80 yıllık sanayici Fuad Bezmen 100 yaşına ’tertemiz’ giriyor

Oğlu Halil Bezmen’le konuşmayan Bezmen, "Şirketlerim gitti, bir şey kalmadı. Ama artık beni üzecek bir şey yok, tertemizim borcum yok, şikayetim yok" diyerek emekliliğin tadını çıkarıyor. Onu en çok memnun eden durum ise işçileri tarafından "Fuad Baba" olarak anılmak.

GEÇMİŞTE bir döneme damgasını vurduktan sonra iflas eden Mensucat Santral ve Santral Holding’in patronu, Türk sanayiinin duayeni Fuad Bezmen, bir asrı geride bırakarak 100 yaşına giriyor. 16 Nisan 1909 Selanik doğumlu olan ’asırlık çınar’ Fuad Bezmen, 100’üncü doğum gününü 3 Mayıs Pazar günü düzenlenen bir yemekte, ailesi, dostları, arkadaşları ve onu sevenlerle birlikte kutlayacak. Bezmen’in bu yemeğe davetli olanlardan özel bir isteği var. O da, kendisine doğum günü hediyesi verilmesi yerine, o gün açılacak standta Tema Vakfı’na bağışta bulunmaları...

20 yaşında çalışmaya başladı

Fuad Bezmen, 1918 yılında Galatasaray Lisesi’ne giriyor. Daha sonra 1927’de Marsilya’daki Yüksek Ticaret Mektebi’ne gidiyor. Sanayiciliğe 1928 yılında Teşvik-i Sanayi Kanunu’nun çıkarılmasının ardından babasının tekstil fabrikası kurmasıyla adım atıyor. Lise eğitimini tamamladıktan sonra 1927’de Marsilya’daki Yüksek Ticaret Mektebi’ne giden Fuad Bezmen, babasının mektubu üzerine 1929’de İstanbul’a dönerek henüz 20 yaşındayken babasıyla Mensucat Santral’de çalışmaya başlıyor. Fuad Bezmen, babası Halil Ali’yi kaybettikten sonra amcası ve ağabeyi ile işleri devralıyor.

60 yılda 6 fabrika

Fuad Bezmen, 1928 yılında teslim aldığı fabrikayı 60 yılda 6 fabrikaya, 100 işçiden 8 bin işçiye çıkarıyor. Mensucat Holding’in şemsiyesi altında Kazlıçeşme, Topkapı ve Edirne fabrikaları, Sanko, Koruma Tarım, Rabak ve Zucchi-Marmara gibi devasa şirketler toplanıyor.

1 Eylül 1949’da ABD’den gelen Marshall yardımından Mensucat Santral’ın da payına önemli bir miktar düşüyor. Amerika’da harcamak şartı yüzünden Fuad Bezmen, New York’a giderek yeni makineler alıyor. 1950’lerde ihracata eğilme kararı veriyor ve Mensucat Santral Türkiye’nin ihracatta başı çeken firmalarından oluyor.

Halil’i affetmem

Fuad Bezmen, işleri 1975 yılında işleriyle ilgili imza yetkisini büyük oğlu Halil Bezmen’e devrediyor. Sonrasında ise işler kötüye gidiyor. Fuad Bezmen’in geçmişteki en büyük pişmanlıklarından biri de oğluna çok fazla güvenmesi ve sonrasında onun kendisine yaşattıkları. Halil Bezmen’in adı geçtiğinde "Onu evlatlıktan çıkardım, affetmem" diyor.

Fuad Bezmen, babasının kurduğu ve kendisinin yıllarca emek verdiği fabrikalarının oğlu Halil Bezmen yüzünden bir bir kapanmasını izlemek zorunda kalmış. 1993 yılında Mensucat Santral’ın da kapanmasıyla emekliye ayrılarak Yeşilköy’deki evine çekilmiş. Çatalca’daki çiftliğinin geliri ve emekli maaşıyla geçiniyor.

