Jet lag ile baş etmek kolay değil

Okurumuz Ali Osman Çakır sordu:

Havalimanına gidip uçuş kartımı almama rağmen uçakta ‘boş yer kalmadığı’ gerekçesiyle uçağa alınmadım. Bu durum hukuken doğru mu, ne yapabilirdim?

Uçağa alınmıyorsanız hakkınızı arayın
Dr. Sami Aksoy (Taşıma hukuku uzmanı)

Havayolu şirketleri, yüksek maliyetler nedeniyle uçağın kapasitesinden fazla sayıda bilet satar (overbooking). Biletli tüm yolcular check-in yaptırarak uçuşa gelir. Ancak bazı yolcular uçağa kabul edilmeme (denied boarding) riskiyle karşı karşıya kalır. Yıllardır bir havacılık uygulaması olan overbooking durumunda havayolu şirketi, gönüllü bulamadığı takdirde, uçağa kabul edilmeyecek yolcuların seçiminde özenli davranmalı. Örneğin engelli, yaşlı, küçük yaşta ya da özellikle yakınlarıyla birlikte seyahat eden yolcular yerine, yalnız seyahat eden ve geç gelen yolcular tercih edilmeli.

Aksi takdirde uçağa alınmaması sebebiyle zarara uğradığını iddia eden yolcu, sırf overbooking gerekçesiyle olmasa da havayolunun basiretli davranmadığını ileri sürerek tazminat talep edebilir. Yolcu, uçuş rotasının uzunluğuna göre değişen oranda cezalandırıcı nakit para, konaklama, bilet değişikliği ve biletin iadesi gibi haklara da sahiptir. Yolcunun bu hakları olsa da overbooking uygulamasının havacılıkta yerleşik bir ticari uygulama olduğu unutulmamalı.

Okurumuz Mehmet Altıntaş sordu:

Kıtalar arası yolculuklarda hem gittiğim yere hem de döndüğümde buraya zor uyum sağlıyorum. Nasıl baş edebilirim?
Mesude Erşan

Kısa sürelerde birçok saat dilimini kat etmek biyolojik ritmi etkiliyor. Uzun yolculuklarda, saat farkından dolayı meydana gelen jet lag sendromu tam da böyle bir şey. Tamamen önlemek zor ancak tedbir almak mümkün.

Batıya doğru yapılan yolculuklarda varılan noktada sabah çoğunlukla erken uyanılıyor. Öğleden sonra saatlerinde ise yoğun bir uykululuk hali yaşanıyor. Doğuya doğru seyahatler sonunda ise geceleri uykuya dalma güçlüğü ortaya çıkıyor. Biyolojik saatin normal şartlarda ritmi 24 saatten bir miktar uzun (yaklaşık 25 saat) civarında. Her iki durumda da uyum için ortalama bir haftaya yakın bir sürenin geçmesi gerekiyor.

Uyku tıbbı uzmanı Prof. Dr. Hikmet Yılmaz’ın önerileri şöyle:

Gittiğiniz ülkede uyumak istediğiniz saatten 2-3 saat önce melatonin (3 ml) alarak uykuya kolayca dalabilirsiniz.

Uyanma sorununuz varsa ışıktan destek alabilirsiniz. Uyanmak istediğiniz saatten 15-20 dakika önce yüzünüze dönük yerleştirdiğiniz saat ayarlı bir ışık kaynağı, vücudunuzun ürettiği melatonini baskılayacak ve uyanmanız kolaylaşacak.

Uyku Tıbbı Derneği’nin önerileriyse şöyle:

Bir haftadan kısa sürecek seyahatlerde Türkiye saatine göre davranmak ve uyku saatlerini değiştirmemek en doğru yöntem.

Seyahat daha uzun sürecekse bir an önce adapte olabilmek amacıyla adaptasyona seyahat öncesinde başlamak gerekiyor. Bunun için batıya doğru yolculuklarda her gün bir saat erken yatıp erken kalkın. Doğuya doğru yolculuklarda ise her gün bir saat geç yatıp, geç kalkın.

Okurumuz Ertan Akça sordu :

Ankara’ya yakın nerelere günübirlik tatile gidebilirim?
Yücel Sönmez

Ankara’nın siyasi gündemle ağırlaşan havasından, şehrin kalabalığı ve gürültüsünden sıkıldıysanız dert etmeyin. Şehir, sakin bir hafta sonu geçirmek isteyenler için pek çok seçeneğe sahip. Bu seçeneklerin başında Nallıhan ve burada bulunan kuş cenneti geliyor. Cipsli tepeleri ve jeolojik özellikleriyle burası size kendinizi başka bir gezegende hissettirecek.

Nallıhan’ın hemen yanında ise tarihi konakları, etkileyici doğası ve güzel yemekleriyle Beypazarı yer alıyor. Ankaralılara can simidi olabilecek Beypazarı özellikle romantik bir hafta sonu geçirmek isteyen çiftlere iyi gelecek.

İlla ağaç ve orman diyorsanız Kızılcahamam Milli Parkı size uygun. Şereflikoçhisar’da Tuz Gölü’nün üzerinde günbatımı sadece Ankaralılar için değil, hemen herkesin mutlaka hayatında bir kez dahi olsa görmesi, yaşaması gerekenler arasında yer alıyor. Mogan ve Eymür, Çubuk gölleri, Kalecik ilçesi, Tahtacıörencik günübirlik ve hafta sonu kaçamakları için ideal yerler.