Yeni yılın üç sorusu 

Yeni yılda belli başlı kriz bölgelerinde olası gelişmeler, 2025 yılının seyrinin şekillenmesinde de etkili olacak. İşte merak edilen üç başlık.

1- TRUMP, SURİYE’DEN ASKER ÇEKER Mİ

20 Ocak’ta yapılacak yemin töreniyle Donald Trump, sadece bir dönem başkanlık yapabildiği Beyaz Saray’a ikinci dönem için geri dönecek. ABD’de Demokrat Joe Biden dönemi bitecek, Cumhuriyetçi Donald Trump dönemi başlayacak. Bu defa ABD Kongresi’nin iki kanadı da Cumhuriyetçilerin kontrolünde olacak. ‘ABD’yi Yeniden Büyük Yap’ düsturuyla seçmeni ikinci kez ikna etmeyi başaran Trump, dünya siyasetinde de ilgiyle bekleniyor. Türkiye özeline bakıldığında Biden döneminde ihmale uğrayan liderler düzeyinde diyalog mekanizmasının yeniden canlandığına tanık olabiliriz.

Suriye’de Esad rejiminin devrilmesi sonrasında Trump’ın yaptığı ‘Suriye’nin anahtarı Türkiye’de’ açıklaması yaklaşımını anlamak açısından dikkat çekiciydi. Ankara’nın Trump yönetiminden ana beklentilerinden biri terör örgütü PKK/YPG ile işbirliğinin sona erdirilip ABD askerinin Suriye’den çekilmesi yönünde. ABD’de bazı çevreler terör örgütü DEAŞ ile mücadele çerçevesinde PKK/YPG ile işbirliği yapıldığını savunurken ABD’de son günlerde DEAŞ ile ilişkilendirilen saldırılar düzenlenmesi Trump’ın alacağı kararı etkileyici unsurlara dönüşebilir.

Öte yandan Türkiye ile ABD, Ukrayna ve Gazze krizlerinin çözülmesi, Suriye’de kapsayıcı siyasi bir yapının oluşmasına destek anlamında da işbirliği zemini arayabilir.

2- UKRAYNA’DAN SAVAŞ BİTER Mİ

2022’de Rusya’nın işgaliyle başlayan Ukrayna krizi Avrupa güvenliğini tehdit eden bir savaşa dönüşmüş durumda. Biden yönetiminin akıttığı milyarlarca dolarlık silah ve mühimmat desteğine rağmen Ukrayna işgali sonlandıramadığı gibi son dönemde hemen hemen her gün cephede toprak kaybediyor. Rusya ise asker bulmakta zorlanıyor. Bu nedenle de Kuzey Kore’den asker getirerek mümkün olduğu kadar cephede ilerleme sağlamayı umuyor.

Trump, iktidara geldiğinde ‘24 saatte krizi çözebileceği’ni iddia etmişti. Basına sızan bazı detaylara göre Trump’ın planı Rusya’ya Ukrayna’da işgal ettiği toprakların bir kısmını elinde tutma, Ukrayna’nın NATO üyeliğinin 20 yıl ertelenmesi, arada İngiltere ve AB barış gücü askerlerinin konuşlanacağı 1300 km’lik sınır hattında bir tampon bölge oluşturulmasını öngörüyor.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, TASS Ajansı’na yaptığı açıklamada Trump’ın ekibinden gelen bu önerilerden tatmin olmadıklarını söyledi.

Ukrayna lideri Volodimir Zelenski, cephede Rusya’yı yenmenin mümkün gözükmediğini söylerken çözüm için Trump’a bel bağlamış durumda. Her halükârda ABD’de iktidar değişikliği, paradigma değişikliğine de neden olup Trump ile Rusya lideri Vladimir Putin’in tarafsız bir ülkede zirve düzenlemesini gündeme getirebilir.

3- ORTADOĞU’DA OLASI SENARYOLAR NELER?

ORTADOĞU’nun en öncelikli başlığı hali hazırda Gazze savaşı. Trump, yılbaşı partisi öncesi yaptığı açıklamada Hamas ve diğer Filistinli örgütlerin ellerindeki İsrailli rehinelerin geri dönmesi gerektiğini vurgulamıştı. Öte yandan son haftalarda İsrail ile Filistinli örgütler arasında ateşkes ve takas anlaşmasının yakın olduğu söylentileri, karşılıklı suçlamaların ardından belirsizliğe gömülmüş durumda.

İsrail’de Binyamin Netanyahu yönetimi, Trump yönetimini iyi niyet jestiyle karşılamak adına törenden hemen önce anlaşmaya yeşil ışık yakabilir. Benzer bir tutum Hamas kanadından da gelebilir.

İRAN’A SALDIRI OLUR MU

İsrail bir yandan da İran’ın nükleer gücünün kontrol altına alınması için Trump yönetiminden destek arayışına gidebilir. İsrail’deki bazı çevrelerin İran’ın nükleer tesislerinin askeri harekâtla imha edilmesi gerektiğini savundukları zaman zaman İsrail basınında yer alıyor.

Esad rejiminin devrilmesi sonrasında Şam’da yeni anayasa, yeni devlet yapısı oluşturulmaya çalışılırken son dönemde Kıbrıs Rum Kesimi’ndeki askeri varlığını arttıran ABD Yönetimi’nin muhtemelen hidrokarbon rezervleriyle dikkat çeken Doğu Akdeniz’e yönelik ilgisi sürecektir. Türkiye’nin yeni Şam Yönetimi ile deniz yetki anlaşması yapma olasılığının bile Atina ve Kıbrıs Rum Kesimi’ni nasıl telaşlandırdığını hatırlamakta da fayda var.