×
Özellikle “kronik hastalıklar” yani “hipertansiyon, damar sertliği, şeker hastalığı, obezite/şişmanlık, romatizmal sorunlar, bellek problemlerine yol açan Alzheimer ve benzeri konular” söz konusu olduğunda sağlığı yönetmek daha da zorlaşır. Ayrıca kabul etmemiz gerekir ki normalde de “doğal yaşlanma süreci” bir bakıma “güç kaybetme/ağrılara, sızılara razı olma, azıcık unutkanlık, birazcık yorgunluk, bir parça uyku kaybı...” gibi problemlere de az çok razı olma süreci gibidir. Ve bu süreçler kısmen “genetik mirasımız”, kısmen “yaşam tarzı seçimlerimiz”, kısmen de “kendimize nasıl baktığımız” ile yakinen ilişkilidir. Ama yine de bilelim ki yaşlanmayı hızlandıran, yaş almayı “yeni ve farklı hastalıklarla tanışma” haline getiren kronik sağlık sorunlarının 3 temel nedeni var: “OKSİDASYON/PASLANMA, İNFLAMASYON/İLTİHAPLANMA, GLİKASYON/ŞEKERLENME!”
Kanaatime göre, eğer bu üç süreci doğru yönetebilirsek, dozunda tutup etkileri/yansımaları ve yarattıkları sorunları minimuma indirilebilirsek “yaş almanın yaşlanma” ve “yaşlanmanın güç kaybı ve hastalanma” ile eşanlamlı hale gelmesini bir ölçüde önleyebiliriz. Nasıl mı? Mesela mı?
BANA GÖRE 1
SADECE ‘HASTALIKLARI YÖNETMEK’ YETMİYOR
MODERN tıbbın geçtiğimiz 50 yılda kaydettiği gelişmeler kesinlikle takdir edilecek bir başarı hikâyesidir. Bu başarıyı sağlayan faktörlerden ilk ikisi de -bana göre-, “kanıta dayalı olma” yani “bilimsel verileri esas alma” ile “uzmanlaşma/branşlaşma”dır. Ama bilelim ki her ikisinin de hâlâ tartışılması gereken ciddi sorunları, daha doğrusu yetersiz ya da fazla abartılmış noktaları, ayrıntıları vardır. Mesela konu “akut hastalıklar” olduğunda bilime dayalı olma ve uzmanlaşma sayesinde muazzam başarılara imza atabiliyoruz. Ve yine kronik hastalıklar esnasında ortaya çıkabilen akut problemlerin çözümünde de bu ikili sayesinde teşhis ve tedavide başarımızı en üst düzeye taşıyoruz. Peki, kronik hastalıklar söz konusu olduğunda durum ne? İşte o noktada işler biraz karışıyor. Zira bu gibi durumlarda sadece “hastalıkları yönetmek” değil “sağlığı da yönetmek” gerekiyor.
Bu yeni alevlenmenin -ya da 5. dalganın- özellikle ve öncelikle de Almanya, Avusturya ve Hollanda’yı etkilediği anlaşılıyor. HOLLANDA’da günlük vaka sayısı, salgının başından bu yana ilk kez olağanüstü rakamlara ulaştı, rakamlar 15 bini çoktan aştı, 20 bini test ediyor. Hollanda nüfusu dikkate alınırsa bu gerçekten korkunç bir sayı. Benzer bir durum AVUSTURYA’da da yaşanıyor. Özellikle Kuzey Avusturya’da hızla artan vaka sayıları nedeniyle muazzam bir tedirginlik yaşanıyor. ALMANYA’ya gelince... Orada da durum diğerlerinden farklı değil. Günlük vaka sayısı 50 binin bile üzerine çıktı ki bu şimdiye kadar görülen en yüksek rakamlardan biri. Geçtiğimiz perşembe Robert Koch Enstitüsü, günlük rakamları “VAKA SAYISI OLARAK 50 BİN 196, GÜNLÜK İNSAN KAYBI SAYISI OLARAK DA 235” diye açıkladı ve “SALGINDA EN KRİTİK DEVREDEYİZ” mesajını verdi. Peki, sebep ne? Detaylar için buyurun...
