Sinemada kadın kavramı üzerine önemli bir çalışma

“Türkiye Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler / 16

Sinema ve Kadın

Derleyenler:

 Elif Akçalı

 Gülçin Çaktuğ Kurt

 Ayça Çiftçi

 Ruken Doğu Erdede

 Özlem Güçlü

 Neşe Öztemir

 İçindekiler

- Önsöz / Elif Akçalı

- Kadın Sinemasının Ufukları / Patricia White

- Çerçevedeki Anne / Annelik Yapan Çerçeve / Çerçeveye Annelik Yapmak / Elhum Shakerifar

- “Açılmak ya da Açılmamak: Sahiden Bütün Mesele Bu mu?” Kuir Film Teorisi Ekseninde Açılma Anlatısına Dair Bir İnceleme / Lara Özlen

- Türkiye Sinemasında Değişen Başörtülü Kadın Temsilleri: Kızım Ayşe, Yalnız Değilsiniz ve Büşra / Ayşe Nur Fidan

- Başka ‘Tür’lü Ayşecik: Çocukluğa Çıkmayan Macera Yolu (1974) / Çiçek Üşümezgezer

- Dişil Sinemasal Dilin İmkânı: Gülten Taranç’ın Yağmurlarda Yıkansam (2016) Filmi / Beril Uğuz

- Yeşilçam’da Annelik Temasının Yükselişi ve Kadın Özneye Dair: Funda / Deniz Gedizlioğlu

- Panel I - Görüntü, Kurgu ve Ses: Film Üretiminin İçinde Yer Bulmak / Yeşim Burul - Ece Latifaoğlu, Çiçek Kahraman, Mine Pakel

- Panel II - Kurmacanın Dışında: Belgesel ve Animasyonda Üretim Süreçleri / Mesrure Melis Bilgin - Berna Gençalp - Gülçin Çaktuğ Kurt - Somnur Vardar

- Panel III: Film Yapım Ağları ve Dayanışma / Melis Behlil - Nazlı Elif Durlu - Diloy Gülün - Emine Yıldırım

Önsöz / Elif Akçalı

Bu kitap 2023 senesinin mayıs ayında “Sinema ve Kadın” başlığı altında gerçekleştirdiğimiz 22. Türkiye
Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler (TFAYY) konferansının ardından yayıma hazırlandı. Konferansın başlığı TÜBİTAK 3501 Kariyer Geliştirme Programı kapsamında desteklenen ve Kadir Has Üniversitesi bünyesinde sürdürülen “Türkiye Ekranlarında ve Kamera Arkasında Kadın: Temsilin ve İş Gücünün Güncel (2017-2021) Görüntüsü” proje ekibi tarafından önerildi. Ardından Ayça Çiftçi, Defne Tüzün, Elif Akçalı, Esin Paça Cengiz, İrem İnceoğlu ve Özlem Güçlü’den oluşan Program Kurulu oluşturuldu. İlk toplantımızda toplumsal cinsiyet ve kadın+ konularının konferansın tarihinde ilk kez odağa alındığını konuşurken şaşkınlık duyduğumuzu hatırlıyorum. Öte yandan #metoo sonrası dalga dalga yayılan kadın ve LGBTQ+ hareketlerinin Türkiye’deki görsel-işitsel üretim süreçlerinde ve mecralarında -özellikle şimdi- en görünür ve en güçlü haliyle var olduğunu söylemek mümkün. Kadınların kamusal alanlardaki varlıkları, sosyal ve ekonomik olanakları, sahiplenmek istedikleri farklı kimlikler ve yaşam biçimleri 2010’lardan beri iyice daraltılmaya çalışılırken, bu olumsuzluklardan doğan karşı eylemler ve pozitif direnişler hem feminist hareketi güçlendirdi hem de farklı sektörlerde bu hareketin yayılmasına ve benimsenmesine imkân verdi. Sinema sektöründe tüm bunların etkisini 2010’lar itibariyle kadın sinemacıların filmlerinin sayılarının artışında, hikâye ve biçim seçimlerinde, festivallerde yaptıkları konuşmaların içeriğinde ve oluşturdukları resmî ve gayri resmî dayanışma ağlarında gözlemliyoruz.

*

Türkiye’de kadın sinemasını nasıl tarif ederiz? Feminist yaklaşımlar film dilini dönüştürebilir mi? Kadınların hikâyelerini kim anlatıyor; kadınlığı sinema nasıl tanımlıyor? Filmler kimler için yapılır; filmleri kimler seyreder? Geçmiş dönemler ile şimdiki zaman arasında ne gibi bağlar veya kırılmalar var? Festival gösterimleri, ödülleri ile fon ve destek mekanizmaları toplumsal cinsiyete göre nasıl işliyor? gibi soruları sıralamıştık.

*

Türkiye Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler konferansının bir arşivi niteliğindeki bu kitapların nesiller boyu Türkiye sineması üzerine çalışan akademisyenlere, sinemaseverlere ve öğrencilere kaynak olduğunu biliyorum. Bunu devam ettirmek her sene aramıza meraklı ve umut dolu genç araştırmacıların ve yeni öğrencilerin katıldığını gördükçe daha da anlam kazanıyor.  (Bağlam Yayınları)