Uludağ yazın da güzel Keles / Sorgun -Gelemiç Köyleri

GÜNEŞ yükseldikçe günü ısıtıyor, insanın yaprakları yemyeşil olmuş bir ağacın altında oturup kitap okuyası, çevirdiği her sayfaya sıcak bir yaz gününün adını veresi geliyor.
Yüzümüzü okşayan nemli ılık rüzgarın keyfini çıkarırken, bahar güzelliklerini son yıllarda olduğu gibi az yaşayabildiğim için hayıflanıyorum. Yılın en uzun günleri başladı, geceler kısa. Belki köşedeki kahvehanede, belki eski Bursa çarşısında bir handa ya da evlerin balkonlarında dost sohbetleri, bir fincan kahve etrafında paylaşılacak hikayeler için en güzel günler, hele o akşamüzeri saatleri yok mu, güneşin en çirkin şehri bile cennet gösterdiği saatler.

ULUDAĞ’IN YAZ HEYECANI VAR

Hayat koşturmacası içinde arada bir durup hemen yanı başınızdaki Uludağ’a bakıyor musunuz hiç? O görkemli dağın, her mevsim değiştirdiği örtüsüne, bahar hazırlığına, kış hüznüne, yaz heyecanına hiç gözünüz takılmadı mı? Her gün yürüdüğünüz Atatürk Caddesi’nde, Setbaşın’da veya Çekirge’de... Başınızı kaldırıp da şöyle bir baktınız mı şehri kucaklayan o dağa? Ve hiç merak ettiniz mi o dağın arkasında neler var, kimler yaşar?

KİRAZ TOPLAMAYA GİTTİK

Geçtiğimiz pazar günü Uludağ‘ın arka yüzüne bu kez kiraz toplamaya gittik. Bursa’nın sırtını yasladığı bu yüce dağın çevresine nasıl hayat verdiğine bir kez daha tanık olduk. Her yerden akan soğuk sular, dutlar, çilekler, erik büyüklüğünde kirazlar ve temiz serin hava bizi mest etti. Yürüyüşlerimizde endemik bitkiler, çiçekler ve kelebeklerin izini sürdük. Uludağ‘ın arka yüzünde değişime direnmeye çalışan Türkmen ve yörük köylerinde asfalt yolun dışına çıktığımız keyifli bir gün geçirdik, belki bir gün sizinle de gideriz..

TÜRKMEN KÖYLERİ

Bursa’ya hayat veren doğal güzellik abidesi Uludağ’ın arka yüzüne farklı bir rotayı izleyerek, onlarca çeşit endemik Uludağ çiçekleri, florası ve kelebekler eşliğinde farklı bir rota izledik. Şehre hayat veren Uludağ’ın en güzel yaz manzaralarını yaşattığı dönemde temiz ve serin havasını içimize çekerek güzel meyvelerinin tadına bakmaya geleneksel Türkmen Yörük köylerine gittik. Dağın güney yüzünde meşhur Kocayayla orman yolunu izleyerek, karabel tepesini takiben güzel orman manzarası eşliğinde Sorgun Köyü’ne vardığımız bir rota bu ve tabii ki gezimizde bölgenin en güzel dut, kiraz ve eriklerini dalından toplayarak tadına bakma ve satın alma şansımız oldu. Bilenler bilir, Uludağ’ın arka yüzüne yaptığım onlarca özgün rotadan biri bu. Mevsime göre değişen.

KÜLTÜRE SAHİP ÇIKILIYOR

Kiraz bahçesinde geçireceğimiz keyifli zaman sonrası Gelemiç Köyü’ne uğradık. Gelemiç ve Sorkun köylerinde yöreye has el dokuma ve işlerini, el sanatlarını, dokuma tezgahlarını, ekmek fırınlarının izini de sürmeye çalıştık, artık geriye ne kaldıysa. Evet her yer değişiyor ama bu köylerde hala orta asya kültürüne ait bir şeyler var. Yeni yapılan rüzgar enerji santraline ait pervanelere çalışan ve yanımızdan tozu dumana katarak geçen kamyonlar yolları bozmuş. Sorgun-Gelemiç arası yol da fena. Bir an önce genişletme çalışmaları bitmeli.

DÖNÜŞ GÜZERGAHI

Neyse ki köylerde misafir odaları, çamaşırhaneler, mandıralar, terzi, demirci, geleneksel köy evlerini görmek, Sorgun mandırasından köye ait süt ürünleri; peynir ve lor alışverişi yapmak halen mümkün, şanslıysanız ekmek de. En çok sevdiğim dönüş yolunda Uludağ’ın güney yamaçları ve Nilüfer barajının manzarasını seyredebileceğimiz dağ dibi köyleri güzergahı; Pınarcık, Dağdibi, Epçeler, Büyükdeliller, Küçükdeliller köyleri arasından geçerek Küçük Deliller Köyü etnografya müzesini de görerek Bursa’ya doğru devam etmek. Küçükdeliller köyünde Mustafa Amca’ya uğrayarak küçük bahçesinde sohbet etmek ve son bir etnografya sergisi ziyareti de Bursa’ya yaklaşırken Misiköy’de Şinasi Çelikkol’un Misiköy’deki Etnografya evinde Uludağ’ın arka yüzünde bulunan köylere dair hiçbir yerde bulamayacağınız kıyafetler, el sanatı ürünler sergileniyor ve geziyi tamamlıyor.

