×
1- Kadrodan çıkarılanların hakemleri hangi kriterlerle bitirildi?
2- Tecrübeliler dışında gençlerin gönderilme gerekçesi nedir?
3- Halihazırda şans bulan isimler 2. veya 3.etapta kurban olabilirler mi?
4- İsimlerin seçilmesi hangi referanslara göre gerçekleştirildi?
Türtk hakemlik tarihinin “KARA GÜNÜ” 8 Mart’tı. 13 hakem izahsız, gerekçesiz, yapılandırma adı altında ihraç edildi. Bu kararda imzası bulunan MHK Başkanı Ferhat Gündoğdu, “Yıprananlar olması ve gençleştirmenin devamı olarak” değerlendiriyor bu operasyonu. Ama bu operasyonla ilgili bunun sorular hâlâ yanıt bulmadı. Onları bir kez de ben yineleyeyim:
· Kadrodan çıkarılan isimlerin gerekçesi nedir? Hangi kriterlerle hakemlikleri bitirildi?
· Tecrübeli isimler dışında, genç hakemlerin de gönderilme gerekçesi nedir?
·
Rizespor ve Adana Demirspor’un da içinde yer aldığı 14 kulüp, ligin ilk yarısı boyunca hakem konuşmama kararını sadece 3 ay önce, 24 Kasım 2021’de almıştı. Son 2 haftada ise bu iki kulübün hakem eleştirilerinin çok tehlikeli noktalara taşındığını görüyoruz. Tahir Kıran, “Cüneyt Çakır maçlarımızda görevlendirilirse takımı sahadan çekerim” derken, Murat Sancak da hakemleri terör örgütü mensubu olmakla suçlayıp TFF’yi göreve davet etti. Hakem olarak Cüneyt Çakır ve Halil Umut Meler; VAR statüsünde de Mete Kalkavan ve Abdulkadir Bitigen’in davet edildiği UEFA Hakem Kış Semineri’nin ana teması ‘futbolun imajını korumak’tı. Oyuncuların basit faullere bile aşırı tepki vermesine, rakibine kart gösterilmesi için hakeme baskı yapmalarına, aldatma teşebbüsü gibi hareketlere hakemlerin hassasiyetle müdahalesi istendi.
ROSETTi: SERT OLMALIYIZ
UEFA Hakem Komitesi Başkanı Roberto Rosetti, “Oyunun imajına zarar veriyorlar, saygısızca davranışların yaşanmasını istemiyoruz. Hakemi aldatmaya çalışmaları, rakibe kart vermesi için baskı yapmaları adil oyun ruhu ile bağdaşmıyor. Bunu asla kabul edemeyiz. Bu nedenle de hakemlerden daha dikkatli olmalarını, sert önlemler almalarını istiyoruz” şeklinde konuştu.
İMAJ İÇİN BİZ NELER YAPABİLİRİZ?
Avrupa’nın medeni liglerinde saha dışındaki aykırılıklara, mesnetsiz ithamlara hem federasyon hem devlet tarafından fırsat verilmediğinden, karşılığında ağır cezalar olduğundan, Rosetti de doğal olarak saha içi imajdan bahsetti. Bizim gibi futbol kültürünün yerlerde olduğu bir ülkede her dönem hakemleri suçlamak kalıtsal özellik! Çünkü ”Dur” diyen, diyebilen yok. Sert ve caydırıcı önlemlerle değil, yüzeysel yaptırımlardan vazgeçilmedikçe düzeni değiştirmek çok zor. Lakin imkansız değil! En azından bugünlerde doğanların geleceğini temizleyebiliriz.
ARTIK ‘DUR’ DEMEK GEREKİYOR
· Oyuncu, yönetici, başkan, teknik direktör fark etmeksizin itham ve iftiralarla kamuoyunu zehirleyen, hakemleri sürekli hedef alan ve düşman gösteren açıklamalara dur demek gerekiyor. Sayın Nihat Özdemir TFF Başkanı olduğundan bu yana pek çok konuda ağır eleştirilere maruz kaldı ancak son 2 haftadaki saldırılar alışılagelenin çok dışına taştı. Sayın Başkan, kabul edilemez saldırılar karşısında hâlâ hafif para cezaları ve kısa süreli hak mahrumiyetlerine devam mı edeceksiniz? Yoksa bu ülkenin futboldaki kaderini yıkacak, devlet otoritesi ile iş birliğinde yeni adımları atabilecek misiniz?
