Osman Müftüoğlu

Ferritin, demiri depolamaktan sorumlu proteinimiz. Eksikliği ya da yüksekliği bedensel bazı problemlerin işareti.

Ferritin sadece bazı sağlık sorunlarının teşhisinde değil, sağlığı izlemede de giderek daha bir öne çıkan tarama testlerinden.
Özellikle “kronik inflamasyon/müzmin mikropsuz iltihaplanma” olarak bilinen ve diyabetten demansa (bunamaya), artritten yorgunluğa pek çok sağlık sorununun arkasındaki gizli güç olduğu anlaşılan kötü sürecin takibinde en az CRP testi kadar güvenli bir işaret olabiliyor.
Kısacası...
Ferritin, demiri depolamaktan sorumlu proteinimiz...
Eksikliği (düşmesi) de, yüksekliği (yükselmesi) de bedensel bazı problemlerin işareti. Bu nedenle; yıllık sağlık taramalarınızda ferritininize de baktırmanızda fayda var.

Kemik erimesinin tek çözümü kalsiyum takviyesi değildir

Nedense kemik sağlığı söz konusu olunca anında ve de yalnızca kalsiyum hatırlanıyor, kalsiyum zengini besinler, kalsiyum bombası haplar akla geliyor. Peki doğru mu? Hayır.

Testosteronu yalnızca bir cinsel güç aktivatörü, bir cinsel istek motivatörü gibi görürseniz yanılırsınız. İtiraf edeyim bu yanılgıya biz doktorlar da çok sık düşeriz. Ne var ki, özellikle orta yaş virajını dönen bir erkekte testosteronda beklenenden daha ciddi bir azalmanın olması bir değil, birçok soruna zemin hazırlar. İşte o sorunların ilk 10’u...

◊ Daha kolay kilo alırsınız
◊ Göbeğiniz daha hızlı büyür
◊ Daha çabuk yorulursunuz
◊ Uyku kaliteniz bozulur
◊ Daha sık, çok, fazla, kolay öfkelenirsiniz
◊ Ruhsal çökkünlük hali hissedersiniz
◊ Kas kitleniz azalır

Trigliserid fazlalığı, önemini nihayet fark ettiğimiz mühim bir sağlık sorunu. Onu da en az kolesterol yüksekliği kadar ciddiye almamız lazım.

O da damarların plaklarla tıkanmasında, yani kalp krizleri ve felçlere giden yolculukta çok önemli bir oyuncu. Peki yüksek trigliserid seviyelerini düşüren yaşam tarzı değişimlerimiz neler olmalı? İşte yapmamız gereken ilk 10 şey:

◊ Kahvenize, çayınıza şeker eklemeyin...
◊ Balı, pekmezi, reçeli sofranızdan kaldırın...
◊ Meyve sularının her türlüsüne veda edin...
◊ Meyve tüketiminizi günde bir porsiyonla sınırlayın...
◊ Alkolle ilişkinizi kesip fırın ve pastanelerle samimiyete son verin...
◊ Ekmek dahil unlu gıdaları iyice azaltın...

Bu sorunun yanıtı net ve açık: “Gerekiyorsa” evet! Gerekip gerekmediği kararını da bir beslenme uzmanı ya da egzersiz danışmanı/spor hocasının değil, sağlığınızı izleyen doktorunuzun vermesi lazım.

Sağlığımızı güçlendirmek için biz de bir destek almalı mıyız? Yanıtım net ve açık: Sadece “gerekiyorsa” evet! Gerekip gerekmediği kararını da sizin değil, bir beslenme uzmanı ya da egzersiz danışmanı/spor hocasının da değil, sağlığınızı izleyen, ondan sorumlu olan doktorunuzun vermesi lazım.
Bu kural “mutlaka bir takviye kullanmanın zorunlu olduğu durumlarda” bile geçerli.
Mesela hamilelikte folik asit ve/veya DHA (omega-3) takviyesi her anne adayına lazım.
Menopoza giren ve kemik erimesi tehdidi ile baş başa kalan bir kadının da magnezyum, K2 vitamini, D vitamini, kalsiyum takviyesine ihtiyacı olabiliyor.
Biraz daha ileri gidelim: Uyku sorunları nedeniyle melatoninden, valeryan desteklerden, bağışıklığını güçlendirmek için umclaoba veya sambucus özlerinden istifade etmesi gerekenler de var.
Ama bu durumların bile her biri için söz konusu desteklerin hangi dozlarda, ne zaman ve ne süre ile kullanılmaları gerektiğine doktorların karar vermesi lazım.
Takviye önerileri için başvurabileceğiniz bir başka uzman ise eczacılar olmalı.

Esnemenin sağlıklı veya sağlıksız olmakla bağlantısı var mı? Esneyen birini görünce bizim de esnemeye başlamamız normal mi?

Kimi yorulunca, kimi uykusuz kalınca, kimi de sıkıcı bir hikâyeyi dinlemek zorunda kalınca esner.
Sadece karşısındaki koltukta esneyen birine bakarak da esneme krizlerine yakalananlar var.
Peki, esnemenin sağlıklı veya sağlıksız olmakla bir bağlantısı var mı? Esneyen birini görünce sizin de anında esnemeye başlamanız normal mi?
Şu bilgi kesin:
Karşısındaki birinin esnemesine, insanların en az yüzde 50’si esneyerek yanıt veriyor! Yani “esnemek” bir tür bulaşıcı davranış ya da iletişim biçimi de olabiliyor.
Esnemeyi uykusuzluk kadar tetikleyen mühim bir neden de stres!
Akut stres reaksiyonlarının çoğunda esneme hep oluyor. Hatta bazen “kriz” halini bile alabiliyor.

