×
Olay Adana’da yaşanıyor ancak Türkiye’nin birçok yerinde de benzeri uygulama var.
OLAY NE?Bir süre önce vefat eden baba, eşi ve çocuklarına miras olarak 10 milyon lira değerinde bir kaç gayrimenkul bırakıyor. Baba vefat ettiğinde, vergi dairesine de 1.5 milyon lira borcu var.
Mirasçılar, bu borcu kapatmak için gayrimenkullerden birini 5 milyon liraya satmak için ilan verirler ve sonunda bir alıcı ile anlaşırlar.
Satış işlemleri için tapuya gittiklerinde, tapu idaresi “Üzerinde kamu haczi olduğu” gerekçesiyle satış işlemini reddeder.
Mirasçılar, vergi dairesine gider ve “satışa müsaade edilirse” alacakları para ile vergi dairesine olan borçlarını kapatacaklarını bildirirler.
Vergi dairesi buna yanaşmaz ve “Önce borcu ödeyin, sonra haczi kaldıralım” der.
Alırken de kendisi öldükten sonra, çocuklarının “paylaşım sırasında araları bozulmasın” diye, daireleri kızı ve oğlunun üzerine yapıyor. Tapu işlemleri öncesinde de çocuklara “Sağlığımda bu evin kiraları benim, ölünce de sizin”diyor. Onlar da “tamam baba” diyorlar.
SONRA NE OLUYORAradan bir kaç yıl geçiyor..
O da ne?
Kızı, evleri satılığa çıkartıyor. “Kızım ne yapıyorsun?” diye sorduğunda, “Baba ne yapayım kocamın ihtiyacı var. Satmazsam, yuvam dağılacak” diyor. Yaşlı adam, olayın şokunu yaşarken, oğlunun da bir emlakçı ile anlaşıp, evlerini satılığa çıkardığını öğreniyor.
Emlakçıdan anahtarları alıp, oğluna “Oğlum ne yaptın?” diye soruyor. Oğlu da “Kızın satışa çıkardığında bir şey diyemiyorsun, bana niye soruyorsun?” diyerek, karakola başvurup, polis vasıtasıyla anahtarları babasından aldırıyor. Karısıyla birlikte babasının yüzüne tükürmeleri de olayın en acı yönü oluyor..
Baba o kızgınlıkla, binaya yukarıda gördüğünüz bez afişi astırıyor!
Nasıl tartışılmasın ki her yıl onbinlerce kişi;
-Yıllar önce aldığı arsayı, “kat karşılığı” müteahhide veriyor,
-Eski binasını, yıkılıp arsasının üzerine daha büyük ve daha iyi bir bina yapılması için “kat karşılığı” müteahhide veriyor.
-Miras kalan bir arsa, mirasçılar tarafından “kat karşılığı” müteahhide veriliyor.
Müteahhitler de bu arsanın karşılığında, belirli sayıda daire ve dükkânı arsa sahibine veya sahiplerine veriyorlar.
İşte bu aşamada, arsa sahiplerine verilecek daire ve dükkanlara “yüzde 1, yüzde 8 veya 18 KDV uygulanacak mı uygulanmayacak mı?
Başka bir anlatımla, KDV var mı yok mu?
MALİYE’YE GÖRE KDV VAR
Bir iş adamı var. Maliye kendisini arıyor, arıyor ama bir türlü ulaşamıyor.
Ulaşılsa, kendisine milyonlarca liralık vergi ve ceza tebliğ edilecekti.
Tebligatın da “bizzat kendisine” yapılması gerekiyordu.
Sayılı günler var. Tebligat yapılamazsa, vergi ve cezalar zamanaşımına uğrayacak ve Maliye bir kuruş alamayacaktı.
Birden aklıma ilginç bir fikir geldi. Telefonla iş adamının sekreterini aradım:
- Hüsamettin Bey’e, memleketten yağ ve bal getirdim. Bir de mektup vereceğim. Kendisini iki dakika görmem lazım. Ne zaman geleyim?
- Yarın 10’da gelirseniz, ben sizi görüştürürüm.
Kira geliri elde edip, beyanname verenlerin sayısı o kadar hızlı artıyor ki..