ÇİLEK VE KİRAZ ZAMANI

Yolculuğumuz sırasında, Çaybaşı Köyü’ne yaklaştığımızda Uludağ, Bursa şehrine hiçbir zaman göstermediği o görkemli arka yüzünü bizden sakınmıyordu artık. Zirvenin muhteşem görüntüsü bu noktadan itibaren gün boyu bizimle oldu. Zirvede halen kar var. Dumanı tüten bir bardak sabah çayı içmek için mola verdiğimiz Baraklı Köyü kahvehanesinde otururken köydeki insanların tarlalara gitme hazırlığı içinde olduklarını gördük. Kiraz ve çilek zamanı. Keles girişindeki “Türkistan’dan gelen ses Keles’e hoşgeldiniz” yazısı, bizi Orta Asya’dan göç etmiş Türkmen ve yörüklerin diyarında selamlıyordu.

KELES’İN TARİHİ

Türkolog Bayzamis Hayif’e göre; Keles, Güney Kazakistan’da bir nehir, ayrıca da Taşkent vilayetinin kazasıdır. Kaynaklara göre; Kayı boyuna mensup Oğuz Türkleri, Orta Asya’dan göç ederek, bu bölgelere yerleşir. 12 ve 13. yüzyıllarda yaşamlarını yeniden kurdukları bu bölgeye Keles adını verirler. Amaçları da, eski yerleşim yerlerinin hatırasını yaşatmaktır. Yöredeki bazı köy ve mevki isimlerinin Türkistan’dakilerle karşılaştırıldığında aynı veya benzer olduğu da görülebilir. Ve eğer günlerden cuma ise ve sizin de yolunuz Keles’e düşmüşse işte bütün dağ yöresi ile büyük bir pazar yerinde, panayırda buluverirsiniz kendinizi. Her köyden her Türkmen- Yörük boyundan bir temsilcinin katıldığı büyük bir meclis toplantısı gibidir Keles pazarı. Rengarenktir, yok yoktur pazar tezgahlarında, sohbetler çay bardaklarının içinde şeker karıştıran kaşık şıngırtılarıyla yarışır.

FESTİVALLER DÜZENLENİYOR

Öğle yemeğinde Hanife teyze ve gelininin hazırladığı köy yemeklerinin tadına baktık. Sofralardaki neşe ve evdeki ortam bana Türkmenlerin şenliklerini hatırlatıyor. Osmanlı Beyliği döneminde, yazlık olarak kullanılan Keles Kocayayla’ya iniş ve çıkışlarda düzenlenen o şenlikleri. Bu gelenek günümüzde de devam ediyor. Keles’e 5 km mesafedeki Kocayayla’da her sene haziran ayının ikinci pazar günü şenlikler düzenleniyor. Ayrıca günümüzde özellikle haziran ayında, kiraz-çilek zamanı Uludağ’ın arka tarafında birçok köyün kendine has festivali var artık.
Yemek ziyafetinin üzerine birer bardak çay gider elbet. Halit’in kiraz bahçesindeki evi keyif çaylarımız için uygun bir mekan. Uzaktan Sorgun köyünü seyrediyorum.

KIŞLIK HAZIRLIKLAR BAŞLADI

Sorgun’u geride bıraktık ve Tunçbilek tarafına doğru devam ediyoruz. Yol önce derin bir vadiyle ikiye ayrılıyor. Sizi ürpertir, sonra da büyüler. Sonra Gelemiç Köyü karşılar sizi. Köy, gerek kurulu olduğu yamaç, gerekse korunarak günümüze kadar ulaşabilmiş evleri ve samanlıkları ile fotoğraf için uygun bir ortam sunar. Köyde yürüyüş yaparken önce tarhanaları yaymış kurutan kış için hazırlayan yaşlı teyzeler görüyoruz torunlarıyla beraber çalışan. Bir başka sokakta bir kazanda kaynayan su, bir yemek hazırlığına işaret ediyor. Hiç beklemediğimiz bir anda yolumuza çıkan bir teyze ile soluğu ekmeklerin pişirildiği fırında alıyoruz. Fırından yeni çıkan ekmekleri ikramda gecikmeyen köy sakinleri, bizi el sallayarak uğurluyorlar.

SADECE KAYAK MERKEZİ DEĞİL

Rüzgarlı bir gündü, güneş yavaş yavaş alçalmaya hava serinlemeye başlıyor. Güneş bizi son kez selamlayarak karşı tepenin ardında, Kuzbudaklar Köyü’ne doğru kayboluyor, mavi gökyüzü yerini yavaş yavaş yıldızlara bırakıyor. Hava karardı, köyün sürüleri evlerine dönüyor. Tarlalarda çalışanlar köye döndü bile.
Uludağ’ı sadece kayak merkezi ve oteller bölgesi zannedenler çok yanılıyor. Dağın arka yüzünü görmeyenler çok şey kaçırıyor.