Sahrap Soysal

Kapıdağ yarımadasında yetişen mor soğanlar coğrafi işaret alarak tescillendi. Soğan kısmının rengi kıpkırmızı ve oldukça sulu bir lezzete sahip bu soğanın tadına doyulmaz.

Kapıdağ yarımadası, Balıkesir ilinin Erdek ilçesinin kurulduğu bir kara parçası. Benim içinse 1970 ve 1980’lerde Ankara’dan yaz kamplarına gittiğimiz bir tatil beldesidir.
Canlı müzik gruplarının çaldığı, en lezzetli mısırları yediğimiz bu eğlenceli çay bahçelerini çok severdim. Yıllar sonra bir manavdan mor renkli soğan alırken, yanındaki tabela dikkatimi çekmişti.
“Kapıdağ-Erdek soğanı” yazdığını görünce merak edip manava sormuştum. O da “Abla dünyanın en lezzetli balık salatası bu mor soğanla yapılır” demişti.
O gün bugündür, kabuğu koyu mor renkli olan Kapıdağ soğanını görünce hemen alırım. Kabuğu 6, 7, 8 katmanlı, soğan kısmının rengi kıpkırmızı ve sulu bir lezzete sahip bu soğanın tadına doyulmaz.
Yöresel ürünler ve coğrafi işaretler araştırma derneği YÜCİDER ve Prof. Dr. Orhan Tekelioğlu’nun yayınladığı ansiklopedik bir dergide mor soğanın öyküsüne rastladım.
Çok sevdiğim bu soğanın coğrafi işaret almasını yani tescillenmesi ve markalaşmasını heyecanla okudum.
Erdek Ticaret Odası Başkanı Özlem Sarı’nın 2014 yılında, yol arkadaşım dediği 9 kadınla birlikte kurduğu Bereketli Eller Kooperatifi de mor soğanın ilham veren yolculuğunu başlatmış.

Sarma; Osmanlı’dan dünyaya yayılmış, Akdeniz ülkelerinde de sevilerek yenen özel bir lezzet. İstanbul mutfağından Anadolu’ya, en sevdiklerimden iki tanesini seçtim.

ETLİ MARUL SARMASI (4 kişilik)

NE LAZIM?

- 250-300 gr orta yağlı kıyma
- 25-30 marul yaprağı
- 1/2 demet maydanoz
- 2 orta boy kuru soğan
- 1 çay bardağı pirinç

Tüm yurdun en özel tatlarını İstanbul’da bulmak mümkün. Nasıl olmasın; birçoğu sentezlenerek zamanla kente özgü birer lezzete dönüşmüş... Kentin mutfağı, kültürü kadar zengin.

ANUŞABUR (8-10 kişilik)

NE LAZIM?

- 2 su bardağı aşurelik buğday
- 12 su bardağı içme suyu
- 1 su bardağı çekirdeksiz kuru üzüm
- 20-22 kuru kayısı 
- 2 su bardağı tozşeker

Üzeri için:

“Kapımız açıktır girene, lokmamız helaldir yiyene” diyen kadim şehir Karaman, aldığı göçlerle sürekli değişmiş, yenilenmiş ve yepyeni hikayeler yazmış. Elbette bu kaynaşma, sofra başında yemeklerini paylaşarak başlamış...

Anadolu mutfak gönüllüsü ve sevdalısı bir yemek yazarı olarak, mutfak kültürümüzle ilgili her kitabı dikkatlice okur, özenlice değerlendiririm. Bugüne değin elime geçen kitaplar arasında beni en çok etkileyen, heyecanlandıranlardan birisi de “Gelenekten Aşene’ye Karaman Mutfağı” kitabı oldu. Yazarı Rıza Duru, Karaman mutfak kültürünün tarihi yolculuğunu şiirler, maniler, deyişler ve hikayelerle aktarmış. Yaşanan göçlerin mutfaktaki yansımasını, sofralardaki kaynaşmasını sevgi ve hoşgörü diliyle anlatmış. Yani tam da Anadolu mutfak kültürümüze yakışır bir üslupla ifade etmiş. Geçmişine sahip çıkarak, geleceğe adım atan kültür mirası niteliğindeki bu kaynak kitapların sayısının artmasını çok isterim. Kitabın hazırlanmasında emeği geçen herkesi gönülden kutluyorum. Bu muhteşem eserden kendi üslubumla derlediğim bilgiyi de sizinle paylaşmak istedim.

