×
Kimi hafif, kimi ise ağır geçiriyor. Bazıları atlatamıyor; kaybediyoruz onları... Son dönemde benim de yakın çevremden birçok arkadaşım hastalandı. Sağlığına kavuşanlar da oldu, hâlâ hastane odasında virüsle savaşanlar da var, hayatlarını kaybedenler de... Sağlık Bakanlığı’nca açıklanan koronavirüs tablosu durumun iyi olmadığını net bir şekilde ortaya koyuyor. Her ne kadar Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 13 Nisan’da uygulanmaya başlanan sosyal mesafe tedbirlerinin “artış hızını düşürmeye başladığı” yönünde sosyal medyadan bir mesaj paylaşsa da; henüz iç rahatlatıcı seviyeden epey uzağız. Nisan ayının en yüksek yeni vaka sayısı 63 bin 82 ile 16 Nisan 2021 tarihine ait. Yazının kaleme alındığı saatlerde pazartesi tablosu açıklanmamıştı. Sağlık Bakanı Koca’nın da “artış hızı düşmeye başladı” diyerek işaret ettiği son veri, pazar gününe ait. 18 Nisan 2021 Pazar günü vaka sayısı günlük 55 bin 802 idi. Her ne kadar 16 Nisan gününe kıyasla günlük vaka sayısında azalma görülse de, pazar günü hasta sayısı ile vefat sayısında artış yaşandı. Günlük vaka sayısının en yüksek olduğu 16 Nisan tarihinde hasta sayısı 2 bin 915, vefat edenlerin sayısı ise 289’du. Pazar günü ise hasta sayısı 3 bin 101, vefat sayısı 318 oldu. Hangi uzmanı dinlesem, hangi doktoru arasam; “alarm zilleri”nden bahsediyor. Bir de haklı olarak iş yüklerinin çok arttığına dikkat çekiyorlar.
HIZLI FORMÜL ŞART
Türkiye, nüfusları Türkiye’ye oranla çok daha kalabalık olan Hindistan ve Brezilya’nın ardından günlük vaka sayısında dünya genelinde üçüncü. Vaka sayısının bu denli artışında erken ve birden açılmanın, dikkat etmemenin, kurallara uymamanın etken olduğu aşikar. Kimileri hâlâ ve inatla, “Abartıldığı gibi değil” diyebiliyor. Hatta inatla toplantılar düzenlemeye de devam ediyor. Artık bu tür konuşmaları ve hareketleri bırakmak gerekiyor. Bu işin ciddiyetini de idrak etmek lazım. Siz hafif geçirebilirsiniz ama yanınızdaki çok hastalanabilir, hatta ölebilir.
Sağlık muhabirimiz Meltem Özgenç’in aile hekimlerine ilişkin bugünkü haberinde salgının artış hızını aile hekimlerinin izleme oranlarındaki artıştan da yola çıkarak anlayabilirsiniz. Aile Hekimleri Dernekleri Federasyonu (AHEF) İkinci Başkanı Yusuf Eryazğan açıklamasında, “Ya tam kapanma ya da hızlı aşılanma şart” dedi. Olağanüstü zamanlar olağanüstü tedbirler gerektirir. Tüm dünyada olduğu gibi salgının Türkiye’de de neden olduğu ekonomik sıkıntı, sosyal ve toplumsal sorunlar nedeniyle tam kapanma yapılamıyorsa, o halde İsrail örneğinden yola çıkarak belki de Türkiye’ye uygun bir modelle “hızlı aşılanma” formülü bir an önce hayata geçirilmeli. Aşıya karşı olanlar başta olmak üzere topluma bunun gerekleri çeşitli yöntemlerle anlatılıp, aşı yapılan merkezlerin de sayıları artırılarak, bir kampanya ile salgının seyri değiştirilebilir.
TEŞEKKÜRLER...
TELEVİZYON muhabirliği hız ve yavaşa tahammülsüzlük demektir. 27 yıldır hız, yavaşa tahammülsüzlük, her işi kendim hemen yaparım gibi alışkanlıkların getirdiği dikkatsizlikle ev kazası geçirdim. Birbirine yapışan bulaşık makinesi tabletlerini hızlı hızlı ayırmaya çalışırken, birine parmağım girdi, içindeki parlatıcı ve deterjan fışkırdı gözlerime girdi. Bir hafta aranın ardından gözlerim iyi. Arayan, soran, geçmiş olsun diyen herkese ve Dünya Göz Hastanesi’nin doktorları ile tüm sağlık çalışanlarına sonsuz teşekkürler.
