×
HAZİNE ve Maliye Bakanlığı, 2025 Ocak-Haziran dönemi Sosyal Haklar Genelgesi’ni yayımladı, çalışanların yeni kıdem tazminatı tavanı da belli oldu. 2025’in ilk yarısında işçi statüsünde çalışanların alacağı kıdem tazminatının üst sınırı, 46.655 lira olarak açıklandı. 2024’ün Temmuz-Aralık döneminde ise kıdem tazminatının tavanı 41.828 olarak belirlenmişti. Buna göre kıdem tazminatının tavanı yüzde 11.54 arttı. Böylece yüksek maaşlı çalışanların alacağı kıdem tazminatı da arttı. 2024’ün ikinci yarısında kıdem tazminatı tavanı 41 bin 828 lira üzerinden hesaplanırken, 2025’in Ocak ayında itibaren 46 bin 655 lira üzerinden hesaplanacak.
İKİ KERE BELİRLENMİŞTİ
Kıdem tazminatı ile ilgili şu bilgiyi de vereyim. 2022 ve 2023 yıllarında asgari ücret senede iki kere belirlendiğinden, çalışanların alacağı kıdem tazminatı da artıyordu. Ancak 2024 yılında asgari ücrette bir kereliğine artış yapıldığı için kıdem tazminatının tavanı yıl içinde ocak ve temmuz aylarında iki kere artırılmasına rağmen senenin tamamında kıdem tazminatı 20 bin lira üzerinden hesaplandı. Eğer 2025 yılında asgari ücret temmuz ayında ikinci kere artırılmazsa; asgari ücretli çalışanın kıdem tazminatı yılın tamamında 46 bin 655 lira üzerinden hesaplanacak.
KİMLER ALABİLİR?
Kimler kıdem tazminatına hak kazanıyor? Öncelikle, çalışanın işveren tarafından işten çıkarılmış olması gerekiyor. Çalışan, işyerinde bir yıl çalıştıktan sonra kıdem tazminatına hak kazanıyor. Erkeklerde askerlik nedeniyle, kadınlar da evlilik nedeniyle işten ayrılma halinde kıdem tazminatı alınabiliyor. Çalışan emekliliğe hak kazandığında da kıdem tazminatını alıyor. Bunların dışında istisnai bir durum daha var. 8 Eylül 1999 öncesi sigortalı olanlar 15 yılı doldurup, 3 bin 600 prim gün sayısını tamamladıklarında kıdem tazminatı alıp, işten ayrılabilir. İlk sigortalı olduğu tarih 8 Eylül 1999-30 Nisan 2008 arasında olanlar ya 25 yıl çalışıp, 4 bin 500 prim günü doldurduklarında kıdem tazminatı alabilirler ya da çalışma yılına bakılmaksızın 7 bin prim günü doldurduklarında işyerinden kıdem tazminatı alıp, işten ayrılabilirler.
NASIL HESAPLANIYOR?
Çalışanların tazminat konusunda yanıldıkları bir nokta da brüt ücretin tamamı üzerinden tazminat alınabileceği yönünde. Kıdem tazminatı, çalışılan her tam yıl için 30 günlük giydirilmiş ücret (ikramiye, prim, yol ve yakacak yardımı gibi tüm ödemelerin dahil olduğu ücret) üzerinden hesaplanıyor ve brüt ücret ile çalışılan yılın çarpımı sonucu alınacak kıdem tazminatı toplamına ulaşılıyor. Örneğin, bugün için asgari ücretli (26.005 TL) bir çalışan, işyerinde 5 yıldır çalışıyorsa 130 bin lira, 10 yıldır çalışıyorsa 260 bin lira tazminata hak kazanıyor. Kıdem tazminatından ise binde 7.59’luk damga vergisi kesintisi yapılıyor.
En düşük emekli aylığının 14.469 lira yükseltilmesini öngören yasa teklifi Meclis’e sunuldu ve önümüzde günlerde görüşülerek, teklif yasalaşacak. Günlerdir okuyuculardan en düşük emekli aylığının artırılması ile ilgili çokça soru alıyorum. Kimileri ‘benim maaşım da artacak mı?’ diye soruyor, kimileri ‘kök maaşlarda değişiklik olacak mı?’ diye merak ediyor. Bu konuda tüm merak edilenlere açıklık getireyim.
