TAI’ye ‘borcunu’ ödeyecek, 10 milyar dolara kilitlenecek

- Uçak mühendisi olacağım...

Lisans eğitimini İstanbul Teknik Üniversitesi’nde (İTÜ) tamamlarken 1973’te kurulan Türk Uçak Sanayi Anonim Ortaklığı’nı (TUSAŞ) inceledi. Şirket Türkiye’nin savunma sanayiinde dışa bağımlılığını azaltmak amacıyla Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bünyesinde kurulmuş, uzun süre faaliyeti olmamıştı.

1984’te Türk Hava Kuvvetleri’nin savaş uçağı ihtiyacının karşılanmasına yönelik F-16 uçaklarının kullanılması kararı ile birlikte hızlı gelişmeler yaşandı:

- TUSAŞ, 1984’te bu uçakların üretimi, uçak üzerindeki sistemlerin entegrasyonu ve uçuş testlerini yaparak Türk Hava Kuvvetleri’ne teslim etmek üzere projenin ABD’li tedarikçileri GE ve Lockheed Martin’in de katılımıyla 25 yıllığına TUSAŞ Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş.’yi kurdu.

Türkiye, Özal hükümeti döneminde ABD’yle “F-16 offset anlaşması” imzaladı. Bu anlaşma kapsamında Türkiye’den uçak mühendislerinin yüksek lisans ve doktora eğitimi için ABD’ye burslu gönderilmesi kararı da alındı.

Kotil, TUSAŞ-TAI’yi incelerken burs fırsatını gördü:

- 1986’da TUSAŞ-TAI’nin bursuyla ABD’ye gittim. 6 yılda iki yüksek lisans, bir de doktora yaptım.

Türkiye’ye döndüğünde İTÜ’deki hocası, ülkenin ilk uçak ve havacılık mühendisi Prof. Zafer Orbay öneride bulundu:

- Gel akademisyen ol...

Prof. Orbay’ı kırmadı, İTÜ’de göreve başladı:

- Ancak, TUSAŞ-TAI’nin o dönemde bağlı olduğu Milli Savunma Bakanlığı’na burs borcum vardı. Borcum Milli Eğitim Bakanlığı’na aktarıldı. Yani, bir anlamda Milli Eğitim Bakanlığı, benim tapumu devraldı.

Kotil, İTÜ’deki 10 yılının ardından Türk Hava Yolları’na (THY) atandı. Bu arada 25 yıllık süre dolmadan TAI’deki Lockheed Martin (yüzde 42) ile GE (yüzde 7)  payları Türk hissedarlar tarafından satın alındı. Bu kapsamda TAI (Turkish Aerospace Industry) ve TUSAŞ birleşerek Türk Havacılık ve Uzay Sanayi A.Ş. çatısı altında faaliyetlerini genişletti:

- Şirket, havacılık ve uzay sanayi sistemlerinin geliştirilmesi, modernizasyonu, üretimi, sistem entegrasyonu ve yaşam döngüsü destek süreçlerinde Türkiye’nin teknoloji merkezi konumuna geldi.

Kotil, kısa süre önce THY’den ayrılıp, TAI’nin başına atanınca aldığı burs aklına geldi:

- Burs borcumu İTÜ’deki görevimle ödediysem de kendimi TUSAŞ-TAI’ye borçlu hissediyordum. Şimdi borcumu ödeyeceğim.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Belarus seyahati öncesi Ankara’ya gittiğimde Temel Kotil’le TUSAŞ-TAI’nin merkezinde buluştum, kısa fabrika turu yaptım. Kotil, şirketin yapısını anlattı:

- TUSAŞ-TAI Yapısal Grubu, Uçak Grubu, İnsansız Hava Aracı (İHA) Sistemleri Grubu, Uzay Sistemleri Grubu olmak üzere 6 stratejik iş merkezi bünyesinde örgütlü.

