Dönüm noktası Menbiç

Suriye’de Türkiye’nin politikaları başarısızlığa uğradı.

Ve hükümet de bölge için yeni bir yaklaşıma ihtiyaç olduğunu söyleyerek şimdi bu durumu zımnen kabul etti.

Peki nerede koptu film? Mart 2011’de başlayan Suriye İç Savaşı’nda Ankara’nın mevcut siyaseti nerede çöktü? Bu sonuç 3.5 yıllık bir süreç içinde oluştu aslında. Bu bu süre zarfında da üç büyük kırılma yaşandı:

1- 12 Aralık 2012: Amerikalılar El Nusra Cephesi’ni terör listesine aldı. Neydi mesaj? Washington Nusra’yla çalışan Ankara’ya “Biz radikaller konusunda seninle aynı düşünmüyoruz” dedi. Nitekim Obama, bunu beş ay sonra Washington’a gelen Erdoğan’ın yüzüne de söyledi.

2- 24 Ağustos 2013: Şam yakınlarındaki kimyasal silah saldırısı. Obama’nın “kırmızı çizgim” dediği halde saldırının sorumlusu olduğu iddia edilen Suriye Rejimi’ni vurmayacağının anlaşıldığı olay. Niye önemli? Çünkü Erdoğan’ın Esad’ı devirme konusunda Obama’ya bel bağlamaması gerektiği görüldü.

3- 19 Ekim 2014: Amerikalılar, IŞİD kuşatması altındaki Kobani’de kenti savunan Kürt güçlerine silah yardımı yaptı. O yardımdan sonra Kobani düşmedi. Ve Türkiye’nin itirazına rağmen Kürtlerin ilerlemesi  başladı.

*

BU üç olay da hikâyeyi ortaya koyuyordu aslında. Suriye’de işleri yürüten Washington’ın politikaları açısından bakınca... Türkiye’nin radikallerle kurduğu ilişkinin bir yere gitmeyeceği... Erdoğan’ın Esad konusundaki tavrının bir sonuca ulaşmayacağı... Ankara’nın PKK’yla bağı nedeniyle illegal ilan ettiği Suriye’deki Kürt güçlerinin Batı nezdinde farklı görüldükleri şüpheye yer bırakmayacak ölçüde netti. Ama sorun, Ankara bunları hiçbir zaman kabullenmek istemedi. 

Tamam, Temmuz 2015’te İncirlik Üssü’nü IŞİD karşıtı koalisyona açarak kısmen itiraf etti aslında. Fakat o anlaşmada bile hep bir “Döndürebilir miyiz” düşüncesi vardı Türkiye’nin: “Madem bu şekilde ikna edemiyoruz, işbirliği yapalım. İncirlik’i açalım. Bu sayede artacak etki gücümüzle gidişatı kendi istediğimiz yöne çevirelim.”Olmadı tabii. İncirlik açıldı diye ne Amerikalıların Suriye’deki muhalif gruplara yaklaşımı değişti. Ne Esad devrildi. Ne de Suriye’deki Kürt örgütlenmesi PYD/YPG terör örgütü sayıldı.

Türkiye’nin istediği hiçbir şey olmadı.Ve sonunda 31 Mayıs 2016’ya kadar gelindi. Üste saydığım üç büyük kırılmadan sonra Suriye İç Savaşı’nda bana kalırsa en önemli dönüm noktasına. Menbiç Kuşatması’na.¡NİYE mi önemli Menbiç? IŞİD’in Türkiye-Suriye sınırında kontrol ettiği 98 km’lik cebin en önemli kentinin IŞİD’den alınması Suriye’nin kaderi açısından niye mi tarihi bir olay?

Birincisi, Haziran 2014’te Musul’u alan IŞİD’in geriletilmesi açısından mühim. Ama ikincisi, başından beri Suriye İç Savaşı’nın bölgede bir Sünni devlet doğuracağını hesap eden Ankara’nın planlarının başarısızlığa uğradığının bir resmi Menbiç. Ayrıca, Ankara’nın en nihayet gerçekleri kabul etmek zorunda kaldığının tescili. Nasıl mı?

*

DOĞRU. Üç haftadır Menbiç’i kuşatan, etraftaki bütün köyleri alıp şehre girmek için doğru zamanı bekleyen güçler, çekirdeğini PKK bağlantılı YPG’nin oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri (SDG) olsa da bu sefer Arap unsurlar da operasyonda yer tutuyor. Ve Türkiye’yi küçük düşürmemek için son bir yıldır YPG yerine SDG diyen Amerikalılar, o yüzden Menbiç’te IŞİD’le savaşanları Suriye Arap Koalisyonu (SAK) diye tarif ediyor. Fakat, işin asıl yürütücüsünün YPG olduğunu da herkes biliyor.

Konunun Ankara açısından önemi ise... İşte buna rağmen... Yani Menbiç operasyonunun Suriye’de Ankara’nın belirlediği politikalara zıt sonuçlar doğuracağı belliyken... Menbiç’in düşmesiyle Sünni yapılanma hayali zayıflayacakken... Kürtler meşruiyetlerini sağlamlaştıracakken... Türkiye, Menbiç operasyonuna katılan bazı aşiretlere lojistik açıdan da destek veriyor. Ankara, kentin IŞİD’den alınmasına katkı sağlıyor.

*

TABİİ hâlâ kuyruğu dik tutmaya çalışıyor Ankara. Amerikalılar da müttefik ülkeyi rencide etmemek için çok dikkatli. Pentagon Sözcüsü Jeff Davis, Menbiç operasyonuna katılanların çoğunluğunun Arap güçlerinden oluştuğunu, kent alındıktan sonra harekâta destek veren Kürt unsurların, Türkiye’nin kırmızı çizgi saydığı Fırat Nehri’nin doğusuna döneceklerini söylüyor. Ancak bunun bir geçiş dönemi söylemi olduğunu da yine herkes biliyor. Zira SDG’nin daha önce IŞİD’den kurtardığı yerlerdeki örgütlenme gücüne bakınca, Menbiç düştüğünde bunu Arap unsurların değil, Kürtlerin üstleneceği de açık. Kürtler ve Özgür Suriye Ordusu denilen Arapların IŞİD’le savaşındaki en temel fark da bu zaten. Araplar, bir yeri aldıklarında oraya giriyorlar, çoğu zaman kaynaklarından istifade edip bir süre sonra gidiyorlar. Kürtler ise idare kuruyorlar. Bazen yerel halkı ikna ederek, bazen zorla.

Bu yüzden Türkiye’nin Suriye politikası açısından da bir dönüm noktası Menbiç. Ankara için çok önemli bir kırılma. Yeni hükümetin yeni politika söyleminin altında yatan da bu.