Asırlık çınar Fuad Bezmen, 80 yaşındaki eşi Emel Hanım ve 68 yaşındaki oğlu Nazım Bezmen’le Yeşilköy’deki evinde biraraya geldik. Bir çınarın 100 yıllık öyküsünü dinledik.

Toplu sözleşmeye ilk imzayı ben attım

Sanayicilik yaptığınız yıllarda işçilerinizle ilişkileriniz nasıldı?

- İşçilerime daima sahip çıktım. Hálá beni arayıp soran işçilerim var. Fabrikada bana ’Fuad Baba’ derlerdi. İşçilerine ilk yemeği veren benim. Çünkü en iyi işçilerimden birinin birgün gelmediğini öğrendim, hasta dediler. Evine doktor gönderdim. Sonra doktoru her hasta olanın evine gönderdim. Düzenli beslenmelerini ve ihtiyaçları olan kaloriyi almalarını istedim. Her zaman işçilerimle aynı yemeği yedim. İlk toplu sözleşme benim fabrikamda imzalandı. Ev almak isteyen işçilerime faizsiz para verdim. Üsküdar’daki şirket tesislerimde 15’er gün tatil yaptırdım. Ben de memnundum, işçilerim de. Para kazanıyorduk, işçimizin hakkını da veriyorduk.

100 normal bir yaş, yeni hedefim 120

100’üncü doğum gününüzü kutluyorsunuz. Neler hissediyorsunuz?

- 100 yaşında olmak bana gayet normal geliyor. Artık 120’yi düşünüyorum. Gençken bu kadar yaşamayı düşünmedim, ama gençken her gün spor yaptım. Bugün de hiçbir günümü egzersiz yapmadan geçirmem.

2 evlilik yaptı 4 çocuğu 10 torunu 4 torun çocuğu oldu

FUAD Bezmen ilk evliliğini amcasının kızı Fatma Hanım’la yaptı. 28 yıl evli kaldığı ilk eşi Fatma Hanım’dan dört oğlu oldu. 1939’da Halil, üç yıl sonra Nazım dünyaya geldi. 1950’de Turgut, 1954 yılında en küçük oğlu Necdet doğdu. Dört oğlu da değişik dönemlerde Mensucat Santral’da çalıştı. Bu dört oğlan kendisine 10 torun ve 4 torun çocuğu verdi. Fuad Bezmen şimdiki eşi Emel Hanım’la 1966 yılında evlendi.

Mensucat Santral’ı babam kurdu, ben büyüttüm

Çalışmaya nasıl başlamıştınız?

- 1928 yılında Marsilya’da okurken babamdan bir mektup geldi. Teşvik-i Sanayi Kanunu çıkarılmıştı. Mektupta babam, ’İstikbal sanayicilikte, ben tekstil fabrikası kuruyorum, gözünü aç, tahsilini buna göre yap’ diyordu. Babam iki Musevi iplik taciri Taranto ve Behar ile ortak Mensucat Santral’i kurmuştu. Fabrikada bana da ihtiyaç vardı. 1929’da tahsilim bitti, İstanbul’a dönerek fabrikada çalışmaya başladım. İtalya’da Milano’da ithalat için büyük bir büromuz vardı, 1930’da üç ay orada çalıştım. Dönüşte aile dostumuz Rıfat Abi’nin (Esat Edin’in büyükbabası Rıfat Edin) yanında satışta başladım. Mensucat Santral Milano’dan döndüğümde iflas etmişti.

Mensucat Santral’ı tekrar ne zaman açtınız?

- Rıfat Abi ile konuştum. ’Mensucat Santral kapalı ama ambarlarda bir sürü iplik var. O iplikleri bez yapalım, sen sat’ dedim. Kabul etti, kazandıkça yeni makine aldım. 5 yıl böyle sürdü. Fabrikayı geliştirmek için sık sık Almanya’ya gidip yeni makineler satın aldım.

474 bıldırcın vurup dünya şampiyonu olduğum için pişmanım

Geçmişte yaptığınız ve pişman olduğunuz şeyler var mı?

