Çin artık daha güçlü ama bu savaş ikisini de yaralar

9 Nisan 2025’te Trump, Çin mallarına uygulanan tarifeyi yüzde125’e çıkardı. Gerekçe ise, Pekin’in “küresel piyasalara saygı duymaması”ydı. Pekin yönetimi de boş durmadı ABD’ye karşı kendi tarifesini yüzde 125’e çıkardı. Peki bu büyük savaşın kazananı kaybedeni olacak mı... Gelin eldeki bulgularla bir inceleyelim...

ÇİN NASIL ETKİLENİR

* ABD artık Çin’den gelen her şeye en az yüzde 125 gümrük vergisi ve diğer her yerden gelen mallara yalnızca yüzde 10 gümrük vergisi uyguladığı için, Çinli üreticilerin mallarını üçüncü bir ülke üzerinden göndermeleri ve gümrük vergilerinden kaçınmaları söz konusu.

* 2018’de, ilk ticaret savaşının başlangıcında, ABD’ye giden ihracat Çin’in toplam ihracatının yüzde 19.8’ini oluşturuyordu. 2023’te bu rakam yüzde 12.8’e düştü. Yani Çin pazarı genişletmeyi başardı.

* Pandemi sonrasında Çin’in ekonomisinin şoklara karşı daha dinamik bir yapıya kavuştuğunu da söyleyebiliriz. Özetle Çin’in ekonomik direnci artmış durumda.

* Ticaret savaşından en çok ihracatçı Çin ile ithalatçı ABD arasındaki ucuz mal üreten Çinli işçilerle, bu malları satın alan ABD’li tüketiciler etkilenecek.

* 2022 verilerine göre ABD, 532 temel ürün kategorisinde Çin’e bağımlı halde . Bu rakam, 2000 yılındaki seviyenin neredeyse dört katı. Aynı dönemde Çin’in ABD ürünlerine olan bağımlılığı ise yarı yarıya azaldı.

SİYASİ FATURASI OLUR

* ABD, Çin mallarının en büyük ithalatçısı. Amerikalılar Çin’den ithalatı tamamen durdurursa, ihracat sektöründe çalışan yaklaşık 15 milyon Çinli  işçi işini kaybedebilecek.

* Madalyonun öbür yüzünde ABD ithalatı keserse Çin’den gelen malları başka bir yerden tedarik etmek pahalıya gelecek. Çin, Amerika Birleşik Devletleri’nin ithal ettiği tüm ürünlerin yüzde 22’sini üretiyor. Örnek vermek gerekirse ABD’deki baston ve şemsiyelerin neredeyse tamamı Çin malı.

* Ticaret savaşının siyasi faturası da olacağa benziyor. Özellikle mavi yakalı seçmenlerin pahalılık nedeniyle Trump’a tepki gösterme olasılığı yüksek.

* Çin, 4 Mart›ta 15 Amerikan kuruluşunu ihracat kontrol listesine aldı ve ardından 9 Nisan›da 12 kuruluş daha ekledi. Birçoğu, ürünleri için nadir toprak elementlerine bağımlı olan ABD savunma müteahhitleri veya yüksek teknoloji firmalarıydı.

* Apple ve Tesla gibi birçok ABD şirketi Çin üretimine derinden bağlı kalmaya devam ediyor. Tarifeler kâr marjlarını önemli ölçüde daraltma tehdidinde bulunuyor.

* Çin, tarife savaşında ABD dolarının uluslararası konumunun potansiyel olarak zayıflamasını bekliyor. Güvenli liman ABD tahvillerinin son gelişmeler sonrası aldığı yara, bunun işareti olarak yorumlanıyor.

* Bu arada unutmayalım Çin’in elinde 760 milyar dolarlık ABD tahvili var. ABD’deki en büyük korku Çin’in bu tahvilleri yavaş yavaş da olsa satmaya başlaması. Böylesine büyük bir satış dalgasının sadece ABD ekonomisini değil dünyayı sarsabileceğine kuşku yok.

Son söz... Trump’ın tarifeleri kaçınılmaz olarak Çin ekonomisinin bazı bölgelerine zarar verecek milyonlarca işçiyi etkileyecek. Ancak Çin, geçmişe göre daha güçlü durumda. Çin Ticaret Bakanlığı “diyalog ve istişareye” açık olduğunu söylüyor. Trump da, Xi ile bir anlaşmayı görüşmek istediğini belirtiyor.

Bakalım bilek güreşi masada mı devam edecek yoksa saha da mı?

DON SADECE BİZİ VURMADI DOĞU AVRUPA DA SIKINTIDA

YAZ erken geldi derken neredeyse kara kışa teslim olduk. Bir anda düşen hava sıcaklıklarından etkilendik etkilenmesine ama asıl darbeyi meyve ve sebzeler gördü. Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, yer yer sıcaklığın -15 dereceye düştüğü son üç günde bazı bölgelerde son 30 yılın en düşük sıcaklık değerlerinin kaydedildiğini belirtti. Yumaklı, “Tarihimizin en büyük zirai don olaylarından birini yaşadık” dedi. Türkiye’de birçok bölgede erken çiçek açan meyve ağaçları dondan yandı. Özellikle meyve ambarı Bursa’dan gelen haberler hiç iç açıcı değil. Zirai don sonrası zarar gören ürünlerin yüzde 50 zamlanabileceğini ve meyve ithalatı ihtimalinin doğabileceğini belirtiyor.

Peki ithalat fiyat artışına çare olacak mı? Don olayı sadece bizi vurmadı. Doğu Avrupa’da pek çok ülkede görülen don nedeniyle hasarın büyük olduğu belirtiliyor. Yabancı kaynaklara göre Moldova ve çevre ülkelerde, yüzde 50 ila 80 oranında don hasarı bildirildi. Nisan ayında yaşanan bu olağanüstü don olayı sonrasında Avrupa genelinde meyve-sebze fiyatlarında artış kaçınılmaz gözüküyor. Anlaşılan artacak talep ve arzdaki sıkıntı nedeniyle ithal ürünler de çok ucuza gelmeyecek. Enflasyonla mücadelede yaza umutla girmeye çalışan Türkiye için bu iş hiç iyi olmadı....

FİYATLAR ÇOK ARTTI ALTINA TALEP SÜRÜYOR MU?

HER güne yeni bir rekor haberiyle uyanıyoruz. Altının ons fiyatı 3.245 doların üzerine çıkarak tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı. En eski yatırım aracı altın, adeta herkese tepeden bakıyor. Altının sadece ons fiyatı artmıyor, iç piyasada da gram altın ....  TL’ye ulaşmış durumda. Peki ama bu yüksek fiyatlar karşısında vatandaşın talebi nasıl. Kapalıçarşı piyasasının nabzını en iyi tutan isimlerden Mehmet Ali Yıldırımtürk’ü aradım dün. ‘Fiyatlar iyice arttı talepte azalma var mı’ diye sordum. ‘Tam tersi’ dedi, Yıldırımtürk devam etti:

“Döviz baskı altında. Jeopolitik riskler ticaret savaşları ile iyice arttı. Enflasyondaki yükseliş beklentisi de vatandaş nezdinde henüz azalmadı. Tüm bunlar ‘fiyatlar düşmez daha da artar’ beklentisiyle altına talebi artırıyor.”