Şenol Kalyoncu

Koronavirüs, artık hayatımızın bir parçası haline geldi. Ve bu virüs, kimini yataklara düşürüp ateşler içinde yatırırken, kiminde tek bir belirti bile vermeyebiliyor.

Bu sebeple anlaşılması oldukça zor olan virüs, hayatımızda daha duracak gibi duruyor. Bazı insanlarda ağır, bazılarında hafif geçmesi hatta bazılarında belirti vermemesi durumu İngiltere’de yapılan bir çalışmada genetik etkenlere dayandırıldı.

SEMPTOMLARDA YÜZDE 50 ETKİLİ

İngiltere’de King Collage London’daki bilim insanları, koronavirüs kapmış kişiler üzerinde genetikle ilgili çalışmalar başlattı. Ateş, yorgunluk, koku ve tat kaybı gibi önemli koronavirüs semptomlarının, vakaların yüzde 50’sinde genetik olarak belirlendiği düşünülüyor. Özellikle ikizler üzerinde yapılan çalışma genetik faktörlerin semptomlar için etkili olup olmadığında belirleyici oldu. Bilim insanları, kişide sayıklama, ateş, yorgunluk, nefes darlığı, ishal, tat ve koku kaybı semptomlarının gelişmesinden neredeyse yüzde 50 oranında genlerin sorumlu olduğunu fark etti. Ancak kısık ses, öksürük, göğüs ağrısı ve karın ağrısı gibi semptomların etraftaki ortamdan kaynaklanabileceği düşünülüyor. Bazı insanlarda sadece koku ve tat kaybına sebep olan koronavirüsün, ikizlerde yapılan çalışmayla bu etkilerin genetik etkenlere bağlı olduğu ve bunlara göre kişinin koronayı nasıl geçirdiğinin tespit edildiği de belirtiliyor.

YAYILIMI ÖNLEMEDE KARANTİNA ÖNEMLİ

Günümüzde tedavilerin büyük bir kısmında kullanılamayan hormonlar yerine bu hormonlar gibi davranan ilaçlarla vücut işlerliğini eski haline getirmek için uğraşılıyor.

Ancak bu ilaçlar yurt dışından geldiği için ülkemizde yüksek fiyatla satılıyor ve çoğu hastanın erişimi sağlanamıyor. Bu konuya eğilen Yeditepe Üniversitesi, özellikle menopoz döneminden sonra kadınlarda kemik erimesi ve kıkırdak aşınmalarında kullanılan paratiroid hormonunun kopyasını geliştirmeyi başardı.

KALSİYUM DENGESİ BOZULUR

Paratiroid, tiroid bezinin arkasında yer alan bezlerdir. Paratiroid bezinin işlevi, kalsiyum dengesinin sağlanması için gerekli olana parathormon salgısının oluşturulmasıdır. Bu salgı, sinirlerin, kasların, böbreklerin, kalbin ve kemiklerin normal işlevlerini görmelerini sağlar. Bezlerde bir hasar oluştuğunda kalsiyum dengesi bozulur ve bu durum vücutta kalıcı hasarların meydana gelmesine neden olabilir. Menopoza giren kadınlarda da bu hormonun işleyişinin bozulmasıyla kemik ve kıkırdak yapısında bozulmalara sebep olduğu ve bu sebeple bu hormon ilaçlarına ihtiyaç duyduğu belirtiliyor. Biyobenzer dediğimiz hormon yapısında ilaçlar bu hormonların eksikliğinde, işlev kaybı gibi durumlarında hormon yerine kullanılabiliyor. Yani vücut işlerliği sürmesi için çalışmayan hormon yerine yapay olanı veriliyor. Çoğu hastanın da fiyatları sebebiyle ulaşamadığı bu ilaçlar için Yeditepe Üniversitesi uzun zamandır sürdürdüğü çalışmalarını tamamladı.

Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR), dünya üzerinde sıkça kullanılan ve beyin fonksiyonlarının incelenmesinde önemli bir yeri olan bir görüntüleme yöntemi.

MR, isminden de anlaşılacağı gibi, biyolojik dokuları görüntülemek için güçlü manyetik alanlar kullanır. Farklı dokuların güçlü manyetik alanda farklı görünmesi temel alınarak, beyin dokusunun yapısal özellikleri MR yardımıyla incelenebilir. Beyindeki hasar ve kayıplar, gri ve beyaz madde farklılıkları, tümörler bu şekilde belirlenebilir. Yeni MR tekniğiyle ise beyindeki nöral aktiviteler dolaylı olarak ölçülebiliyor. Yani yatağa bağımlı hastaların beyin fonksiyonlarını görmek fonksiyonel MR görüntüleme yöntemi ile artık mümkün. Bu yeni nesil 3 tesla MR yöntemiyle ilgili Ankara Çukurambar Tesla MR Görüntüleme Merkezi doktorlarından Radyolog Uz.Dr. Mahmut Duymuş’dan bilgi aldık.



BEYNİN AKTİVİTESİNİ ÖLÇER

Günümüzde çoğu meslek masa başında yapılıyor. Bunlar da zamanla özellikle bel ve boyunda kronikleşmiş ağrılara sebep oluyor.

 

Geçici olarak ilaçlar ve fizik tedaviyle çözüm bulunabilse de büyük ihtimalle ağrılar geri dönebiliyor. Yüksek İhtisas Üniversitesi ve Ortopedi Ankara Kliniği’nden Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Murat Seven, kronikleşmiş ve inatçı ağrıların tedavisinde yeni kullanılmaya başlanan ‘kombine ağrı tedavisi’ hakkında bilgiler verdi.
YÖNTEMLER BİRLİKTE UYGULANIYOR

“Bel ve boyun fıtıkları başta olmak üzere diz, omuz, kalça ve diğer kas iskelet sistemi ağrılarının tedavisinde, tek bir tedavi yöntemiyle iyileşmeyen dirençli ağrılarda en az üç ayrı tedavi yönteminin uygun sırayla, uygun doz ve karışımla seçilmiş hastalara uygulanmasına ‘kombine ağrı tedavisi’ deniyor. Bu yöntem, tek tek kendini kanıtlamış tedavi uygulamalarının birlikte kullanılması şeklidir.
HÜCRE OLUŞUMUNA KATKI SAĞLIYOR

Çin’de ortaya çıkan ve tüm dünyayı uzun süredir etkisi altına alan koronavirüsün etkilerine her geçen gün yenileri ekleniyor. Bunlardan biri de: ‘Koku ve tat kaybı.’

Diğer belirtilerle birlikte görülebildiği gibi tek basına da ortaya çıkabilen tat ve koku kaybı, ‘koronavirüs negatife döndükten sonra’ geri gelmeyebiliyor.
* * *
Son zamanlarda bazı hastalarda koku ve tat kaybı oldukça yaygınlaştı. Test negatife döndükten uzun süre sonra da tat ve koku alınamıyordu. Reading Üniversitesi’nden tat kimyası uzmanı Doç. Dr. Jane Parker ile Londra Üniversitesi’nden rinolog Dr. Simon Gane’in ‘The Conversation’da yayımladıkları makalede, solunum yollarında mukoz ve doku şişmesi sonucunda, burnun koku almasını sağlayan olfaktör yarığının tıkandığı belirtiliyor.

Aylardır dünyayı etkisi altına alan koronavirüs, yakın zamanda tekrar değişime uğradı. Belirtileri de, devamlı değişen virüsü fark edebilmek için vücudu iyi dinlemek gerekiyor. Her ağrı ya da rahatsızlığı buna yormak yanlış olsa da yeni koronavirüs özellikle mide ve bağırsakları hedef alıyor.