Cenevre’de Kıbrıs konusunda yapılacak gayriresmi görüşmelerin sonucunu beklediklerinden dolayı Ankara’ya zayıf gündemle gelen AB’nin liderleriyle yapılan görüşmenin içeriğinin Avrupa’da gündem olması çok da beklenmiyordu. O yüzden Avrupa’da “koltuk meselesi” gündem oldu. Avrupa’da bazıları Türkiye’ye ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’a protokol konusunda eleştiri yöneltse de işin aslı öyle değil... Mesele Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki koltuk meselesi değil, mesele Avrupa Birliği içindeki koltuk sorunu.
AVRUPALILAR NE DEDİ?
Koltuk meselesi Avrupa basınına mealen şöyle yansıdı: “Türk Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel ile birlikte salona giriyor ve ikisi, toplantıya başkanlık etmek için iki koltuğa oturuyor. Arkalarında kalan Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen, üzgün ve rahatsız şekilde ayakta kalıyor ve kendisi için Michel ile aynı düzeyde bir yer olmadığını görüp kanepeye oturmak zorunda kalınca sadece bir ‘Hımmm’ diyebiliyor...” Yani AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’e, AB Konsey Başkanı Charles Michel gibi Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yanında yer verilmemesi, Avrupa’da eleştirilere neden oldu. Yine Avrupa’da kimileri de Konsey Başkanı Michel’i “Ursula von der Leyen ile yer değiştirmesi gerekmez miydi?” sözleriyle eleştirdi. Komisyon Başkanı Sözcüsü Eric Mame, von der Leyen’in oturma düzeni sebebiyle “açıkça şaşırdığını” belirterek von der Leyen’in ve Konsey Başkanı’nın protokol sıralamasında “elbette” aynı düzeyde olduklarını söyledi.
PERDE ARKASINDA NE OLDU?
Her resmi heyetten önce Ankara’ya onların ön protokol heyetleri gelir. Konukların nerede duracağı, nerede oturacağı, nerede yemek yiyecekleri, hangi sandalyeye oturacakları, kısacası A’dan Z’ye her şey gösterilir. Eğer karşı taraftan bir itiraz ya da istek gelirse protokol kuralları çerçevesinde bunlar da yerine getirilir. Aynı durum Türkiye Cumhurbaşkanı bir başka ülkeye giderken de geçerlidir.
Avrupalı liderlerden önce de Türkiye’ye onların ön protokol heyeti geldi. Nerede karşılanacakları, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşürken nerede oturacakları o heyete gösterildi. Heyet itiraz etmedi, gösterilen ve anlatılanları onayladılar. Protokol heyetinin onayından Ursula von der Leyen’in haberi mi yoktu? Üst düzey bir kaynağım, “Bu tür konularda son sözü Konsey Başkanı Michel’in ekibi söylüyor. Michel ile Ursula von der Leyen arasında da rekabet var. Belli ki kendi aralarındaki rekabeti bize fatura etmeye çalıştılar” dedi.
ZİRVE GÜNDEMİ
Nedenleri anlatılabilir. Kanal İstanbul’a karşı olunabilir. Bunun gerekçeleri de anlatılabilir. Yetkililerden randevu alınıp görüşler paylaşılabilir, tartışma programlarına konuk olunabilir, yazı kaleme alınabilir, akademik çalışmalar yapılabilir, sosyal medyada görüş açıklanabilir. Düşünce ve ifade özgürlüğü de bunu gerektirir. Ancak usulde sorun olmamalıdır. Özellikle de konu emekli de olsa askerler ise... Usul esastan önce gelir.
ASKERİ VESAYET TRAVMASI
Ne yazık ki Türkiye’nin bir darbe, muhtıra, bildiri geçmişi ve doğal olarak da travması var. Bunun en kötü örneklerinden birini 2016 yılının 15 Temmuz’unda yaşadık. Travma hâlâ dururken, bu konuda hassasiyet belliyken, her şeyden önce usule dikkat edilmesi gerekiyordu. Hele hele koca koca amiraller herkesten daha çok dikkatli olmalıydı. Bir kısmını ekranlardan, YouTube yayınlarından kamuoyu da tanıyor. Montrö ile ilgili görüşlerini birçok kez dile getirdiler. Sorun da olmadı. 126 emekli büyükelçi de bir açıklama yaparak Kanal İstanbul’un Montrö’yü tartışmaya açacağını belirtmişler ve Montrö’nün Türkiye’nin boğazlar ve Marmara Denizi üzerindeki egemenlik hakkını en iyi koruyan sözleşme olduğuna dikkat çekmişlerdi. Kimse de onların bu açıklamasını darbe çağrısı ya da muhtıra olarak yorumlamamıştı. Ancak konu emekli de olsa askerler olunca, işin rengi değişiyor. Emekli amiraller topluca, gece yarısı, “Yüce Türk Milleti’ne” diyerek yazılı bir bildiri yayımlayınca sorun oldu. Sorun olması da gayet normal. Normal olmayan bunun kriz yaratacağını emekli amirallerin öngörememiş olmaması. Bu durum iki ihtimali ortaya çıkarıyor. Ya acemilik ettiler ya da kasıtlı davrandılar.