Örneğin;
Gerçek usulde gelir vergisi mükellefi sayısı (konfeksiyoncu, kitapçı, kırtasiyeci, bakkal, manav, ayakkabıcı, inşaatçı, yedek parçacı, gözlükçü, saatçi, lokantacı, büfe, doktor, avukat, mali müşavir, mimar, kâr payı, temettü, zirai kazanç vs.)
2001’de 1.768.653 iken Şubat 2014’de 1.766.734 olmuş. Yani (- 1919) azalma var.
Kira geliri beyan eden gelir vergisi mükellefi sayısı:
2001’de 387.330 iken, Şubat 2014 ‘de 1.545.765 olmuş. Yani (1.158.435) artış var.
Görüldüğü gibi, 11 yılda beyanname veren gelir vergisi mükellefi azalırken, kira geliri beyan eden mükellef sayısında “yüzde 300 artış” olmuş.
Gayrimenkulünü, edinme tarihinden itibaren 5 yıl geçtikten sonra satanlar ile miras ya da bağış yolu ile edindikleri gayrimenkulleri satanlar, kazanç beyan etmek zorunda değiller.
BEDRİYE TEYZE’NİN EVİ
Gayrimenkul satışından elde edilen kazancın hesaplamasını Bedriye Teyze örneğiyle açıklayalım.
ÖRNEK: Bedriye Teyze, 15 Mart 2009 tarihinde 200 bin TL’ye aldığı evi, 18 Haziran 2013 tarihinde 300 bin liraya satmıştır. Ödediği tapu harcı ve giderleri (komisyon vs.) 10 bin liradır.
Satış işlemi 5 yıl içinde gerçekleştiği için Bedriye Teyze evinin satışından doğan kazancı, “değer artışı kazancı” olarak beyan etmek zorunda.
HESAPLAMADA Yİ-ÜFE ÖNEMLİ
İlk bakışta Hatice Teyze 200 bin TL’ye aldığı evi 300 bin TL’ye satmış ve 100 bin lira kazanmış gibi gözüküyorsa da “vergi yönünden” durum böyle değil. “Enflasyon”, “satıcının giderleri, ödediği tapu harcı” ve “istisna” göz önüne alınarak “vergiye tabi kazanç” bulunacak. Böylelikle Hatice Teyze, enflasyondan dolayı ortaya çıkan değer artışı üzerinden vergi ödemekten kurtarılmış oluyor.
EUROBOND FAİZLERİ
1. Stopaj (Vergi Kesintisi) Yönünden:Eurobondlardan elde edilen faiz gelirleri, “yüzde sıfır” oranında stopaja tabi (Bkz. Gelir Vergisi Kanunu, Md. 94/7-a). Yani faiz gelirinden vergi kesilmiyor.
2. Gelir Vergisi Yönünden:a) Tam mükellef gerçek kişilerin, eurobondlardan elde ettikleri faiz gelirleri;
- 2013 yılında 26 bin lirayı,
- 2014 yılında da 27 bin lirayı,
aşmadığı sürece, yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmeyecek. Dolayısıyla, gelir vergisi de ödenmeyecek. Beyan sınırı olan 26 ya da 27 bin TL’nin aşılıp aşılmadığında; kâr payı, temettü ve “işyeri kirası” gibi gelirler birlikte göz önüne alınacak. Aşması halinde, tamamı beyan edilip oranı yüzde 15-35 arasında değişen gelir vergisi ödenecek (GVK Md.75/5, 86/1-c, 94/7-a ve 103).
Eurobondların döviz cinsinden ihraç edilmesi nedeniyle, bu kıymetlerin itfası sırasında oluşan değer artışları, irat yani gelir sayılmaz. Sadece faiz gelirleri beyan edilir.
“Ancak herkes mutlaka vergi ödeyecek” diye bir olay yok.
Bazı mükellefler de üste para yani “vergi iadesi” alacaklar.
ŞİRKET ORTAKLARIAnonim ya da limited şirket ortakları, şirket kâr dağıttığında belli bir gelir elde ediyorlar.
Kâr dağıtımı nedeniyle elde edilen gelir;
- Anonim şirket ortağı gerçek kişi yönünden “temettü”
- Limited şirket ortağı yönünden de “kâr payı”geliri oluyor. Bu aşamada;