Tatil dönüşünde bulduklarımız

Salih NEFTÇİ

Tatil dönüşü derken yanlış anlamayın. Bize tatil yok.

Herkes tatile gittiğinde bize de olağandışı işler yapmak için fırsat çıkar.

Örneğin Asya'ya bir kaçamak yapmak. Asyalı piyasa profesyonelleri ile bir araya gelmek. Biraz da para kazanmak.

Bu arada Asya krizi ne durumda ilk elden izlemek...

Ama gerçek tatilden dönenlerin sayısı da az değil.

Bakın dönüşe hazırlananlar karşılarında neler buluyor.

REPOYA STOPAJ

Dünyanın bütün ciddi ekonomileri faize konan stopajları kaldırırken Türkiye'de çok zararlı bir uygulamaya gidilmiş ve faiz gelirlerinden stopaj alınmaya başlanmıştı. Şimdiki hükümet bu stopajı kişilerin yaptığı repo'ya da uygulamaya başladı.

Ama iki hafta öncesine kadar bankalar arasında yapılan repodan stopaj alınmıyordu.

Biz uzaktayken bu aniden değişti.

Şimdi bankaların kendi aralarında yaptıkları repolardan da stopaj kesilecek.

Peki ne olacak?

Tahmin yapmaya gerek yok. Piyasaları (ve gazeteleri) izleyenler zaten ilk günden biliyor.

Stopaj gelir gelmez bankaların fonlama maliyeti arttı. Bankalar Çocuk Esirgeme Kurumu değil. Zararına iş yaparlar mı? Hemen bono faizleri yükseldi.

Yani piyasa bu stopajı aldı, Hazine'ye yükledi.

Kesilen stopajı bundan böyle Hazine, yani vergi veren vatandaş ödeyecek.

Elbette bu arada faizler düşecek diye kâğıda girmiş olan bazı bankalar ciddi zararlar yazdılar.

Ekonomi yönetimine olan güvenlerini bir nebze yitirdiler.

TAHMİNLER

Bu arada bankalar arası repoya gelen stopajdan dolayı bizim tahminler de yanlış çıktı.

Biz 12 aylık enflasyon rakamındaki düşüşten dolayı iyimser bir hava doğacağını ve hükümetin de atacağı bazı adımlarla bonoya yeni bir alım dalgası geleceğini düşünüyorduk.

Profesyonellere yönelik tahminlerimizde iki hafta boyunca bunu vurgulamıştık.

Yeni stopaj kararı bu tahminleri tamamen yanlış çıkardı.

Üstelik ‘‘Nereden bilebilirdim? Kimse böyle bir stopaj geleceğini tahmin etmiyordu...’’ diye kendimizi haklı çıkarmaya çalışmanın da yeri yok. Yok, çünkü...

... Çünkü enflasyon rakamları da beklediğimizin üzerinde çıktı.

SONUÇ

Harcamaları kısacak herhangi ciddi bir yapısal tedbir almadan, dünyanın kaldırmaya çalıştığı stopajları Türkiye'de uygulamaya sokmakla ekonomi yönetimi yanlış yapmaktaydı.

Bunu daha önce defalarca yazdık. (Gelirden vergi almakla faizden vergi almak birbirinden tamamen değişik şeyler. İkincisinin tamamen yanlış olduğu hem teoride hem pratikte gayet iyi biliniyor.)

Son stopaj kararı ile sanırız ekonomi yönetimi temkin sınırını biraz aşmış oluyor.

Faizlerin tam düşmeye başladığı bir ortamda gidiş tersine çevrildi.

Üstelik bu, enflasyon rakamlarının beklenene göre daha olumsuz çıktığı bir dönemde oldu.

Buna bir de Nisan'a bırakılan seçim'i ekleyin...

‘‘Tatil dönüşünde’’ bulduklarımız bir alem.

Asya'dan başlayarak sırayla ele alacağız.

---