NE GEREK VARDI?
Usul esastan önce gelir derken anlatmaya çalıştığım tam da bu. Topluca, gece yarısı, üstelik doğal olarak demokratik siyasetin adeta alerjisi olan “endişe ile izliyoruz” ifadesinin kullanıldığı bir bildiriye ne gerek vardı?
Ya da emekli amiraller “Türkiye Cumhuriyeti, tarihte örnekleri olan, bunalımlı ve bekası için en tehlikeli olayları yaşama risk ve tehdidi ile karşılaşabilecektir” ifadesiyle ne kast etmektedirler?
“Ellerinde silah yok, artık onlar sivil” yorumunu yapanlara “Peki bu metin neden buram buram asker ve askeri vesayet kokuyor?” sorusu yöneltilmez mi? Üstelik emekli üst düzey askerlerin Türk Silahlı Kuvvetleri üzerinde belli bir etkileri olduğu sır mı?
İktidardan üst düzey bir kaynağım,
ABD Dışişleri Bakanlığı’nın İnsan Hakları Uygulamaları 2020 Ülke Raporları kapsamında hazırlanan Türkiye raporunda siyasete katılım, ifade özgürlüğü, adil yargılanma hakkı, toplantı ve gösteri özgürlüğü, uzun tutukluluk süreleri, kadın ve LGBT konularında eleştiriler yer alıyor. Dışişleri Bakanlığı’nın “Asılsız iddialar ve önyargılı yorumlar” açıklaması ile tepki gösterdiği raporun FETÖ’den yine “Gülen Hareketi” olarak bahsetmesi ya da PKK/YPG konusundaki korumacılığı herhalde kimseyi şaşırtmamıştır. ABD, yeni yönetimiyle ve bu yönetimin açıklamalarıyla, eylemleriyle iki terör örgütü ile ilişkisini koruyacağını zaten ortaya koymuştu.
İki ülke ilişkilerinde masanın ortasında sadece ABD’nin bu iki terör örgütü ile ilişkisi yok. S-400’lerden Halk Bankası’na uzanan bir dizi sorun daha masada ve çözülmeyi bekliyor. Her ne kadar hemen herkes Türk- Amerikan ilişkilerinde bir kıpırtı yaşanması için ABD Başkanı Biden ile Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ne zaman görüşeceklerini ya da görüşüp görüşmeyeceklerin tartışsa da; hem başka seviyelerde temaslar oluyor, hem de perde arkasında dikkat çeken gelişmeler... Bunlardan biri de son AB Zirvesi’nde Türkiye’ye yaptırım uygulanmaması konusunda ABD’nin ve Başkan Biden’ın ne rol oynadığı konusuydu.
TRANSATLANTİK İLİŞKİ
Biden başkanlık koltuğuna oturmadan ortaya koyduğu politikalarını yavaş yavaş hayata geçiriyor. Bunlardan biri AB ile ilişkilerin yeniden canlandırılmasıydı. Bu isteğini 25 Mart günü video konferans yöntemiyle düzenlenen AB Zirvesi’nde de açık ve net söyledi. ABD için güçlü ABD-AB birlikteliğinin karşısında Çin Halk Cumhuriyeti ve Rusya bulunuyor. ABD Türkiye’nin ABD-AB bloğunda yer almasına ise büyük önem veriyor. Bu da son zirvede açık biçimde ortaya çıktı. Kaynaklarımla yaptığım sohbetlerden çıkan tespitleri sizlerle paylaşacağım:
Türkiye’ye yaptırım kararı çıkmayan son Avrupa Birliği Zirvesi’ndeki süreçte yapılan görüşmelerde, Avrupalı yetkililer ABD’nin bakış açısını Türk yetkililere şöyle anlattılar: “ABD Türkiye’nin transatlantik hattında kalmasını istiyor. Türkiye’nin durduğu yer bu kapsamda çok önemli. Türkiye kaybedilmemeli.”
Sürecin Türkiye ayağı bizzat ABD’nin Ankara Büyükelçisi tarafından da Ankara’da yakından takip edildi.