Önce, şu en düşük emekli aylığı ile ilgili bir bilgiyi paylaşayım. 2019 yılında en düşük emekli aylığı 1.000 liraya, 2020 yılında 1.500 liraya, 2022 yılında önce 2.500 liraya ardından 3.500 liraya, 2023 yılının ocak ayında 5.500, temmuz ayında 7.500 liraya, 2024’ün ocak ayında 10.000 liraya, temmuz ayında da 12.500 liraya çıkarıldı. Şimdi de en düşük aylık yüzde 15.75 zamla 14.469 liraya çıkartıldı. Böylece son 6 yılda en düşük emekli aylığı 9 kere artırılmış oldu. Bu artış seyyanen zam ya da kök maaş artışı olarak algılanmasın. En düşük aylığın 12.500 liradan 14.469 artırılması sonucu aradaki 1.969 liralık fark SGK’dan değil, Hazine ve Maliye Bakanlığı bütçesinden ödenecek. Kimi okuyucular, ‘ben kök maaşımı bilmiyorum, nasıl öğreneceğim?’ diye soruyor. Kök maaş ya da taban aylık, e-Devlet’ten, emekli maaşı bölümünden öğreniliyor.
KÖK MAAŞLARI ETKİLEMEYECEK
Okuyuculardan gelen sorulardan anladığım, bugün için 12.500 lira olan en düşük emekli aylığının artırılmasının kök maaşları da etkileyeceği yönünde bir yanlış algı var. Açıklanan 2024 Temmuz-Aralık enflasyonuna göre işçi ve Bağ-Kur emeklilerinin 2025 Ocak zammı yüzde 15.75 oldu. Bu zamla birlikte işçi ve Bağ-Kur emeklilerinin kök maaşları da arttı. Ancak kimi emeklilerin yeni zamla birlikte kök maaşları artsa da ellerinde geçen maaş en düşük emekli aylığının altında kaldı. Örnekle anlatayım. 2024’ün Temmuz-Aralık döneminde kök maaşı 10.000 lira olanlar; maaşları yüzde 15.75 artış ve üzerine yüzde 4 ek ödeme ile birlikte 12.000 liraya çıktı ve en düşük emekli aylığı olan 12.500 liranın altında kaldı. Bu kişilerin kök aylıkları yükseldi ama hiç zam almamış oldular ve en düşük emekli aylığı olan 12. 500 lirayı almaya devam edeceklerdi. Yeri gelmişken belirteyim, sigorta girişi 2008 sonrası olanların kök maaşları çok düşük olduğundan ne kadar zam yapılırsa yapılsın maaşları en düşük emekli aylığının altında kalıyor. Meclis’e gönderiler yasa tasarısı ile bu kişilerin eline 14.469 lira geçecek.
MAAŞLARA NASIL YANSIYACAK?
Bu konuda birkaç örnek daha vereyim. Kök maaşı 12.000 lira olanların; 2025 Ocak ayındaki yüzde 15.75’lik zam ve üzerine ek ödemeyle birlikte maaşları 14.445 liraya çıkıyor ve en düşük emekli aylığı olan 14.469 liranın altında kalıyor. Bu kişiler yasa çıktıktan sonra en düşük emekli aylığı olan 14.469 lirayı alacaklar. Buradan özetle kök maaşı 12.000 lira ve altında olanlar en düşük emekli aylığı alacaklar. Yaklaşık 3.5 milyon emekli en düşük aylığı alacak. Şu örneği de vereyim. Bu yılın başına kadar kök maaşı 12.250 lira olan bir emeklinin, yüzde 15.75 zam ve yüzde 4 ek ödemeyle maaşı 14.746 lira olacak ve bu tutar en düşük emekli aylığı olan 14.469 liradan yüksek olduğu için 14.476 lira maaş alacak.
14.469 TL’NİN İÇİNDE EK ÖDEME DE OLACAK
14.469 liraya yükselecek olan en düşük emekli aylığının içinde ek ödeme de olacak. Daha açık anlatımla; en düşük aylık 13.912 lira olacak ve bunun üzerine yüzde 4 ek ödeme eklenecek ve böylece maaş 14.469 liraya çıkacak. Bunu niye yazdım? Kimi okuyucular, 14.469 liraya çıkacak olan emekli maaşının üzerine yüzde 4 ek ödeme geleceğini, böylece maaşın 15 bin lira olacağını sanıyor ki, bu yanlış hesap olur. 14.469 liranın içinde ek ödeme de olacak.
Bugüne kadar yangında 180 bine yakın kişi evlerini boşalttı, işyeri ve konut dahil 10 binden fazla yapı yok oldu, araçların tamamına yakını yandı. Yangınlar halen devam ediyor ve maliyeti konusunda analistler farklı farklı açıklamalar yapıyor. Ekonomik kaybın 60 milyar doların üzerine çıkacağı, sigortalı kaybın ise şimdilik 20 milyar doları aştığı tahmin ediliyor. Özetle, afetin boyutu büyük, maliyeti de çok yüksek.
