Uzun uçuşun sağlık faturası

BİNLERCE uçakla her gün milyonlarca insan bir yerden başka bir yere uçuyor. Bazı uçuşlar 5-6, bazıları 13-14 saat ya da daha uzun sürüyor. Uçakla yolculuk en güvenli ulaşım yolu olarak kabul edilse de risk faktörleri hâlâ söz konusu. Havada 10 bin metrede olmanın yan etkileri elbette var. Pilotlar, kabin memurları ve yolcular radyasyondan etkileniyor. Ama bunun ne kadar zararlı olduğuyla ilgili tartışmalar da hâlâ sürüyor. İşte bu etkilerden bazıları...

- JET LAG: Gerçekten de, uzun mesafeli bir yolculuğun en yaygın belirtisi jet gecikmesidir. Birkaç saat dilimi ötesine seyahat ederken bile muhtemelen dahili saatiniz ile yerel saatiniz arasında bir kopukluk yaşarsınız. The Healthy ile röportaj yapan MedAire tıbbi direktörü Dr. Paulo M. Alves’e göre geçtiğimiz her saat dilimi için yaklaşık bir güne ihtiyacımız var. Bu, altı saatlik bir transatlantik uçuştan sonra, döngülerimizin yerel saatle tamamen yeniden senkronize olması için yaklaşık altı güne ihtiyacımız olduğu anlamına geliyor.

Elbette, bazı insanlar yolculuktan önce uyku programlarını değiştirerek bu durumun üstesinden gelebiliyorlar. Diğerleri varışta uyum sağlamaya çalışıyorlar. Yemekleri uygun yerel saatte, yani gittiğiniz yerdeki saate göre yemek, uykunuzu gerekirse direnerek yerel saate göre ayarlamak, tıpkı evden uzakta bir seyahatin ilk günlerinde güneşte dolaşmak gibi, yeni bir saat dilimine alışmanıza yardımcı olabiliyor.

- TÜKENMİŞLİK:  Uzun süre havada kalmanın bir başka yaygın yan etkisi de yorgunluk. Uçak kabinleri 6.000 (2 bin metre) ila 8.000 feet arasındaki havayı taklit edecek basınçlarda tutulsa da bu yine de ortalama yaşam irtifasından çok daha yüksektir. Ve çoğu insan, yüksek rakımlı bir ortamda uzun süre kalsa da, hassas olanlar vücut dokularında hafif hipoksi veya düşük oksijen hissedebilir.

Bu kritik olmayan hipoksi, yolcuların baş ağrısı çekmelerine, kendilerini daha yorgun hissetmelerine neden olabilir. Bazı ağrı kesiciler ve iyi bir seyahat yastığı, her ihtimale karşı biraz rahatlık sağlayabilir. Yine de bu sorunları bertaraf etmek için uzun mesafeli uçuştan önce ve uçuş sırasında bol su için. Uçarken kendinizi yorgun hissediyorsanız alkol, kafein veya sizi susuz bırakacak her şeyden kaçının.

- KULAK, BURUN, BAĞIRSAK SORUNLARI: Basınç sadece oksijen seviyesini etkilemez. Yükselme ve alçalma sırasında kabin basıncı değiştikçe vücutta hapsolan gaz ve sinüsler sırayla reaksiyona girer. Bu durumdan kaynaklanan tipik sorunlar arasında kulak zarının her iki tarafındaki basınç farkı nedeniyle kulak ağrıları, burun sinüslerinin içinde genişleyen hava nedeniyle baş ağrıları ve bağırsakta şişen gazı çıkarma ihtiyacı yer alır. Bunlar genellikle irtifa artarken ya da düşerken yalnızca semptomlara neden olan kısa vadeli sorunlardır ve ciddi zararlara neden olmaz.