Önce şunu iyi bilelim: Bedenlerimiz gibi metabolizmalarımız da “fabrikasyon” imalatlar değil. Metabolizmaları birbirinden farklı düzende çalışan insanlarız. Bir başka deyişle “fabrika ayarlarımız” farklı, “kullanım bilgilerimiz” çeşitli. Bu nedenle herkes “günde üç öğün” yemek zorunda, “aksini yapanlar hasta olur” diyen de; “günde iki öğün” yemek zorundayız şeklinde fetva veren de; “en iyisi altı öğündür, bu metabolizmamızı da hızlandırır” düşüncesinde ısrar eden de “külliyen” haklı değil. Hepsinin doğru olabileceği farklı bedenler var. Kısacası başlıktaki sorunun yanıtı birden fazla. Peki, değişmeyen, sadık kalmamız gereken bazı beslenme kuralları yok mu? Tabii ki var. Detaylar için buyurun...

İLK 5

BESLENMEDE VAZGEÇİLMEZLER NELER OLMALI?

- Yeterli miktarda yenmeli. Ne çok az ne de çok fazla.

- Yaşlandıkça “daha az ve öz beslenme” hayata geçirilmeli. Yükte hafif pahada ağır besinler tercih edilmeli. Hayvansal besinler azaltılıp bitkisel gıdalar çoğaltılmalı.

- Dengeli beslenme kuralı asla ihlal edilmemeli. Ne sadece karbonhidratlara (tahıl, bakliyat, sebze), yalnızca proteinlere (et, balık, tavuk, süt ürünleri) ne de yağlara (zeytinyağı, tereyağı) yüklenilmeli. Tek yönlü beslenmek son derece yanlış bir seçim.

- Beslenme çeşitlendirilmeli. Örneğin hep aynı sebzeler, meyveler, hayvansal ürünler yenmemeli. Bakliyat seçerken “ille de kuru fasulye” denmemeli, mercimek, bezelye, nohut, hatta maş bile ihmal edilmemeli. Sebze seçimleri de mutlaka çeşitlendirilmeli.

- Sabah öğünü yani kahvaltı asla ihmal edilmemeli. 8-10 saatlik gece açlığından sonraki bu ilk öğün çok ama çok önemli. Kahvaltıyı ister uyanır uyanmaz ister birkaç saat sonra yapın ama mutlaka yapın.

İKİNCİ 5

En güçlü sağlık desteği hangisi? Omega-3 hapları mı, koenzim kapsülleri mi? Yoksa glutation takviyesi veya B12 desteği mi? Yanıtım net ve kesin: “Huzur” en çok ihtiyaç duyulan sağlık desteğidir, nokta! Peki neden? En sık, en çok ve en kolay kaybedilen iyi hayat vazgeçilmezi “huzur”dur da ondan. Tavsiyem şu: Özellikle ruh sağlığınız için günde en az üç kez “huzur hapı”nı yutmanız gerekiyor. Peki huzura daha çok dokunmak, onu daha çok hissetmek için ne yapmak lazım? İşte benim ilk 10’um...

işte o tavsiyeler

◊ Geçmişi ve geleceği değil, ‘an’ı yaşa! (Geçmiş pişmanlık, gelecek endişe yükler.)
◊ Beklentilerini sınırlı tut.
◊ Onlara iyi anlamlar yükle, olumsuza odaklanma.
◊ Amaca değil, anlama bak.
◊ Maneviyat ve inançla bağlantını sıkı tut.
◊ Yetinmeyi bil.

Kilo sorunu olan her üç kişiden ikisinde “insülin direnci” var. Bu direnç kırılmadan da alınan kilolar kolay kolay gitmiyor, beller kalınlaşmaya, göbekler büyümeye devam ediyor.

 Önceleri birkaç kilo gitse de, kısa bir süre sonra o kilolar fazlasıyla geri geliyor. Bu nedenle olaya “diyet yapmak” veya “kilo vermek” olarak değil de “metabolik sorunu çözmeyi, yönetmeyi öğrenmek” olarak bakmamız gerekiyor. Yani sorun “insülin direnci” olduğunda elde diyet listeleri kapı kapı dolaşmanın, mucize formüllere bel bağlamanın hiç ama hiçbir faydası yok. Peki ne yapmalı? Bana sorarsanız üç temel formülü bir arada ve aynı anda devreye sokmanız lazım. Ne mi o formüller? Buyurun...

Soruna diyetle yaklaşma

◊ Sürece “diyet” olarak değil, “sorun” olarak yaklaş.
◊ Problemi “kilo” olarak değil, metabolik bir problem olarak düşün.
◊ Beslenme önerilerinin etkisinin yüzde 50’yi;
◊ Aktivite önerilerinin etkisinin yüzde 40’ı;
◊ İlaçların desteğinin (metformin) yüzde 10’u geçmediğini unutma.