Ömür boyu kooperatif üyeliğine son

Yıllardır tartışılan Kooperatifler Kanunu (KK) değişikliği nihayet yapıldı.

52 yıllık kanunda, uygulamada ortaya çıkan sorunları çözmek için 7339 sayılı yasa ile yapılan değişiklikler 26 Ekim’de Resmi Gazete’de yayımlandı ve yürürlüğe girdi.

Yeni kanunu 47 yıldır kooperatifçilik hareketinin içinde olan İstanbul Barosu avukatlarından Mustafa Şeref Kısacık’a sordum. Kısacık, “Öncelikle bardağın dolu tarafına bakan bir kişiliğe sahip olduğum için değişikliği bazı yönleri eksik ve yetersiz olsa da olumlu buluyorum” değerlendirmesi yaptı.

Kısacık, kooperatif ortağı olan müvekkilleri adına avukatların kooperatif genel kurullarına katılamadıklarını vurgulayarak, “Bu hak arama özgürlüğünü kısıtlayan yanlış bir uygulama. Avukatların kooperatif genel kurullarına katılması sağlanmalıydı. Denetçinin mutlaka malik olma şartının da değişmesi gerekirdi” dedi.




SİTELERDE KOOPERATİF YÖNETİMİ DEVRİ KAPANDI MI?

Çoğu yapı kooperatifi mağduru okurlarımın soruları ışığında, Kısacık’tan, İstanbul başta devasa yapı ve sanayi sitelerinin yeni Kooperatif Kanunu’ndan nasıl etkileneceğini ve getirilen yenilikleri değerlendirmesini istedim. İşte yanıtları:

SANAYİ SİTELERİNE DE UYGULANACAK

“Yeni kanunla kooperatiflerde yeni bir dönem başladı. Konut yapı kooperatifleri için yürürlükte olan düzenleme sanayi siteleri (işyeri) kooperatiflerini de kapsayacak şekilde değiştirildi. İster konut ister işyeri yapı kooperatifi olsun, yapı kooperatifleri ana sözleşmede gösterilen işlerin tamamlanması ve ferdi mülkiyete geçilip konutların veya işyerlerinin ortaklar adına tescil edilmesiyle amacına ulaşmış sayılacak ve dağılacak. Amacı ve adı değiştirilirse dağılmaya ilişkin hükümler uygulanmayacak.

KOOPERATİF TASFİYE EDİLMEZSE NE YAPILABİLİR?

İşlevini tamamlayan kooperatiflerin derhal Genel Kurul’u (GK) toplayarak tasfiye sürecini başlatmaları gerekiyor. GK toplanmıyor veya GK’da kooperatifin dağılması yönünde karar alınamıyorsa ana sözleşme değişikliğiyle kooperatifin amacı ve adı da değiştirilmemişse kooperatif ortakları dava açarak kooperatifin dağılmasını mahkemeden isteyebilirler. Mahkemenin vereceği kararla kooperatifin dağılması, kapatılması sağlanabilecek.

KOOPERATİFLER, SİTELERİ YÖNETEBİLECEK Mİ?

Konut yapı kooperatifleri gibi, işyeri yapı kooperatifleri de ana sözleşme değişikliği yapmak suretiyle amacını değiştirerek, tasfiyeden dağılmaktan kurtulabilir ve varlığını sürdürebilir. Ancak, kooperatifin varlığı bu şekilde bir değişiklik sonucu devam etse bile inşaatı tamamlayıp ferdi mülkiyet tapularını ortaklara dağıttıktan sonra artık kooperatifler siteyi yönetemezler. Bu yazlık siteler için de, kışlık siteler için de sanayi siteleri için de geçerlidir. Ülkemizde bu husus yeterince bilinmediği için kooperatifler tapu verdikleri halde on yıllardır siteleri yönetmeye devam ediyorlar. Malikler de haklarını bilmedikleri için bunu olağan görüyorlar maalesef.

ÜÇ YILLIK GEÇİŞ SÜRECİNE DİKKAT

Kooperatiflerin ana sözleşmelerini en geç 3 yıl içerisinde bu kanunla getirilen yeni yasal düzenlemelere uyarlamaları gerekiyor. Aksi halde kooperatifler dağılmış sayılacaklar. Mevcut kooperatiflerin bu süre dolmadan mutlaka ana sözleşmelerini uyarlamaları gerekir.

