Şükrü Kızılot

YAKLAŞIK 23 milyon mükellefin, 2014 yılı emlak vergisinin birinci taksitini, 2 Haziran Pazartesi akşamına kadar ödemeleri gerekiyor.

2014 yılı emlak vergisi arsa değerleri, yeniden takdir edildiği için bazı il ve ilçelerdeki yüzde 100-200 veya 500-1.000’lik artışlar nedeniyle, binaların emlak vergisi tutarında da sürprizlerle karşılaşabilirsiniz.

VERGİ ORANI VE ARTIŞ

İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyükşehir belediyelerindeki gayrimenkullerin emlak vergisi oranı ile Çankırı, Çorum, Yozgat, Sinop ve Çanakkale’deki gayrimenkullerin emlak vergisi oranı arasında fark var.
İstanbul ve diğer büyükşehir belediyelerinde, emlak vergisi oranı yüzde 100 artırımlı olarak uygulanıyor. Örneğin Çankırı, Sinop ve Karabük’te konutların emlak vergisi oranı binde 1 iken, İstanbul’da binde 2 olarak uygulanıyor. Yeni büyükşehir olan 13 ilde, yüzde 100 artırımlı oranlar önümüzdeki yıldan itibaren uygulanacak.

EMEKLİLER VE İŞSİZLER

2014 yılında da brüt 200 m2’yi geçmeyen tek konuta sahip emekliler, işsizler, ev hanımları ve özürlüler geçen yıl olduğu gibi bu yıl da emlak vergisi ödemeyecekler.
Bu avantajdan yararlanacak olan işsizlerin, ev hanımlarının ve emeklilerin (emekli aylıkları dışında) 26 bin TL’yi aşan menkul sermaye iradı (faiz, repo, fon kâr payı, temettü vb.) gelirlerinin olmaması gerekiyor.

VERGİ inceleme raporunda ciddi eksikler olursa ve mükellef uzlaşmayıp dava açma yoluna giderse vergi ve cezada yüksek miktarda indirimler yapılabiliyor.

VERGİ ve cezada indirim yani uzlaşma görüşmeleri öncesinde, dosyalar dikkatle inceleniyor. Maliye Bakanlığı’ndaki Merkezi Uzlaşma Komisyonu toplantılarında da, uzlaşma görüşmeleri öncesinde komisyonca; ilgili birimden (örneğin KDV şubesinden), dosya hakkında görüş ya da bilgi notu alınıyor.
Buna göre, vergi inceleme raporunda ciddi eksiklikler olması ve mükellefin uzlaşmayıp dava açma yoluna gitmesi halinde, vergi ve cezanın tamamının veya tamamına yakın bir kısmının kalkabileceği sonucuna varılması halinde, uzlaşma görüşmelerinde vergi ve cezada yüksek indirim yapılıyor. Aksi halde, özellikle vergide sembolik, cezada ise yüksek bir indirim yapılıyor.
Uzlaşma görüşmelerinin amacı “Eldeki bir kuş, daldaki iki kuştan iyidir” felsefesine dayanıyor. Bu arada iyi niyetli mükellefler de korunuyor.
İdare, uzlaşma yolu ile belli bir indirim yaparken, dava açılması halinde, belki de hiç tahsil edemeyeceği vergi ve cezayı, kısmen dahi olsa tahsil etmiş oluyor. Mükellefin haklılık payına göre yüksek indirim (istisnai durumlarda sıfıra indirme) yoluna gidiliyor. Haksız olanlara da “Arkadaş gel bir miktar indirim yapalım, sen bunu öde. Yoksa yargıda kaybeder tamamını ödersin” diye uygunV bir üslupla, mükellef lehine uyarıda bulunuluyor.
Görüldüğü gibi, yüksek tutardaki vergi ve cezalar için vergi mahkemesinde dava açmadan “uzlaşma” yolunu denemekte yarar var.

DAVA AÇMA

Vergi ve ceza gelince paniğe kapılmayın. Ödemek isteyenlere uzlaşma yoluyla büyük indirim var! 2013 yılında vergi incelemesi sonucu kesilen vergi cezalarının yüzde 99’u, vergilerin ise yüzde 87’si silindi.

2013’DE uzlaşma yoluyla cezanın yüzde 99’u, verginin yüzde 87’si silindi. Vergi ceza ihbarnamesini aldığınızda, isterseniz bir dilekçe ile cezayı yarıya indirtebilirsiniz.