Milli Savunma Bakanı Fikri Işık’ın koyduğu ciro hedefine değindi:

- Eskişehir’deki TEİ’den gelen 200 milyon dolar dahil, 1 milyar dolarlık ciromuz var. Sayın Bakanımız 10 milyar dolarlık ciro hedefi koydu. Buna en kısa sürede ulaşmak için çalışacağız.

Tesiste Atak Helikopteri, A400 M dev askeri kargo uçağının gövdesi, A330 kargo uçağı, A320 ve A319 parçaları, Boeing Dreamliner’ın parçalarının üretildiği bölümleri gezdim...

Gururlandım, 10 milyar dolarlık hedefin çok uzakta olmadığını gördüm...

MİLLİ SAVAŞ UÇAĞI’NDA YOLUN BAŞINDAYIZ

TEMEL Kotil, TUSAŞ’ın geliştirdiği ancak henüz ismi konmayan sivil ve cephe gerisi kullanım amaçlı özgün helikopterin üretimi için start beklediklerini vurgulayıp ekledi:

- Hürkuş eğitim uçakları, ANKA insansız hava aracı üretiyoruz. Göktürk uydusu burada üretildi. Milli Savaş Uçağı projesinde ise şimdilik çok başlardayız. Bazı konularda yabancı şirketlerden hizmet alabiliriz ama tamamıyla Türk tasarımı ve yapımı olacak.

300 F-16 ÜRETTİ MODERNİZASYON İŞİNE TALİP OLDU

TUSAŞ-TAI Genel Müdürü Temel Kotil, şirketin Türkiye ve Mısır için toplam 300 adet F-16 ürettiğini belirtti:

- Dünyada bugün 4 bin F-16 uçuyor. Biz bunların bakımına talibiz. Dünyada F-16’ların idamesi ve modernizasyonunu en iyi yapan iki merkez var. Birisi burası, diğeri de İsrail’de. Biz daha iyi olduğumuzu iddia ediyoruz. F-16 bizim en iyi gelir kaynağımız.

TUSAŞ’ın üretimine odaklandığı diğer hava araçlarını sıraladı:

- CN-235 hafif nakliye/deniz karakol/gözetleme uçakları, SF-260D eğitim uçakları, Cougar AS-532 arama kurtarma (SAR), silahlı arama kurtarma (CSAR) ve genel maksat helikopterlerinin üretiminin yanı sıra, kendi tasarımımız insansız hava aracı, hedef uçağı ve zirai ilaçlama uçağı gibi ürün geliştirme programlarımız var.

ATAK’I 1 KİLO HAFİFLETENE 1000 LİRA ÖDÜL VERİYORUZ

TEMEL Kotil, Casa nakliye uçağı ürettiklerini, bu konuda sertifikaları olduğunu kaydedip, İtalyanlarla birlikte geliştirilen Atak Helikopteri’ne değindi:

- Tesislerimizde şu anda ayda 1 Atak helikopteri üretiyoruz. 2017’nin ortalarından itibaren sayı ayda 2’ye çıkacak.

Atak’ın ağırlığının önemini anlatmak için şaka yollu şu mesajı verdi:

- Atak’ı 1 kilo hafifletecek önerisi olana 1000 lira ödül veriyoruz.

Atak’ın üretim bölümünü gezerken şu bilgileri aldık:

- Atak’ta uçan iki asker de hem helikopteri, hem de silahı kullanabiliyor. Helikopterin burun kısmındaki radarı Aselsan geliştirdi. Hedefi 12 kilometreden görüyor, 8 kilometreden belirleyebiliyor. Helikopterin silah sistemi, pilotun başını çevirdiği yöne göre dönüyor.

Şu teknik bilgileri de öğrendik:

- Atak, üstün manevra kabiliyetine sahip. Zor iklim koşullarında rakip helikopterlerden daha yüksek performans gösteriyor. Kendisine yönelik füzeleri ateş topuyla savuşturabiliyor.