KOOPERATİF YÖNETİM VE DENETİM KURULU ÜYELERİ EĞİTİLECEK

Kooperatiflerin yönetim kurulu (YK) ve denetim kurulu (DK) üyeleri ve yedekleri, seçilmelerini takiben en geç 9 ay içinde kooperatifçilik eğitim programını tamamlayacaklar. Bu alanda eğitim almış kişilerin Kooperatif Yönetim ve Denetim kadrolarında olması kooperatifçilik hareketi için çok doğru bir uygulama. Ancak, bu görevlere aday olabilmek için kooperatifçilik eğitiminin önceden alınmış olması şartı getirilseydi çok daha iyi olurdu.

KOOPERATİF ÜYELERİ DİĞER ORTAKLARIN KİM OLDUĞUNU GÖREBİLECEK Mİ?

YK ve DK raporları ile bilanço, gelir-gider hesaplarına kooperatif ortaklarının rahat ulaşabilmelerini sağlayacak düzenlemeler yapıldı. Kooperatifteki diğer ortaklarının kimler olduğunu da isteyen kooperatif ortakları görebilecekler. Böylece, yapılacak GK’da YK’da ve DK’da aday olacak kooperatif ortakları diğer kooperatif ortaklarının -bir başka ifadeyle seçmenlerinin- kimler olduğunu bilerek, GK seçimine daha iyi hazırlanacaklar. Böylece, demokratik bir yarış yapılmış olacaktır.

KİŞİSEL VERİLER KORUNACAK

Elde edilen kişisel verilerin Kişisel Verileri Koruma Kanunu’na aykırı olarak kullanılmasını yasaklayan bir hüküm getirildi. Kooperatif yöneticileri ceza yememek için bu konuda dikkatli olmalı. Hatta, kendileri ve kooperatifin ilgili personelleri bu alandaki uzmanlardan eğitim almalılar.

SUİSTİMALLER EN AZA İNDİRİLECEK

Bakanlıkça bazı kıstaslar dikkate alınarak, belirlenen kooperatif ve üst kuruluşların dış denetime tabi tutulması da çok önemli ve doğru bir düzenleme. Böylece, kooperatifler uzman kişi ve kuruluşlarca daha ciddi denetlenecek, suistimaller ve yolsuzluklar en aza indirilebilecektir.

TEK BİR MALİK DAVAYI AÇABİLİR

Dava açmak için belli bir çoğunluğa da gerek yoktur. Tek bir malik bile bu hukuki mücadeleyi verebilir, davayı açabilir. Toplanacak Kat Malikleri Kurulu veya mahkeme kararıyla kooperatifin mülkiyet hakkını yok sayan bir şekilde site yönetimine yaptığı müdahaleye son verilebilir. Böylece, malikler site yönetimlerinden kooperatif yöneticilerini uzaklaştırarak, site yönetiminde malik sıfatıyla kendileri söz ve karar sahibi olabilirler.

SİTENİZİ HÂLÂ KOOPERATİF YÖNETİYORSA NE YAPABİLİRSİNİZ?

Ortaklara tapularını verdiği halde devasa işyeri ve konut sitelerini yasal olmayan şekilde hâlâ kooperatif yönetiyorsa malikler Kat Mülkiyeti Kanunu’na ve Yönetim Planı’na uygun olarak kat malikleri kurulunun toplanmasını sağlayarak, site yöneticilerini seçebilir ve kooperatifin sitelerini yönetmesine son verebilirler. Toplantıyı düzenletemiyor veya GK. toplansa da yönetici seçmiyor/seçemiyorlarsa Kooperatifler Kanunu’ndaki bu yeni yasal düzenlemeye ve KMK hükümlerine dayalı olarak malikler, kooperatifin dağılmasını, site yönetimine müdahalenin önlenmesini, yönetici atanmasını mahkemeden isteyebilirler.

GELECEK KOOPERATİFÇİLİKTE

Kooperatifçilik sadece yapı kooperatifçiliğinden ibaret değil. Bu yönde son yıllarda çok ciddi örgütlenme çalışmaları var. Üretim kooperatifleri, tüketim kooperatifleri, kadın emeğini değerlendirme kooperatifleri, eğitim, kültür ve sanatsal faaliyetleri destekleyen kooperatifler vb kooperatiflerdeki hareketlik umut verici. Hem kamunun hem aydınların kooperatifçilik hareketini daha çok desteklemesi gerekir. Sevindirici bir gelişmeyi daha belirtmek isterim. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) da ülkemizdeki kırsal kesimdeki kooperatifçilik hareketini ve kadın emeğini değerlendirmeye dönük kadın kooperatiflerini destekliyor.”