Yorgunluğa ek olarak mide ağrılarınız ve ishaliniz varsa dikkatli olmakta fayda var.
Sindirim sistemi; ağızdan anüse kadar uzanan, besinlerin vücutta yapı taşlarına parçalanması ve kullanılmayan kısımlarının dışkıya dönüştürülerek atılması sürecindeki tüm işlevlerin yerine getirilmesinden sorumlu organların oluşturduğu topluluktur. Ağız, yutak, yemek borusu, mide, ince bağırsak, kalın bağırsak ve anüs sindirim sistemi organlarıdır ve bu organlara ilişkin hastalıklar, sindirim sistemi hastalıkları grubuna girer.

Günümüzde dünyada en sık ölüm sebebi, kalp ve damar hastalıklarıdır.

Bunu sırayla kanser vakaları ve solunum yolu hastalıkları takip etmektedir. Dünya üzerinde her yıl yaklaşık 18 milyon kişinin hayatını kaybettiği kalp ve damar hastalıkları, genetik ve çevresel faktörlerle sıkça karşımıza çıkıyor. Koronavirüsün kalp ve damarı nasıl etkilediğiyle ilgili Kalp ve Damar Cerrahı Prof. Dr. Haşmet Bardakçı, şu bilgileri paylaştı:



KALP-DAMAR SİSTEMİNİ HEDEF ALIYOR

“Koronavirüs, temelde akciğerleri hedef alıyor gibi görünse de yapısı gereği kalp damar sistemini de hedef almaktadır. Çünkü virüsün yaşayabilmesi için akciğer, kalp, damar, bağırsaklar gibi vücutta organların hücrelerine girip yaşamını sürdürmesi ve çoğalması gerekmektedir. Bu organların hücre zarlarında doğal olarak bulunan bir yapı olan Anjiyotensin Dönüştürücü Enzim 2 reseptörleri virüsün hücre içine girmesine izin vermektedir. Bu reseptörler aslında vücutta kan basıncının düzenlenmesi görevini yapmaktadırlar. Dolayısı ile hipertansiyon dediğimiz vücutta kan basıncı yüksekliği durumunda kullandığımız bazı tansiyon ilaçları da bu reseptörler üzerinden etkili olmaktadır. Korona pandemisinin erken dönemlerinde ACE 2 reseptörü üzerinden etki eden tansiyon ilaçlarının kullanılmasının hastalığı arttıracağı yönünde bazı şüpheler olmuşsa da bu ilaçların kullanılmadığı durumlarda ortaya çıkan sağlık problemlerinin çok daha fazla olduğu saptanmış ve dünya sağlık örgütü ve ilgili kuruluşlarca kullanımına devam edilmesi kararına varılmıştır.

Hepimiz son aylarda günlük yaşantımızda pek de alışık olmadığımız bir durum yaşıyoruz. Dünyada milyarlarca insanı risk altında bırakan bir salgın artık hayatımızın tam orta yerinde duruyor. Bu süreçte her insanın hayatında az ya da çok değişiklikler oluyor ve bu değişikliklerin psikolojik durumumuzu etkilemesi kaçınılmaz. Dolayısıyla salgın sürecinde ve sonrasında en temel sorunları yaşayacağımız tıbbi alanlardan biri elbette psikiyatri.

Peki pandemi sürecinde ve sonrasında ne gibi psikiyatrik sorunlar ortaya çıkabilir? Psikiyatri Uzmanı Dr. Merve Cingi Yirün, ortaya çıkan sorunlar ve baş etme yollarını şöyle sıraladı:

İÇSEL HUZURSUZLUĞU ARTTIRABİLİR

-Bireylerin hasta olmak ile ilgili endişeleri doğal olarak artabilir. Endişenin günlük işlevlerimizi bozacak seviyelere ulaşması yaşantımızı olumsuz etkileyecektir. Hâlihazırda kaygı bozukluğu yaşayan ya da bu tanı ile ilgili tedavi alan bireylerin kaygı seviyeleri yükselebilir, hastalık seyrinde değişiklikler yaşanabilir.