Kısacası ABD, Çin ve Rusya’ya karşı mücadelesinde Türkiye’yi yanında görmek istiyor.
Peki bu isteğini güçlü şekilde dile getiren ABD’nin Yunanistan’a verdiği yine çok güçlü desteğin arkasında ne var? Tüm Batı dünyasında Yunanistan’a karşı beslenen sempati bir gerçek. Ancak asıl meseleye
Nisan ayının sonunda ise AB’nin de olası sonuçlarını hassasiyetle takip edeceği Birleşmiş Milletler’in 5+1 formattaki gayri resmi Kıbrıs toplantısı var. Bu görüşmelerin neden önemli olduğunu, geçtiğimiz günlerde yapılan AB Liderler Zirvesi’nden çıkan mesajlar ve perde arkası bilgilerle sizlerle paylaşacağım.
ZİRVENİN ANKARA AÇISINDAN SOMUT SONUÇLARI
AB Liderler zirvesinden çıkabilecek sonuçlar Ankara açısından üç seçenekte toplanmıştı...
Top çevirme - İki taraf birbiriyle ilgili radikal kararlar almaz. İlişkiler noktalanmaz.
Olumlu gündem önerilmesi - Birlik katılım perspektifini kapatmadan Türkiye’ye olumlu bir gündem önerir.
Çatışma - Yaptırımlar devreye sokulur.
Bu çerçevede liderler zirvesinden Türkiye’ye “Biraz olumlu gündem önerildi” yorumu yapılıyor. Peki neden biraz?
Katılım vurgusu yapılmadı.
Haklarınız için mücadele edin, haklarınızın size lütfedilmesini beklemeyin... Bu sözler Cumhurbaşkanı Erdoğan’a ait. Türkiye’nin AB ile üyelik müzakerelerine başladığı yıl söyledi bu sözleri. 2004 yılında... AK Parti’nin farklı eğilimleri bünyesinde bulundurarak yola çıktığı ve yine toplumun farklı kesimlerinden geniş ilgi gördüğü dönem. Bu konuşmayı 2004 yılının Kasım ayında “Cumhuriyet Kazanımlarından Avrupa Birliği’ne Türk Kadını” konulu konferansta yaptı. O yıl hükümet, eğitimi geliştirmeyi de ana hedef edinmişti. “Haydi Kızlar Okula” kampanyası ve ilk kez Milli Eğitim Bakanlığı’nın bütçedeki payının Milli Savunma Bakanlığı’nın payının geçmesi bu önemin göstergelerindendi.
KONGRENİN KADIN VE AİLE MESAJLARI
O günden bugüne yani 17 yılda birçok alanda olumlu adımlar atıldı. Olumluya olumlu demek kadar yanlışa ya da olumsuza da yanlış ve olumsuz demek Türkiye’nin geleceği için çok önemli. İstanbul Sözleşmesi’nin fesih edilmesi bence yanlış bir adım olmuştur. Bu konuda Cumhurbaşkanı Erdoğan ilk kez AK Parti Kongresi’nde konuştu ve “Kadın haklarını vicdan yerine kağıtlarda arayanlar var” dedi. Yeni dönemde eğitim, aile ve kültür politikalarının lokomotifi olacağını belirterek; “Evlilik yaşları zaten 30’lara dayanan gençlerimiz arasında hiç evlenmeyenlerin sayısı da artıyor. Bir veya en fazla iki çocuklu aile yapısı giderek yaygınlaşıyor. Ebeveynlerin her ikisinin de çalıştığı ailelerde, şayet yakında ikamet eden bir aile büyüğü yoksa, çocuklar evdeki veya kreşteki bakıcılar tarafından yetiştiriliyor. Sadece ve sadece aile içinde kazanılabilecek değerlerin, ücreti mukabili alınan hizmetler yoluyla ikame edilemeyeceği açıktır” dedi. Cumhurbaşkanı’nın “Haklarınız için mücadele edin” sözünden hareketle;
Aslında mesele kadın hakları konusunda elde edilmiş bir kazanım. Keşke bu kazanımdan vazgeçilirken kadınlara sorulsaydı.
Ana meselelerden biri vicdan. Vicdan kadar eğitim, kültür, sağlıklı bir ruh hali, nezaket ve merhamet gibi erdemler de önemli. Tüm toplumdaki bireyleri bu alanlarda belli bir çıtaya yükseltmek imkansız olduğu için kağıtlara yazılan kurallar hayâti oluyor.
Sözleşmenin fesih edilmesinin ardından bazı kesimlerin kullandıkları dili de gördük. Onlar düzenlemelerin adına değil ruhuna karşılar.