BANA GÖRE
VAKA SAYILARI NEDEN ARTIYOR
SON bir ayda sadece bizde değil, hemen her ülkede vaka sayılarında beklenenin üstünde bir artış olduğu kesin. Dünya Sağlık Örgütü de bu bilgiyi doğruluyor ve artışın özellikle Orta Avrupa ve Orta Asya’da zirve yaptığını söylüyor. Bu olumsuz gelişmenin birinci nedeni, hepimizin tahmin edebileceği gibi “İNSANLARIN DAHA UZUN SÜRE KAPALI MEKÂNLARDA, KALABALIK ORTAMLARDA İÇ İÇE VE NEREDEYSE BURUN BURUNA ÜSTELİK DE MASKESİZ OLARAK” yaşamlarını sürdürmeye başlamaları. “Okulların açılmış olması” ve “evden çalışma süreçlerinin askıya alınması” da önemli faktörler. Daha pek çok neden söylenebilir. Ama bilelim ki en önemli sebep tartışmasız “BİRÇOK KİŞİNİN HÂLÂ AŞILANMAMIŞ OLMASI”dır. Ben, bize göre oldukça zengin, ekonomileri bizden çok daha iyi durumda olan Orta Avrupa ülkelerinin, hatta İngiltere’nin bile nüfuslarının en az yüzde 75’nin aşılayabilme hedefine ulaştıkları kanaatinde değilim.
İPSOS’un yayımladığı o son araştırmanın verilerine bakılırsa, salgının muhtemelen en tehlikeli aşamalarından birine, “KABULLENME AŞAMASI”na geçmiş durumdayız. İPSOS rakamlarına göre, gidişatımız bakımından durum gerçekten can sıkıcı bir noktada: Her 4 kişiden 3’ü “COVID-19 salgınının 2022 yılında da devam edeceğini”, daha da önemlisi her 3 kişiden 2’si de “hayatlarının geri kalanında başka salgınlar ile de karşılaşacaklarını” düşünüyor. Kısacası vaziyeti umumiye son derece ciddi bir noktaya geldiğimizi işaret ediyor: Geçtiğimiz günlerde altını önemle çizdiğimiz “KABULLENİLMİŞ/ÖĞRENİLMİŞ ÇARESİZLİK” meselesi salgın gündemimizin bir numaralı haline gelmiş ve toplumumuzu fena halde kıskaca almış durumda.
KISA BİLGİ
İPSOS VERİLERİ BAKIN NE DİYOR
1)Bireylerin yarısı diğer kişilerin “sosyal mesafe” kuralına uymadığını söylüyor. Yüzde 26’sı ise bu kurala kendilerinin de nadiren uyduklarını (!) belirtiyor.
2)Toplumun yüzde 46’sı “Maske takıyor musunuz?” sorusuna ya “Hiç” ya da “Nadiren” yanıtını veriyor.
3)Salgında gidişata gelince... Burada da neredeyse “karpuz gibi ortadan yarılma durumu” var. Toplumun yüzde 33’ü “İşler iyi gidiyor, mücadelede başarılıyız” diye düşünürken, yüzde 48’i ise “Bu gidiş, kötü gidiş, mücadele başarısız” algısı içinde yaşıyor.
4)Aynı araştırmada bireylerin yüzde 74’ü salgının 2022’de de devam edeceğini daha şimdiden zaten kabullenmiş durumda. Bitmedi! Daha kötüsü de var. Toplumun yüzde 66’sı COVID-19 salgınını yeni/başka salgınların da izleyeceğine inanıyor.
Yeni bir haftaya başlarken size o sırlardan 3’ünü daha hatırlatmak istiyorum. Hazırsanız buyurun...
UYKU SIRRI 1
BAŞIM SERİN UYKUM DERİN
SANILDIĞININ aksine ne sıcak bir oda, ne de sımsıcak bir yatak uyku dostu değildir. Tersine “çok sıcak” yerine “olabildiğince soğuk” bir odada uykuya dalmak her zaman, her yaşta, herkes için daha derin ve kaliteli bir uykunun garantisi gibidir. Uyku uzmanı Dr. Matthew Walker’a göre, uykuya ilişkin “ısıl süreçler”esas olarak vücudumuzun 3 kısmı tarafından gerçekleştiriliyor: Ellerimiz, ayaklarımız ve başımız... O 3 bölge atar-toplar damar kavşakları olarak bilinen ve cilt yüzeyinin hemen altından geçen damarsal organizasyonlar (anastomozlar) bakımından vücudumuzun en zengin yerleridir. “Tıpkı bir çamaşır teline çamaşırları asmak gibi” bu damarlar da dolaşım halindeki kanın ciltte daha geniş bir alana yayılmasını, dolayısıyla dış ortam ısısıyla daha iç içe ve yakın bir temas kurmasını sağlar. Bu nedenle yazının başlığını bile aslında “ellerim, ayaklarım ve başım serin, uykum her zamankinden çooook daha derin” şeklinde değiştirmek de mümkün. Diğer taraftan yine Dr. Walker’a göre, “Vücudumuzun en damarlı kısımlarından biri olan yüzümüze yine damardan çok zengin yüzeylerden biri olan ellerimizi kullanarak su çarpmak gibi uyku öncesi ritüeller geliştirmiş olmamız evrimsel bir tesadüf değildir.”
Dr. Walker, “Pek çok insan için ideal yatak odası sıcaklığının standart yatak örtüsü ve uyku giysileri kullanılması durumunda yaklaşık 18.3 derece” olmasını öneriyor.