Peki, Amerika günlerdir neyi konuşuyor? Tek konuştuğu bir şey var, o da sigorta. ABD Başkanı’ndan tutun da belediye başkanlarına, yerel yöneticilere, finans piyasalarına kadar tüm kesimler yangının ikinci günündün itibaren sigorta ile yatıyor, sigorta ile kalkıyor. Öyle ki, sigorta konusunda ciddi kaos da yaşanıyor. Detaylarını biraz paylaşayım.
KONUT SAHİPLERİ ENDİŞELİ
* Sigortalı zarar milyarlarca dolara ulaşacağından bazı sigorta şirketlerinin hisselerinde ciddi düşüşler yaşanıyor. Hollywood’daki yüksek mülk değerleri nedeniyle sigorta şirketleri ciddi tazminat talepleri ile karşı karşıya. Konutu yangında yok olan kimi ev sahipleri sigorta şirketlerinin zararın tamamını karşılamayacağından endişe duyuyor. Bugün yangının yaşandığı bölgede 1 milyon dolarlık bir konutun sigorta değeri ortalama 5-6 bin dolar civarında. Sigorta primleri düşük olduğundan şirketlerin zararın tamamını karşılamayacağından bahsediliyor. Bu durum hakkında ABD Başkanı Biden bile, sigorta şirketlerine yönelik açıklamalar yaptı ve kurtarma çalışmalarının tamamını hükümetin karşılayacağını söyledi. Dikkatinizi çekerim, açıklama hasarı karşılamaya yönelik değil, kurtarma çalışmalarına yönelik.
SİGORTA NEDEN BU KADAR GÜNDEMDE?
* Niye bu kadar sigorta konuşuluyor? Çünkü konutların, işyerlerinin, araçların tamamı sigorta sistemi içinde de ondan. Öyle ki, birkaç yıl öncesinde kimi sigorta şirketleri bölgedeki konutları sigortalamak istemedikleri için ya fiyatları yükselttiler ya da tamamen sigorta satışını durdular. Bunun üzerine devreye; Kaliforniya Fair Plan adı verilen ve sigorta şirketlerinden sigorta yaptıramayan konut ve işyerlerine sigorta teminatı sağlayan ve devlet tarafından işletilen sigorta havuzu girdi.
Bir süredir yemek kartlarıyla ilgili tartışma sürüyor. ‘Yemek kartları marketlerde kullanılabilecek mi, çalışandan ya da işverenden prim kesintisi yapılacak mı, kartlar hangi durumlarda kullanılamayacak?’ şeklinde sorular ortalarda dolaşıyor. Kimileri ‘kartlar marketlerde kullanılamayacak’, kimileri, ‘yok kullanılacak’ diyor. Hal böyle olunca da sene başından bu yana bu konuda okuyuculardan çokça soru geliyor. Tartışma yeni mi; değil, aynı tartışmanın benzeri 2022 yılsonunda yapıldı. O zamanda yemek kartlarının hangi alışverişte kullanılacağı, hangisinde geçerli olmadığı günlerce tartışıldı. Sonunda da Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), bir açıklama yaptı da durum netleşti.
Aslında tartışılacak bir durum yok, çünkü SGK, 2025 yılı yemek ücretleri ile ilgili detaylı bir genelge yayımladı. Öyle ki, yemek kartlarının hangi alışverişlerde, nasıl kullanılacağını, kartların nerelerde geçeceğini örneklerle tek tek anlattı. Madde madde sizinle de paylaşayım.
GÜNLÜK YEMEK BEDELİ 158 TL
1 Ocak 2025 tarihinden itibaren yemek bedelinin prime esas kazançtan istisna edilecek günlük tutarı 158 TL olacak. Buna göre ay içinde çalışan 24 gün çalışıyorsa işveren tarafından çalışana aylık ödenecek 3.792 lira yemek bedeli prime esas kazançtan istisna tutulacak, yani primden muaf tutulacak. Bu durumda işveren çalışana aylık 5.000 TL yemek bedeli öderse, bunun 3.792 TL’si istisna tutulacak, 1.208 TL’si prime esas kazanca dahil edilecek, yani sigorta prim kesintisine tabi olacak.
Yemek bedeli asgari ücrete ilave olarak verilecek. Brüt asgari ücretin içerisine yemek bedeli tutarı dahil edilmeyecek.
