5. İktisat Kongresi’nden beklediklerimiz

Bir ülkenin bağımsızlığını kazanabilmesi için ekonomik savaşı da kazanması gerekiyor. Osmanlı’nın küllerinden yeni Türkiye Cumhuriyeti yaratılırken, 17 Şubat–4 Mart 1923 tarihleri arasında İzmir İktisat Kongresi’nin düzenlenmesinin amacı ekonomik savaşın stratejilerini belirlemekti.
Banka-Han binasında toplanan çiftçi, tüccar, sanayi ve işçileri temsilen bin 135 üyenin katıldığı kongrede bu grupların hazırladığı, ekonomik bağımsızlığı hedefleyen “Misak-ı İktisadî Esasları” tartışıldı ve kabul edildi. Bu kararların en önemlileri şöyle özetlenebilir:
* Ekonomik bağımsızlık için hammaddesi yurtiçinde yetişen veya yetiştirilebilen sanayi dalları kurulması.
* El işçiliğinden ve küçük imalattan hızla fabrika ve büyük işletmelere geçilmesi.
* Özel sektör tarafından kurulamayan büyük yatırımların devlet tarafından yapılması.
* Sanayinin dış rekabete dayanabilecek şekilde kurulması.
* Sanayinin teşviki için milli bankaların kurulması.

Bütün ülkelerin gözlerini Türkiye’nin üzerine çevirdiği bu dönemde verilen çok önemli bir mesaj ise yeni Cumhuriyet’in dünyayla ekonomik bütünlüğün devam edeceği şeklindeydi. Kapitülasyonlar kalkacaktı ama ekonomik ilişkiler dünyanın o günkü ekonomik koşullarına uygun yabancı yatırımlar dahil devam edecekti. Türkiye dünyadan kopup içine kapanmayacak, bir dünya ülkesi olacaktı.

Ölüleri bile para etti

1. İZMİR İktisat Kongresi’nin üzerinden 90 yıl geçti. Arkaya dönüp baktığımızda Cumhuriyet’i 90 yıl ayakta tutabilen ekonomik değerlerin temellerinin 1. İzmir İktisat Kongresi’nde atıldığını görürüz. Orada alınan kararlar sayesinde Türkiye kendi bezini, yağını yapabilen, İş Bankası gibi milli bankaları kurulan, bir ülkenin ekonomik bağımsızlık için sahip olması gereken değerleri yaratabilen bir ülke oldu.
Değişik iktidarlar dönemlerinde arada çok inişler çıkışlar oldu ama temelleri sağlam olduğu için Türk ekonomisi bugünlere kadar geldi. Öyle ki, “Ölüsü bile para eder” denir ya, o zaman alınan kararlarla kurulan kamu iktisadi teşebbüslerinin özelleştirilerek satılması sırasında elde edilen milyarlarca dolarlarla hükümetler birçok krizi atlattı.

Vizyon, vizyon diye dolaştı

2. İZMİR İktisat Kongresi, ekonomik ve sosyal politikalarda köklü değişikliklere gidildiği bir dönemde, 2-7 Kasım 1981 tarihlerinde gerçekleştirildi. O sıralarda ekonominin başında olan Başbakan Yardımcısı Turgut Özal’ın elinde kalemi “Vizyon, vizyon” diyerek dolaştığı bir dönemde yapıldı bu kongre. İhracatı artırarak ekonominin büyümesi, gerçekçi kur politikaları, sanayinin dış rekabete açılması, yabancı sermayenin teşvik edilmesi, vergi tabanının genişletilip vergi oranlarının düşürülmesi kongrenin ana gündem maddeleri arasındaydı.

Orta gelir tuzağı

BUGÜN İzmir İktisat Kongresi 5. kez toplanıyor. Dünyada bozulan ekonomik ve siyasi dengeler arasında Türkiye’nin yolunu bulmaya çalıştığı bir dönemde toplanıyor. Sanayi, bankacılık, turizm gibi birçok sektör çok gelişse, gelecek için büyük umutlar vaat etse bile hala pamuk ipliğine bağlı hassas dengeler üzerinde olan bir Türk ekonomisinin tartışılmasını bekliyoruz bu kongrede. Dünya krizi sırasında ele geçen fırsatlar iyi değerlendirilebildi mi? Türkiye’nin kaderinin orta gelir tuzağına düşen Yunanistan, Portekiz, İspanya gibi ülkelere benzememesi için, eğitim başta, gerekli altyapı neden hala tam olarak kurulamadı bunların tartışılmasını bekliyoruz bu kongrede.