Yüzyıllar boyunca, tarihe damgasını vuran onlarca medeniyete verimli topraklarıyla kucak açan Larende’nin, bugünkü bilinen ismi Karaman’dır. Birçok uygarlığın çekim merkezi haline gelen Karaman’ın Hititlerle başlayan konukseverliği, Frigler, Lidyalılar ile devam edip, Roma ve Bizans’a kadar uzanmıştır. Türklere Anadolu’nun kapısını açan 1071 Malazgirt Savaşı’yla beraber Anadolu Selçuklu Devleti’nin egemenliği altında parlak günlerini yaşamaya devam ediyor. 13. yüzyılda ise uzun süren Karamanoğulları hakimiyetine giren Larende, artık başkent oluyor.
Ancak coğrafi ve stratejik konumu, karasal ve ılıman iklim çeşitliliği, sulak, verimli toprakları nedeniyle Karaman’ın göçleri hiç bitmiyor. Çünkü bu topraklar her zaman yeni konuklarına kucak açıyor.

Aydın, doğası ve denizinin yanı sıra inciriyle, narenciyesiyle de ilgi çekiyor. Böyle bir yerin mutfağının da zengin olması kaçınılmaz. Şehre özgü dolmayı ve nohutlu böreği denediniz mi?

OP KABAK DOLMASI

(4-6 kişilik)

NE LAZIM?

650-750 gr top kabak

İç harcı için;

100 gr dana kıyma

1 kuru soğan (yemeklik doğranmış)

Dünyanın en çok çay tüketen ülkesiyiz. Çayla tanışıklığımız ve geçmişimiz 75-80 yıl öncesine kadar gidiyor. Avrupalılar çayı, 18. yüzyılda tüketirken biz ancak 20. yüzyılda çaya “merhaba” demişiz...

Çayın en yakın arkadaşı olan kahveyle ahbaplığımız, sohbetimiz çok daha eskilere dayanıyor. Ama çayı o kadar sevip, içselleştirmişiz ki sabah, öğle, akşam, gece yarısı bile içmeye devam ediyoruz.
Üstelik bardak bardak, teklifsizce, sürekli ve keyifle içiyoruz. Çayın uzmanlarına göre; Türk kahvaltı geleneğimizin zenginliği ve çeşitliliğinin en önemli etkenlerden biri çay kültürü. Benim gibi sabah kalkar kalkmaz çayla gözünü açanların sayısı eminim ki çoğunluktadır. Beyaz Ezine peyniri ve domates ikilisine tutkunsanız, çaysız asla sofraya oturmazsınız. “Ben kalender meşrebim güzel çirkin aramam” diyen çay aynı zamanda büyük küçük herkesin gönlünü fetheden bir halk içeceği.

Türkiye’nin ekonomik sorunlarının ilk defa masaya getirildiği İzmir İktisat Kongresi, 17 Şubat 1923 tarihinde yapılmıştır. Yeni Türkiye’nin kalkınma planları, ülkenin dört bir yanından gelen 1135 delege ile konuşulup, bir sonuç bildirgesi yayınlanmıştır.
İşte bu bildirgeye göre çay tarımının başlatılması önerilmiştir. Rize’de de ilk defa çay yetiştiriciliği başlamıştır.

Bu defa hamsiyi ve sütlacı es geçelim. Yeşilin ve asi denizin bir araya geldiği Trabzon’dan tadına doyulmaz Laz böreği ve patlıcanın en lezzetli hallerinden biri olan patlıcan tava...

LAZ BÖREĞİ

(4-6 kişilik)

NE LAZIM?

20 adet hazır baklavalık yufka

Kreması için

1 lt süt

1 su bardağı mısır nişastası

Kültür çeşitliliği ve özgün lezzetleriyle Antakya, gastronomi seyahatlerinin vazgeçilmez adreslerinden biri... Yöreden tadı damağınızda kalacak iki tarif: Mercimekli kabak ve katıklı pide.

MERCİMEKLİ KABAK MAALE

(4 kişilik)

NE LAZIM?

4 adet orta boy kabak

2 su bardağı haşlanmış yeşil mercimek

2 adet orta boy kuru soğan

2-3 adet orta boy domates