Her insanı sadece insan olduğu için birbirine eşit, sevgi ve saygıya layık görmesi gerekenlerin yaptığı şaşırtıcı açıklamalar da kurallara gerçekten ihtiyacımız olduğunu gösteriyor. Bu konuda her geri adım büyük sorunu daha da çözümsüz hale getiriyor.
Belli ki kadının yerini bizlerin gördüklerinden bambaşka bir noktada görenler var.
Özellikle de kadınlar açısından.
Kadınlar ne yazık ki seçim hesaplarına, “o oyları kaybetme telaşına”, “o kesimden gelen tepkilere”, “gelen tepkilere karşı sözleşmeyi iyi anlatamamaya” kurban edilmişlerdir.
“Kadınları korumak için İstanbul Sözleşmesi’ne ihtiyacımız yok. Güçlü yasalarımız var, gereken yasayı çıkarırız, mücadeleden taviz vermeyiz” deniyor, denilebilir...
Güzel cümleler... Ancak artık ister istemez inandırıcılık sorunu taşıyan cümleler. Çünkü İstanbul Sözleşmesi’nin feshiyle zafer çığlıkları atan kesimler şimdiden başka isteklerini sıralamaya başladılar, “Sırada Cedaw da var, Lazarotte de...” diyerek. (Kadına karşı her türlü ayrımcılığın yok edilmesi ile çocukların cinsel sömürü ve istismara karşı korunmasına ilişkin sözleşmeler). Kısacası birilerine İstanbul Sözleşmesi bile yetmedi..
Türkiye Kadın Dernekleri Federasyonu Başkanı Canan Güllü belli bir kesimin şimdiden yeni taleplerini sıralamasıyla ilgili, “Sarı öküzü verirseniz bitmez. Tüm mesele sarı öküz meselesidir. Hukuksuz taleplere hukuki çerçevede yanıt veremezseniz en son canınızı isterler. Hedef kadınlardan ziyade Erdoğan’dı. Hukuki bilgiden yoksun bir şekilde bir kararı imzalattıkları için” dedi.
HUKUKİ BOYUT
İstanbul Sözleşmesi’ni imzacı ülkelerin fesih yetkisi bulunuyor. İsteyen ülke feshedebilir. Türkiye’deki hukuki tartışma sözleşmeden Cumhurbaşkanı’nın kararı ile çıkılmasından kaynaklanıyor. Uluslararası bir sözleşmeden ancak TBMM’nin çıkaracağı bir yasa ile çıkmanın mümkün olacağı tezinden hareketle CHP konuyu Danıştay’a götürdü. Hukuki açıdan kararı artık Danıştay verecek.
GELECEĞİMİZ VE TOPLUM AÇISINDAN
Ay’da koloni kurmayı düşünen, Mars’a yolculuk planları yapan ve Mars’taki robotu canlı yayında izleyen 2021 dünyası ile yukarıdaki cümle ne alaka diyeceksiniz. Alakası şu: 2021 yılında yukarıdaki cümle tartışılmaz, uygulanmasında sorun yoktur. Zaten hayata geçmiş olması doğaldır. Belirli zorluklar yaşayan, özel şartları olan ülkelerin de artık bir yolunu bulup cümlenin gereğini yerine getirmesi gerekir. Ancak bu cümle toplumda ya da devlette asla “sınırsızlığı” tarif etmez. Sınırsız özgürlük bir başkasının özgürlük alanını kapatır. Demokrasiyi de sağa sola çekip, kendi çıkarlarınıza göre şekillendiremezseniz. Onun adı demokrasi olmaz. Bu temel ilke ışığında HDP’ye açılan kapatma davasına bakacağız:
TABELALAR DEĞİŞTİ, POLİTİKA DEĞİŞMEDİ
Aynı hareketin sekiz partisi... 1990’larda HEP ile başlayan siyasi yolculuk, DEP, ÖZDEP, HADEP, DEHAP, DTP, BDP, HDP ile devam etti.
Sadece DEHAP, Anayasa Mahkemesi’nin kararını beklemeden kendini feshetti. HDP’ye kadar olan tüm partiler Anayasa Mahkemesi tarafından kapatıldı.
Kapatılan her partinin yerine kurulan, bir öncekinden daha sert ve daha partizan kadrolarla yola çıktı.
Hiçbiri PKK ile arasına belli bir mesafe koymadı.
Tabelalar değişti, temel sorun değişmedi. Legal Kürt siyaseti bu açıdan hep sorunlu bir düzlemde yürüdü.
Hiçbiri Türkiye partisi olamadı.