İşverenlerce işyerinde kendi imkanlarıyla yemek verilmesi halinde bu durum sigorta primine esas kazanca dahil edilmeyecek. Yani işverenin işyerinde çalışana verdiği yemek için yaptığı giderler prime esas kazanca dahil edilmeyecek. Benzer şekilde işveren yemek şirketi ile anlaşıp, işyerinde çalışanlara yemek verirse; bu durumda yemek şirketine yapılan ödemeler prime esas kazanca dahil edilmeyecek.
YEMEK KARTI PRİME DAHİL DEĞİL
AÇIKLANAN yeni zam oranı ile sayıları 4.5 milyonu bulan SSK ve Bağ-Kur’lu dul ve yetim aylıkları da arttı. En düşük emekli aylığı bugün için 12 bin 500 TL. Önümüzdeki günlerde en düşük emekli aylığının artırılması planlanıyor. Ancak bugünkü en düşük aylıktan hareketle, yüzde 25 hisse oranına göre dul ve yetim maaşı alanların maaşı 3 bin 125 liradan, yüzde 50 hisse oranına göre maaş alanların maaşı 6 bin 250 liradan, yüzde 75 hisseye göre alanların da maaşları 9 bin 375 liradan düşük olmayacak.
Bu kapsamda dul ve yetim maaşı alanlar 2025’in ocak ayında önce yüzde 15.75’lik zamdan yararlanacak, zamma rağmen maaş en düşük emekli aylığının altında kalırsa, yine artırılacak. Örneğin, 2024’ün temmuz ayında yüzde 25 hisse oranına göre kök maaş üzerinden 2 bin TL ölüm aylığı alan dul eşin maaşı, 2025’ün ocak ayında yüzde 15.75’lik zamla 2 bin 315 TL olacak. Bunun üzerine yüzde 4’lük ek ödeme eklendiğinde maaş 2 bin 407 liraya çıkacak. Bu tutar yüzde 25’lik hisseye göre en düşük aylık olan 3 bin 125 liradan düşük olamayacağı için 2025’in ocak ayında hesabına 3.125 TL yatacak.
En düşük emekli aylığı önümüzdeki günlerde arttığında maaşlar da yükselecek.
KİMLER ALABİLİYOR?
Ölüm aylığından vefat eden sigortalının eşi, çocukları ve bazı şartlara göre de anne ve babası yararlanabiliyor. Vefat eden sigortalının dul eşine yüzde 50 oranında aylık bağlanırken, sigortalının çocuğu yoksa ve eşine kendi sigortalılığı nedeniyle gelir ya da aylık bağlanmamışsa yüzde 75’i oranında ölüm aylığı bağlanıyor. Çalışmayan ya da kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış çocuklardan; 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde de 20 yaşını, yükseköğrenim yapması halinde 25 yaşını doldurmayanlara maaşın yüzde 25 oranında aylık bağlanıyor. - BİTTİ
NOT: Maaş zamları SSK ve Bağ-Kur’dan ölüm aylığı alanlar için geçerlidir. Maaş hesaplaması en düşük emekli aylığı olan 12.500 liraya göre yapılmış ve bu tutara göre hisse oranına göre belirlenmişti. Bu tutarın üzerinde maaş alanların 2025 Ocak zamları tabloda yer almaktadır. Tablodaki maaşlar tüm dul ve yetim aylıklarını kapsamamaktadır.
HİSSE ORANINA GÖRE SSK, BAĞ-KUR 2025 OCAK ZAMLI DUL VE YETİM AYLIKLARI (TL)
TÜİK 2024 Temmuz-Aralık enflasyonunu açıkladı, görevdeki memurların maaş zamları da belli oldu. Memurlar 2025 Ocak ayında maaşlarını yüzde 11.54 zamlı alacak. Yeni zamla birlikte en düşük memur maaşı 40 bin 659 liraya çıkacak.
2024-2025 yıllarını kapsayan mali ve sosyal haklarının belirlendiği 7. Toplu Sözleşmeye göre 2025’in Ocak-Haziran döneminde görevdeki memurlar toplu sözleşmeden kaynaklı yüzde 6 zam alacak. 2024’ün Temmuz-Aralık dönemini kapsayan 6 aylık enflasyonun yüzde 10’u geçmesi halinde de geçen tutar enflasyon farkı olarak ödenecek. Buna göre memurların 2025 Ocak maaşı, toplu sözleşmeden kaynaklı zam ve enflasyon farkı ile birlikte yüzde 11.54 zamlı olacak.
Yeni zamla birlikte; genel müdürün (1/4) maaşı 98.872 lira, öğretmenin (9/1) maaşı 45.535 lira, polis memurunun (8/1) maaşı 58.616 liraya, uzman hekimin (1/4) maaşı 73.811 lira olacak. 2024 yılında ise memurların maaşı ocak ayında yüzde 49.25, temmuz ayında da yüzde 19.31 artmış; böylece 2024 yılının tamamında memurların maaş zam oranı yüzde 68.56 olmuşu.