- KURUYAN CİLT: Uzun uçuşlarda havadaki nem oranının düşük olması da rahatsızlıklara neden olabiliyor. Bu nedenle gökyüzünde vücudu susuz bırakmamak, sadece yorgunluğu önlemekle kalmaz, aynı zamanda cildinizin kurumasını da önler. İdeal olarak, yolcular normalden daha fazla su içmeli. Aynı zamanda, uçakta yanınıza nemlendirici bir losyon almanız, cildiniz kuruduğunda çok yararlı olur.

- KANIN PIHTILAŞMASI: Yolcuların en çok dikkat etmesi gereken semptom ağrılı veya şişmiş bacaklardır. 13 saatten fazla dar bir koltukta oturmak bazen ayaklarda şişme dahil olmak üzere dolaşım sorunlarına yol açabilir. The Healthy’ye göre, uzun mesafeli bir uçuşta olduğu gibi kan düzgün hareket etmediğinde vücudunuzun kan pıhtısı oluşturma ihtimali artar.

Kanın tekrar hareket etmesi için birkaç saatte bir kalkıp dolaşın. Uçarken sağlıklı kalmak için yeterince su içtiyseniz, birkaç kez tuvalete gitmek yardımcı olabilir. Kalkması kolay olmayan bir koltukta sıkışıp kalırsanız, oturduğunuz yerde bacaklarınızı ve ayaklarınızı esnetmek ve döndürmek bile kan akışını hızlandırabilir.  Ve altta yatan bir sağlık sorunu olanlar için, dolaşım sorunlarına karşı ek koruma olarak bir doktorla kompresyon çorapları hakkında konuşmak faydalı olabilir.

NOT: Bu yazıda- yazar JUSTIN SURETTE’in araştırmasından yararlanılmıştır.

AIRBUS 661, BOEING 480 UÇAK TESLİM ETTİ

GEÇTİĞİMİZ yılın uçak teslimatları gün yüzüne çıkmaya başladı. Son rakamlara göre Airbus değişik gövdelerde 661 uçağı müşterilerine teslim etti. Bu teslimatlar şirketin hedeflerinin biraz gerisinde kaldı. Hedef 700 uçaktı. Yine de 2021’de yapılan teslimatlara göre yüzde 8’lik artış yakalandı. 

 Airbus ayrıca 2022’de 1.078 brüt yeni ticari sipariş kaydetti ve birikmiş sipariş listesini 7.239 uçağa çıkardı. Teslimatlar, 2022’de dünya çapında 84 müşteriye gitti ve bir dizi taşıyıcı, bazıları ilk kez Airbus uçaklarını satın aldı.

Aeroflot siparişi olan Airbus A350-900’ler, Rusya’ya uluslararası yaptırımların getirilmesinin ardından Türk Hava Yolları’na gönderildi. Airbus İcra Kurulu Başkanı Guillaume Faury, siparişlerdeki artışın altını çizdi ve teslimat eksikliğini vurguladı:

“2022’de, 2021’e kıyasla yüzde 8’lik bir artışla 84 müşteriye 661 teslimat yaptık. Bu açıkça hedeflediğimizden daha az, ancak çalışma ortamının karmaşıklığı göz önüne alındığında, sıkı çalışmaları için ekiplere ve ortaklarımıza teşekkür etmek istiyorum. Kargo uçakları da dahil olmak üzere tüm uçak ailelerimizi kapsayan önemli sipariş alımı, ürün hattımızın gücünü ve rekabetçiliğini yansıtıyor. Birikmiş işlerimizi teslim etmek için hızlandırma yörüngemize devam ediyoruz.”

REKOR 320 AİLESİNDE

Airbus A320 ailesi, geçen yıl açık ara en sık teslim edilen uçak oldu. Üretici, dünya çapındaki çeşitli operatörlere 516 adet dar gövdeli uçak gönderdi. İkinci sırada, Aeroflot’tan Türk Hava Yolları’na yönlendirilen iki uçağın yanı sıra 60 uçağın teslim edildiği geniş gövdeli A350 ailesi yer alıyor. Airbus 220 ailesi, 2021’e göre üç kat artışla 53 teslimat yaparak onu takip etti. Paketi tamamlayan Airbus A330 ailesi, önceki yılki teslimatlarını geçen yıl için neredeyse ikiye katlayarak 32’ye çıkardı. 2021’in sonunda üretimi durdurulan ve son uçağı Emirates’e giden ikonik A380 çift katlı uçak için ise yeni bir teslimat-imalat olmadı.

