıca, bilim insanları bu yeri ‘Valeriana’ olarak adlandırmaya karar verdiler.

2- İklim değişikliği nedeniyle yeniden görünür hale geldi: ST. THOMAS

Nevada’da, Mead Gölü’nün su seviyesinin düşmesiyle birlikte St. Thomas kasabasının kalıntıları gün yüzüne çıkmaya başladı. 1865 yılında Mormonlar tarafından kurulan bu kasaba, zamanla su seviyesinin yükselmesi nedeniyle kaybolmuştu.

Ancak son yıllardaki kuraklık, bu terk edilmiş kasabanın kalıntılarını tekrar ortaya çıkardı. Buharlaşan su, alttaki kalıntıları açığa çıkarırken, kasabanın geçmişine dair önemli bilgiler sundu.

St. Thomas, bir zamanlar yaklaşık 500 kişiye ev sahipliği yapıyordu. Okul, postane ve dondurmacı gibi yapılarla dolu olan bu kasaba, 1838 yılında son sakinleri tekneyle kaçtığında kaybolmuştu. Uzun süredir kaybolmuş olan bu yer, iklim değişikliği nedeniyle yeniden görünür hale geldi. 2023’te yapılan araştırmalar, iklim değişikliğinin Colorado Nehri’ndeki su kaybını artırdığını ortaya koyuyor. Nüfusun büyük bir kısmı, kasabanın kaybolmasıyla birlikte başka bölgelere göç etti.

Kasabanın yeniden gün yüzüne çıkması, Nevada’nın tarihine dair önemli bilgiler sunuyor. Ziyaretçiler, bu alanda yürüyüş yaparken, geçmişte yaşamış insanların izlerini görebiliyor. St. Thomas, iklim değişikliğinin etkilerinin gözlemlenebileceği önemli bir örnek haline geldi.

3- Yıllarca buzulların altında saklı kaldı: CAMP CENTURY

Grönland, Soğuk Savaş dönemine ait Camp Century adlı gizli askeri üssüyle dikkat çekiyor. 1959 yılında inşa edilen bu üs, ABD Ordusu tarafından gizli balistik füzelerin fırlatılması amacıyla tasarlandı. Grönland’ın donmuş arazisinin 30 metre altında yer alan bu askeri kamp, günümüzde yalnızca buz delici radarlar sayesinde görüntülenebiliyor.

200 asker için yeterli büyüklükte olan bu üs, spor salonu, oyun odası, kütüphane ve berber dükkânı gibi sosyal alanlara da sahipti. Ancak, Camp Century’nin asıl amacı, dünyadaki ilk buz çekirdeği örneklerini toplamak ve araştırmak olarak gösteriliyordu.

Yani, bu üssün sadece askeri bir işlevi yoktu, aynı zamanda bilimsel çalışmalar için de kullanılıyordu. Ama Camp Century’nin gerçek amacı, Project Iceworm ile bağlantılıydı. Buzun altından balistik füzelerin fırlatılması planlanıyordu, bu proje sonrasında iptal edildi. 1967’de ordunun bu üssü terk etmesinden sonra, kar yağışının onu ‘sonsuza kadar koruyacağı’ düşünülüyordu. Fakat sıcaklıkların artması, bu düşüncenin geçerliliğini sorgulatmaya başladı.

Eğer Camp Century erirse, içinde binlerce galon radyoaktif atık da yüzeye çıkma riski taşıyor. 2016 tarihli bir çalışma, bölgenin 2090’a kadar önemli bir miktarda buz kaybedeceğini öngörüyor. Bu durum hem çevre için hem de geçmişin sırları için büyük bir tehdit oluşturuyor.

4- Türkiye’nin saklı yer altı şehri: MATIATE

Midyat’ta, 2020 yılında yapılan bir kazı projesi sırasında beklenmedik bir şekilde geniş bir yer altı şehrinin girişi keşfedildi. ‘Matiate’ olarak bilinen bu yer altı şehri, 60 bine kadar insanın yaşadığı tahmin edilen, muhtemelen 2 bin yıl öncesine dayanan bir alanı kapsıyor. 

Matiate’nin yapıları, kayaya oyulmuş tünellerle birbirine bağlı düzinelerce odadan oluşuyor. Kazılarda, madeni paralar, insan ve hayvan kemikleri ile yiyecek ve şarap depolama alanları ortaya çıkarıldı. Araştırmacılar, yer altı şehrinin tamamını yavaş yavaş ortaya çıkarmayı ve turizme açmayı hedefliyor.

5- Kapadokya'nın en özel adresi: Derinkuyu

Kapadokya bölgesindeki Derinkuyu, yer altındaki yaşam alanlarıyla dikkat çekiyor. MÖ 370 yılına kadar uzandığı düşünülen bu şehir, yüzyıllar boyunca insanların sığınak olarak kullandığı bir alan oldu ve artık büyük bir turistik cazibe merkezi haline geldi. Ziyaretçiler, bu yer altı şehrinin çeşitli katlarını keşfederek insanların geçmişte nasıl hayatta kaldığını gözlemleyebiliyor.

Derinkuyu, yerin yaklaşık 85 metre altında bulunan mağara benzeri odalar ve tünellerle dolu. 20 bin kişilik bir nüfus barındırma kapasitesine sahip olduğu tahmin ediliyor. Bu antik şehir, 600’den fazla açıklık ile farklı alanlara bağlanıyor. Depo odaları, ahırlar ve okullar gibi yapılar, bölgenin zengin tarihini gözler önüne seriyor.

Ziyaretçiler, Derinkuyu'nun çeşitli katlarını keşfederek, insanların yüzlerce yıldır klostrofobik mağaralarda nasıl sığındıklarını görebiliyor. Bu yerin tarihî önemi ve turistik cazibesi hem yerel hem de uluslararası ziyaretçilerin ilgisini çekiyor. 

Fotoğraflar: Alamy, iStock, AA, İHA