BİR DİLEKÇE VE CEZADA YÜZDE 50 İNDİRİM

Vergi ceza ihbarnamelerinin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde, vergi dairesine bir dilekçe vererek, vergi ve cezayı Vergi Usul Kanunu’nun 376. maddesine göre, vadesinde ödeyeceğinizi bildirirseniz;
- Vergi ziyaı cezasının birinci defada yarısı indirilir. Daha sonra gelen cezaların da 1/3’ü indirilir.
- Usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarında ise, her defasında 1/3’ü indirilir.

PANİĞE KAPILMAYIN

Vergi ve ceza gelince paniğe kapılmayın. Ödemek isteyenlere uzlaşma yoluyla büyük indirim var!

Müfettişler vergi incelemesine başladı... Peki bu durumda mükellef ne yapabilir? Bu süreçte mükelleflere de tanınan çok sayıda hak var. Örneğin denetmenlerden süre istenmesi bu hakların başında geliyor. İşte haklarınız...

VERGİ incelemesinin başlangıcı, devamı ve bitiminde, mükelleflere tanınan çok sayıda haklar var.
Bunlardan önemli olanlar aşağıda sıralanmıştır.
İnceleme elemanına kimliğini sorma hakkı, (Vergi Usul Kanunu Md.136)
İnceleme konusu ve kapsamını öğrenme hakkı, (VUK. Md.140/1)
İncelemenin dairede değil, iş yerinde yapılmasını isteyebilme, (VUK. Md.139/1)
Defter ve belgeleri ibraz etmek için süre isteme hakkı, (VUK. Md.14)
İş yerinde, çalışma saati dışında inceleme yapılmamasını talep edebilme, (VUK. Md.140/3)

Kuşkusuz hayır!..

Bunu birkaç başlık altında açıklayabiliriz.
1) Meslek Grubu Olarak Gelirini Gizleyebilen ve Gizleyemeyenler
Gelir Vergisi mükelleflerinin ödediği vergiler açıklandığında, öteden beri, kişi başına en çok vergi ödeyenlerin NOTERLER olduğunu görüyoruz. Noterler, yaptıkları her işlem karşılığı makbuz düzenliyor ve gelir olarak gösteriyorlar. Noterlerden daha çok kazandığı halde, gelirini kısmen veya tamamen gizleyebilme olanağı olan bazı meslek grupları var.
2) Kâr Dağıtımı ve Rekortmenlik İlişkisi
Özellikle yüksek tutarda kazanç elde eden şirketlerde, ortaklarının rekortmen olup olmaması, şirketin kâr dağıtıp dağıtmamasıyla yakından ilgili.
Şirket kâr dağıtmazsa ya da bir kısmını dağıtırsa, ortağı olan gerçek kişi kâr payı veya (anonim şirketlerde) temettü gelirini hiç beyan etmiyor veya düşük tutarda beyan ediyor.
Örneğin Koç ve Sabancı Grubu, her yıl kâr dağıttığı için başta Rahmi Koç olmak üzere aynı kişileri sürekli olarak rekortmenler listesinin başında görüyoruz.

İşadamları, şirket yöneticileri, avukatlar, mali müşavirler. Mükellefler vergi incelemesi denilince bir ürperiyor. Peki neden bu inceleme ve kim sizi inceliyor? Tüm soruların ve vergi incelemesine ilişkin tüm akla takılanların yanıtlarını dört gün boyunca bu sayfalardan okuyacaksınız.

VERGİ incelemesi denilince, insanların birden yüz ifadesi değişiyor. Hatta hafifçe endişeleniyor.
Nedenine gelince, bazıları inceleme sonucu ciddi tutarda vergi ve ceza ile karşılaşabiliyor. Hatta hapis cezasına bile muhatap olabiliyorlar.
Bildiğiniz gibi, Türkiye’de vergiler, ağırlıklı olarak beyan üzerine alınıyor. Vergi mükellefi olan şahıs ve şirketler, vergi matrahını yani verginin üzerinden hesaplandığı tutarı, bir beyanname ile kendileri hesaplatıp bildiriyorlar.
Vergi daireleri de beyan edilen matrah üzerinden gelir vergisi, kurumlar vergisi, KDV, ÖTV, damga vergisi gibi vergileri tahakkuk ettiriyorlar.
Daha sonra, ödenmesi gereken vergilerin doğruluğu defter ve belgeler, banka hesapları, fatura alınan ve verilen kişi ve şirketler nezdinde araştırılıyor. Gerek görülmesi halinde o işyerinde fiili envanter yani mal sayımı da yapılabiliyor. İşte bu olaya “vergi incelemesi” deniliyor.
Sonuçta incelenen şahıs veya şirketler genellikle yüklü bir vergi ve ceza ile karşılaşıyorlar. Kuşkusuz “teşekkür” alanlar da oluyor ama bunların sayısı yok denecek kadar az!
Vergi incelemesi sayısı 10 bine yaklaşan vergi müfettişleri ve yardımcıları tarafından yapılıyor. Bunların büyük kısmı, son birkaç yıl içinde göreve başlayanlardan oluşuyor. Vergi dairesi müdürleri de vergi incelemesine yetkililer.