TÜİK, 2024 Temmuz-Aralık döneminin enflasyonunu açıkladı, memur emeklilerinin maaş zamları netleşti. Memur emeklileri 2025’in ocak ayında maaşlarını yüzde 11.54 zamlı alacaklar. Yeni zamla birlikte en düşük emekli aylığı ek ödeme dahil 19 bin 600 liraya çıkacak.
2.5 milyon memur emeklisinin 2024-2025 yıllarını kapsayan mali ve sosyal haklarının belirlendiği 7. Toplu Sözleşme’ye göre 2025’in Ocak-Haziran döneminde görevdeki memurlar ile memur emeklileri toplu sözleşmeden kaynaklı yüzde 6 zam alacaklar. 2024’ün Temmuz-Aralık dönemini kapsayan altı aylık enflasyonun yüzde 10’u geçmesi halinde de geçen tutar, enflasyon farkı olarak ödenecek. Buna göre memur ve emeklilerinin 2025 ocak ayı maaşı, toplu sözleşmeden kaynaklı zam ve enflasyon farkı ile birlikte yüzde 11.54 zamlı olacak.
TÜİK, maaş zamlarına konu 2024 yılı Temmuz-Aralık dönemini içeren altı aylık enflasyonu açıkladı. Görevdeki memurlar ile memur emeklilerinin yanı sıra; SSK, Bağ-Kur emeklilerinin Ocak 2025 zamları da netleşti. Altı aylık enflasyon yüzde 15.75 olarak açıklandı. Buna göre görevdeki memurlar ve memur emeklileri ocak ayında maaşlarını yüzde 11.54; SSK, Bağ-Kur, tarım emeklileri ise yüzde 15.75 zamlı alacaklar.
2024-2025 yıllarını kapsayan mali ve sosyal hakların belirlendiği 7. Toplu Sözleşme’ye göre 2025’in Ocak-Haziran döneminde görevdeki memurlar ile memur emeklileri toplu sözleşmeden kaynaklı yüzde 6 oranında zam alacaklar. 2024’ün Temmuz-Aralık dönemini kapsayan altı aylık enflasyonun yüzde 10’u geçmesi halinde de geçen tutar enflasyon farkı olarak ödenecek. Buna göre memur ve emeklilerinin Ocak 2025 maaşı, toplu sözleşmeden kaynaklı zam ve enflasyon farkı ile birlikte yüzde 11.54 zamlı olacak.
TÜİK’in açıkladığı 2024 Temmuz-Aralık enflasyonuna göre işçi (4/A), Bağ-Kur (4/B), tarım emeklileri, ocak ayında maaşlarını geçen altı aylık enflasyon kadar, yani yüzde 15.75 zamlı alacaklar. Yeni zam ile birlikte emeklilerin her ay aldıkları yüzde 4’lük ek ödeme tutarı ile birlikte maaşları da artacak.
KÖK MAAŞLAR DEĞİŞECEK
Ocak zammıyla birlikte işçi, Bağ-Kur ve tarım emeklilerinin kök maaşları da artacak. 2024’ün ocak ayında en düşük emekli aylığı 10 bin liradan 12 bin 500 liraya çıkarılmış ve 3.5 milyon emekli bu artıştan faydalanmıştı. En düşük emekli aylığının önümüzdeki günlerde 14-15 bin lira seviyesine artırılması bekleniyor. Eğer 12 bin 500 liralık en düşük emekli aylığı artırılmazsa, ocak ayındaki yüzde 15.75’lik zam, kök maaşa uygulanacak ve buna rağmen maaş 12 bin 500 liranın altında kalırsa en düşük aylık olan 12 bin 500 liralık ödeme yapılacak. Aradaki farkı da Hazine ve Maliye Bakanlığı karşılayacak.
Şöyle ki; kök maaşınız 10 bin liraysa ve en düşük emekli aylığı olan 12 bin 500 lira alıyorsanız, 2025 ocak ayındaki yüzde 15.75’lik zamla maaşınız 11 bin 575 liraya çıkacak. Bunun üzerine ek ödeme de geldiğinde maaşınız 12 bin 38 lira olacak. Bu tutar 12 bin 500 lira olan en düşük emekli aylığının altında kaldığı için ocak ayında elinize yine 12 bin 500 lira geçecek. Bir kere daha altını çizeyim; bu hesap, en düşük emekli aylığının artırılmaması durumunda geçerli.