Yerle gök arasında bir yerde

13 KÖYE YAYILMIŞ MEDENİYET KALINTILARI

Santa Harabeleri

Bana göre harabe demek haksızlık, bildiğiniz bir antik kent. 13 köye dağılmış bir yerleşim ve muhteşem bir mimarinin izinde, o dağların içindeki medeniyet kalıntılarına hayran kalmamanız imkânsız. Her köyde bir şapel ve çeşme mutlaka var. Evlerin çoğu yerli malzeme ve kesme taştan.

Köyler birbirine uzak değil ama bir günde de bitmez. O nedenle Zurnacılı Köyü’ndeki otelde kalıp gezmenizi öneririm. Santa (Dumanlı) köyü Gümüşhane iliyle Trabzon’un Arsin ve Araklı ilçeleri sınırının kesişme noktasını oluşturan Yanbolu Vadisi’nin 1.000-2.600 metre rakımları arasında. Sahilden asfalt bir yolla 1 saate ulaşabilirsiniz. Ortaçağda maden sahası için kurulan yerleşkenin tarihinin oldukça eskiye dayandığını söylüyor uzmanlar. 1500-1800 yılları arasında önemli bir madencilik sahasıyken 1923 mübadelesinde tamamen boşaltılmış.

Santa bölgesinin Bayburt, Trabzon arasında mevcut tarihi İpek Yolu’nun Taşköprü-Sümela-Maçka arasındaki güzergâhını kontrol altında tutan stratejik bir konumda olduğunu ekleyeyim, yani Taşköprü Yaylası üzerinden Sümela’ya da geçebiliyorsunuz.

Yine de yola çıkmadan evvel bölgede yaşayanlardan yol konusunda öneri alabilirsiniz.

ADI ÜSTÜNDE MADEN YATAĞIYDI...

Krom Vadisi

Santa kadar önemli ve bir o kadar değerli vadilerden biri olan Krom’un da adı üstünde madencilikle gelişen bir yerleşim olduğu aşikâr.

Bu bölgede de çok sayıda şapel ve taş köprüye rastlayabilirsiniz. Burada yaşayan halkın uzun bir süre Rumca konuştuğu ve 1700’lerden itibaren Müslümanlığı kabul ettiği yazıyor kaynaklarda. Ancak 1856’da Islahat Fermanı’yla inanç serbestisi getirilince halk, yıkılan kiliselerini onarmaya başlamış, yenilerini yapmış. Bugün kalanlar, o dönemde inşa edilenler. Gümüşhane’de çatısı hâlâ sağlam kalabilmiş ender kiliselerden biri olan İmera Manastırı bu bölgede. Aynı isimli köye Krom Vadisi’nden 37 kilometre yol giderek ulaşılabiliyor. İmera Manastırı’nın 1350’de inşa edildiği söyleniyor.

Hem eşsiz doğası hem de tarihi yolculuğuyla mutlaka gezi listenizde olmalı.

MAĞARA İNCİLERİ, FİL KULAKLARI...

Karaca Mağarası

Yer şekilleri bakımından en zengin ülkelerden biriyiz. Mağara oluşumlarının en güzel örneklerinden biri de Karaca Mağarası. Gümüşhane’nin Torul ilçesine bağlı Cebeli Köyü’nde ve denizden 1.550 metre yükseklikte.

Karstik bir yapıya sahip olan mağaranın keşfini yapan jeoloji mühendisi Şükrü Eroz. Mağaranın jeolojik özellikleri şöyle açıklanmış: “Karaca Mağarası damlataşı oluşumları bakımından çok zengindir. Mağarada sarkıtlar, dikitler, sütunlar, org desenli duvarlar, bayrak şekilleri ve perde damlataşları, mağara çiçekleri, mağara incileri, fil kulakları, traverten havuzları ve basamakları, ayrıca mağara gülleri damlataşı havuzlarının kenarlarından hatta havuzlardan çıkan küçük dikitlerin üzerinde oluşmuş. Damlataşı havuzları büyük boyutlara ulaşmış. Özellikle mağaranın son bölümlerinde bu havuzların derinliği 1 metreyi buluyor.”

Astım hastalarına da çok iyi geldiği söylenen havasıyla mağarayı kolaylıkla gezebilir, bahçesinde dinlenebilir, hediyelik eşya alabilirsiniz.

KAZI ÇALIŞMALARI DEVAM EDİYOR

Satala Antik Kenti

Her bölgesinde tarihi bir değere sahip, çok zengin bir coğrafya Gümüşhane. Kelkit ilçesi Sadak Köyü’ndeki Satala Antik Kenti, Roma İmparatorluğu zamanında Fırat Nehri tarafındaki sınırın korunması amacıyla bir karakol kenti olarak kurulmuş kaynaklara göre. Bölgedeki halk arasında Sadan Antik Kenti olarak da bilinen bölgede, kale surları ve su sarnıcının ayakta kalan kısımlarıyla diğer tarihi kalıntılar koruma altına alınmış. Arkeolojik kazı çalışmalarının devam ettiği bölgede, kim bilir, tarihin hangi evreleri gün yüzüne çıkarılacak, merakla bekliyoruz.

ANIT AĞAÇLAR VE ŞELALELER

Örümcek Ormanları

Tabiatın biyolojik zenginliğini esirgemediği çok özel bir alan Örümcek Ormanları. Kürtün ilçesindeki ormanlara Gümüşhane’den 60 kilometrelik bir otomobil yolculuğuyla ulaşabiliyorsunuz.
 2 bin 630 hektarlık bir alana yayılan ladin ve köknarların yoğunlukta olduğu bölgede 8 tane tabiat anıtı olarak tescillenmiş ağaç var. 1998’de korumaya alınan ormanda birçok şelale görmeniz mümkün.

KAYAK MERKEZİ DE VAR

Gümüşhane’de başka nereleri gezebilirsiniz, ilaveler yapalım. Yukarıda yazdıklarıma ek olarak Altınpınar Limni Gölü Tabiat Parkı, Sarıçiçek Köy Odaları, Kov Kalesi, Kadırga Yaylası, Tomara Şelalesi, Artabel Gölleri Tabiat Parkı, Gümüşhane konakları... Zigana’daki kayak tesisleri de karın keyfini çıkarmak isteyenler için ideal.

Buralara kadar gitmişken gastronomiyi ihmal etmek olmaz. Gümüşhane o konuda da oldukça lezzetli bir yolculuk durağı. Kelkit’teki herhangi bir fırından ekmek alabilir, peynirli pide yiyebilirsiniz. İnanılmaz bir lezzet. Pestil ve köme bölgenin en çok rağbet gören ürünleri. Siz mutlaka yolunuzu Gümüşhane’ye düşürün. Bireysel gezmek istemiyorsanız bölgeye tur düzenleyen acentelerin programlarına bakıp rehberle de gezebilirsiniz.