Airbus ayrıca tüm programlar ve pazar segmentlerinde 1.078 yeni sipariş topladı. Bu da iptallerden sonra net toplamı 820 siparişe çıktı.

Airbus bu yıl üretim oranlarını artırmaya çalışacak ve yaklaşmakta olan Airbus A321XLR uzun menzilli, tek koridorlu uçağını test etmeye devam edecek. Yakın zamanda prototipin bir test uçuşu 13 saat uçtu ve Biscay Körfezi’nin yukarısında gökyüzünde bir “XLR” yazdı.

ARALIK YOĞUNLUĞU  

Aralık 2022, son bir ayda yapılan 69 teslimatla Boeing için dört yılın en yoğun ayıydı. 2022 ise 2018’den bu yana üreticinin en yoğun teslimat yılı oldu. Son zamanlarda artan teslimat hızı; tartışmalar, uçakların yere indirilmesi ve salgınla gölgelenen çalkantılı birkaç yılın ardından Boeing’e çok ihtiyaç duyduğu desteği sağlayacak. Boeing, 2022’de ticari ve kargo operatörlerine toplam 480 uçak teslim etti.

Yıl boyunca 387 teslimatla Boeing 737 rekor kırdı. Yalnızca aralık ayında 53 adet teslim edilen Boeing 737 MAX uçağının dünya çapındaki popülaritesi iyice yükseldi. MAX için 1400’den fazla sipariş alındı.

GELECEK 20 YILIN İHTİYACI BÜYÜDÜ

ÖNÜMÜZDEKİ 20 yıl içinde dünyada 31 bin 620 tek koridorlu uçak ve 7 bin 870 geniş gövdeli olmak üzere 39 bin 490 yeni yolcu ve kargo uçağına ihtiyaç olacak. Kargo uçaklarına olan ihtiyacın önümüzdeki 20 yıl içinde 2 bin 440 uçağa ulaşması bekleniyor. Bunların yaklaşık 900’ü yeni ve geri kalanı yolcudan kargo uçağına dönüştürülen uçaklar olacak.

DEVLERİN İMALATI BİTTİ

DÜNYA uzun yıllar dev yolcu uçaklarına ilgi gösterdi. Sonunda ekonomik olmadıkları düşünüldü, sistem dışına itilmeseler de imalatları durdu. 1970’li yılların başında imalatı yapılan Boeing 747 Jumbo uçakları toplam bin 576 adet sattı. Ve 52 yıllık bir saltanatı oldu. Proje, Boeing’e ciddi para kazandırdı. Airbus’un yaptığı A380 uçağı 2006’dan günümüze yakın döneme kadar toplam 251 adet imal edildi. Airbus’ın rüştünü ispat için yaptığı dev uçak, Boeing 747’den tam 200 ton fazla kalkış ağırlığına sahipti. Her iki uçak da kıtalararasında en uzun uçuşları yaptılar, yapıyorlar. Uçak imalatçıları 747 yerine 777X’i (henüz müşterilere teslim edilmedi), Airbus ise A380 yerine A350 uçağını yaptı. Daha ekonomik, daha düşük maliyetli uçuşlar sunan bu uçaklar yolcu kapasitesi olarak dev uçaklara yetişemeseler de dünya havayolu yolcu trafiğinde bir kalkışta bulunabilecek en ideal yolcu sayısı ile öne çıktılar. Havayolları da böylece tercihlerini bu büyük, iki motorlu uçaklardan yana kullanmaya başladılar.