VERGİ İNCELEMESİNE NEDEN ALINIRSINIZ?

“KİM bunlar?” diye soracak olanlar için açıklayalım; yıllık gelir vergisi beyannamesi verenler!..

TOPLAM VERGİNİN 1.53’Ü

Hep birlikte tabloya bakalım.
2013 yılında (Gelir Vergisi, Kurumlar Vergisi, KDV, ÖTV, Motorlu Taşıtlar Vergisi, Damga Vergisi vs.) tahsil edilen vergilerin toplamı 367 milyar 474 milyon lira. - 2013 yılında, beyanname veren mükelleflerin (mobilyacı, doktor, konfeksiyoncu, noter, kuaför, avukat, yedek parçacı, nakliyeci, mimar, bakkal, ayakkabıcı, lokantacı, eczane, gözlükçü, kitapçı, yeminli mali müşavir, nakliyeci, tamirci, inşaatçı, kürkçü, diş hekimi, kuyumcu, mücevheratçı, dolmuşçu, taksici, pastane, büfe, müteahhit, kira geliri elde edenler, şirketlerden kâr payı elde edenler, zirai kazanç sahipleri vs.) ödedikleri toplam gelir vergisi sadece 5 milyar 621 milyon lira. Bir hesaplama yapıyoruz.
2013 yılındaki toplam vergi gelirleri : 367.5 milyar TLBeyanname veren gelir vergisi mükelleflerinin ödediği gelir vergisi : 5.6 milyar TL 5.6 / 367,5 = Yüzde 1,53
Evet. Beyanname veren 4 milyon 39 bin gelir vergisi mükellefi; Türkiye’de toplanan vergilerin sadece yüzde 1,53’ünü ödemişler. Önceki yıllara göre, ödenen vergiler giderek azalıyor.

ÖNCEKİ İKİ YIL

Önceki iki yıla da bakalım (Tablo-I).

Türkiye’de ücretliler gelir vergisini tek başına sırtlıyor. Asgari ücretli gelir vergisinin yüzde 11.08’ini öderken ücretliler dışındaki 4 milyon 39 bin gelir vergisi mükellefi Türkiye’de toplanan vergilerin sadece yüzde 1.53’ünü karşıladı.

HEM DE “açık ara farkla” şampiyon!
Süper Lig’de, FB’nin şampiyonluğunun ciddi bir puan farkı ile kesinleşmesinden sonra, Gelir Vergisinde de şampiyon belli oldu.Kesinti yolu ile toplanan Gelir Vergisi’nin yüzde 67’sini ödeyen ücretliler, açık ara farkla yine şampiyon oldu.

5.5 MİLYON ASGARİ ÜCRETLİ

2013 yılında, asgari ücret üzerinden beyan edilen ücretli sayısı 5 milyon 498 bin 362 kişi.Asgari ücretliler, 2013 yılında stopaj yani kaynakta vergi kesintisi yolu ile toplanan vergilerin 7 milyar 609 milyon TL’sini oluşturan yüzde 11.08’ini ödediler.
Diğer ücretlilerin yani asgari ücretin üzerinde ücret ödendiği beyan edilen ücretlilerin ödediği vergi ise asgari ücretin üzerinde 38 milyar 496 milyon TL.Bu da kesinti yolu ile toplanan gelir vergisinin yüzde 56.07’sini oluşturuyor.

DİĞERLERİ

- Ücretlileri, yüzde 7.3 ile “mevduat faizi ve repo” üzerinden kesilen vergi kesintisi izliyor.