Dünyanın en önemli sağlık merkezlerinden biri kabul edilen, sadece teşhis ve tedavideki başarılarıyla değil, sağlık alanındaki araştırmalarıyla da ünlenen Mayo Clinic’ten yapılan yeni bir açıklamada “yeni, güvenli ve aynı anda 50 ayrı kanseri tarayıp teşhis edebilen mükemmel bir KANSER TARAMA TESTİNİN yakında hizmete gireceği” açıklandı. Detaylar için buyurun...
KANSER TEŞHİSİNDE EZBERLER BOZULUYOR
VARAN 1NEDEN ‘İYİ’YİZ
‘İyi’yiz çünkü: Aşıları bulduk.
‘İyi’yiz çünkü: Koronanın huyunu, suyunu öğrendik.
‘İyi’yiz çünkü: Başlangıçtaki kapanma dönemlerini aşıp adeta yeniden dünyaya geldik. Bunlar “iyiler”imiz.
VARAN 2
Salgın süreci, ruh halimizi ciddi ölçüde etkiledi. Önemli bir araştırma grubu olarak kabul edilen Gallup’un son araştırması da bu bilgiyi doğruluyor. Gallup’a göre, “Dün geçirdiğiniz günü aklınıza getirin, hiç gülümsediniz mi?” sorusuna güçlü bir “Evet!” yanıtı verenlerin sayısı Türkiye’de sadece yüzde 41 olarak belirlenmiş. Yine aynı araştırma grubuna göre, Türkiye’de “kızgınlık yaşayanlar”ın oranı 4 puan artmış. “Dün, gün içinde ağırlıklı olarak kızgınlık hissettiniz mi?” sorusuna yüzde 44 “Evet!” yanıtı çıkmış. Ve yine vatandaşlarımızın yüzde 64’ü “Dün, gün içinde stresli bir dönem yaşadınız mı?” sorusuna “Evet!” yanıtı vermiş. Kısacası farkında olmayabiliriz ama “gülümsemeyi unuttuğumuz stres ve gerginliğin zirve yaptığı günlerden” geçiyoruz.
Kaygı, korku, endişe ya da diğer duygu durum bozukluklarının neticesi olarak ortaya çıkan “GERİLİM/TANSİYON YÜKSELMESİ MESELESİ”nin “sosyal boyutları” benim alanım değil. “Bedensel boyutları” ise bir iç hastalıkları uzmanı olarak yakinen ilgilendiğim ve dikkatle izlediğim önemli bir alan. Bu gerginliğin sağlık açısından en önemli neticelerinden birinin ise “HİPERTANSİYON MESELESİ” olduğu kesin. Detaylar için buyurun...
İYİ BİLGİ
Bayramımız hepimize kutlu olsun, hafta sonumuz güzel geçsin. Cumhuriyetin ve bağımsızlığın kıymetini bilelim ve asla unutmayalım. Ona, cumhuriyete tıpkı sağlığımıza bakar gibi “gözümüzün içi gibi” bakalım. Bunun için de tabii ki öncelikle ayakta kalmaya, sağlıklı olmaya, bir ve birlikte durmaya odaklanalım. Bugünün sağlık konularına gelince... Bugün sayfamızı -bayram münasebetiyle- “SİZDEN GELEN SORULAR”a yani “OKUR SORULARI”na ayırıyoruz. Hazırsanız buyurun...
OKUR SORUSU 1GÜNDE NE KADAR D VİTAMİNİ
Eğer D vitamini stoklarımız doluysa, yani D vitamini seviyemiz 50’nin üzerinde 70’ler civarındaysa yetişkin bir kadın ve erkek için günde 1000-2000 ünite kadar D vitaminini güneşlenerek ya da takviyelerle kazanmak yeterli oluyor. Bu miktarı 400-500 üniteye indirenler de var, 4-5 bin üniteye çıkaranlar da eksik değil. Bana sorarsanız 1000 üniteyi geçen rakamlara sadece doktorların karar vermesi lazım. Zira özel bazı durumlarda yüksek rakamlara da çıkmak gerekebiliyor. Ama o özel durumların neler olduğunu yalnızca doktorlar biliyor.
OKUR SORUSU 2
CİLT YAŞLANMASI İÇİN ‘BİLEK TESTİ’ GÜVENİLİR Mİ
Yalana, dolana, sözü fazlaca uzatmaya gerek yok: Yaşlanan bir cilt herkesin keyfini kaçırır. Cilt yaşlanmasının en büyük belirtisinin de kontrolsüz güneşlenmek olduğu tartışmasızdır. Güneş hasarının cildinizde oluşturduğu yaşlanmanın etkilerini görmek istiyorsanız, hemen şimdi şu anda ‘