- En büyük tutkum avcılıktı. Çok iyi avcıydım. Sık sık yarışırdım. 1953’te 585 atışta 474 bıldırcın vurarak rekor kırdım ve dünya şampiyonu oldum. Geçmişe bakınca çok fazla ördek, bıldırcın vurduğum için pişmanım. Kuş nesli azalıyor, kendimi kabahatli buluyorum. Yıllar sonra bunca hayvanı öldürdüğüm için pişmanlık duydum ve kuşları tabiata yeniden kazandırmak için hayvan üretim çiftlikleri kurdum.

Sanayiciliği bırakmadım sanayi beni bıraktı

Sanayici olduğunuz için pişmanlık duyduğunuz oldu mu?

- Bugün olsa yine sanayicilik yapardım. Ben sanayiciliği seviyorum. Sanayiciliği ben bırakmadım. Sanayi beni bıraktı, 1993’te fabrika iflas edince ben de emekli oldum.

Halil fabrikalarımı sattı, kendine menfaat temin etti

Çocuklarınızdan dolayı, özellikle Halil Bezmen için pişmanlık duyduğunuz oldu mu?

- İlk zamanlarda yoktu, sonra benim imza yetkisi verdiğim oğlum imzamı kötüye kullandı. Onu evlatlıktan çıkardım. Varislikten çıkardım. Onu affetmem. Dediklerimi yapmadı, fabrikalarımı sattı, kendine menfaat temin etti. Mensucat Santral’ın Edirne ve İstanbul’daki fabrikaları, Koruma Tarım, Rabak ve daha birçok şirketim, hepsi gitti. Hiç birşey kalmadı. Ama artık beni üzecek bir şey yok. Maliye, sosyal sigorta borçları hepsi temizlendi. Tertemiz durumdayım, borcum yok. Artık emekliyim. Çatalca’da da bir çiftliğim var, onun geliri de var, geçiniyoruz, şikáyetim yok.

Turgut Özal’ın dönemi zenginlik zamanıydı

En beğendiğiniz başbakan kimdi?

- Özal’ın arkasında her şeyi yapardım o günlerde. En çok beğendiğim Başbakan Turgut Özal. En zengin olduğumuz zamanlardı. Özal zenginlik zamanıydı. Özal daha başbakan olmamıştı, beni sanayiciliğe teşvik etti. Özal politikacı gibi değildi, bizi anlıyordu. Ben de sanayiciliği çok seviyordum. Çünkü bir şeyler üretiyordum.

Günde 16 saat uyuyorum, TV’de dizi izliyorum

100 yaşındaki bir insan neler yapar, nasıl vakit geçiriyorsunuz?

- Günde 15-16 saat uyuyorum. Uyanınca egzersiz ve yoga yapıyorum. Son zamanlarda televizyonda Kanal D’de yayınlanan Arka Sokaklar dizisini izliyorum. Sabahları çok güzel bir kahvaltı yapıyorum. Öğlenleri artık yemek yemiyorum. Akşam yemeğimi de 19.00’da yiyorum. Güzel havalarda Emel Hanım’la dışarı çıkıyoruz. Her yaş günümde de Çin lokantasına gideriz.

FUAD BEZMEN

MENSUCAT Santral ve Santral Holding’in eski patronu sanayici Fuad Bezmen, 16 Nisan 1909 yılında Selanik’te doğdu. 1924 yılında Galatasaray Lisesi’nden mezun oldu. 1927 yılında Paris Michelin Lisesi’ni, 1929’ta Marsilya Ecole Superieur de Commerce’i (Yüksek Ticaret Akademisi) bitirdi. 1929’da Mensucat Santral’ın kurulmasıyla iş hayatına başladı. Dört erkek çocuğu (Halil, Nazım, Turgut, Necdet), 10 torunu, 4 torun çocuğu var. 1993 yılında Mensucat Santral’ın iflasıyla emekli oldu.