ETiK DEĞERLER KORUNMALI
Yıl 2011... Tam 5 yıl sonra... Verdiği sözde kritik bir virajı dönen bir spor insanı! Göğsüne taktığı FIFA kokartını “UEFA Elit Kategori”yle taçlandıran bir hakem... Ardı arkası kesilmeyen dev turnuvalara merhaba... Nerede organizasyon varsa “buradayım” diyen bir ses: O isim, Cüneyt Çakır...
İSTİKRAR KELİMESİNİ HATIRLATAN İSİM
29 Eylül 2010’da Devler Ligi’nde R.Kazan-Barcelona maçıyla başlayan üst düzey maçlar serüveni... Gerek kulüp gerek milli takım seviyesinde saman alevi başarılarla hafızasını taze tutmaya gayret eden bir ülkede, uluslararası arenada 12 yıllık başarı...
4 büyükler, 2011’den bu yana 68 kez (G.Saray 42, Beşiktaş, 20, Trabzo 6, F.Bahçe 0) Şampiyonlar Ligi’nde sahaya ayak basarken, Çakır 55 maçta düdük çaldı. İstikrarın yansıması IFFHS (International Federation of Football History & Statistics)’nin sonuçlarında can alıcı şekilde gözükmekte.
DOĞUM GÜNÜNDE HAKEMLİĞİ BİTİYOR MUYDU?
Tarih 23 Kasım 2014... 38. yaş günü... Gençlerbirliği-Karabük maçı... 20.dakikadan itibaren “nefes alamıyorum” diyerek Tarık Ongun’la konuşmaya başlar. Rahatsızlığı artar ve devre arasında akciğer sönmesi şüphesiyle hastaneye kaldırılır. Hakemliği bitti mi denirken 40 gün sonra G.Saray-Beşiktaş maçında düdüğe sarılıp ardından UEFA’nın YoYo testini başarıyla geçerken Haziran 2015’teki Devler Ligi finaline azmiyöe göz kırpıyor.
GERÇEK AİLE: CÜNEYT-BAHATTİN-TARIK
Volkan Demirel, Mert Nobre ve Emre Belözoğlu, UEFA Pro lisansın bir alt seviyesi olan UEFA A lisansı diplomasına sahip oldukları için yardımcı antrenör statüsünde sahaya çıkıyorlar. UEFA Pro Lisans kursiyeri de değiller. Süper Lig’de yetkisi olmadan teknik direktörlük yapan bir başka isim de Nuri Şahin. Futbolcu olarak sahaya çıkıyor. İlhan Palut, Ömer Erdoğan ve Hakan Keleş, UEFA Pro Lisans kursiyeri oldukları için özel izinle teknik sorumlu kabul ediliyorlar.
UEFA Pro Lisansı olmayan isimlerin Süper Lig’de görev yapması ve ekibine Pro lisanslı bir teknik direktör dahil edilerek ‘diploma kiralanmasına’ müsamaha gösterilmesi kangren konulardan biri. TFF Yönetim Kurulu Üyesi Hamit Altıntop, geçen hafta Anadolu Ajansı’na verdiği röportajda şöyle dedi: “Maalesef Türkiye gerçekleri var. Doğru talimat uygulanamıyor. Geçmişteki kurs sayısı yetersiz. UEFA Pro Lisans sahibi teknik direktörümüz yeteri kadar yok. Doğru rekabete girecek, sağlıklı ortam sunacak teknik direktör yok, geride kalmışız. Kurslar içerik olarak da yetersiz. Doğru yola girebilmek için yumuşak davranmak zorundayız. Suistimal olursa ağır kararlar alırız.”
TALiMAT UYGULANMIYOR
Teknik adamlarin Statüsü ve Çalışma Esasları Talimatı ‘Madde 9: Talimatlara Aykırı Tutum Ve Davranışlar’ bölümünde ilk 2 fıkra özetle diyor ki:
1- Talimatta belirtilen esaslar dışında hiçkimse bir teknik adamın görevlerini üstlenemez.
2- UEFA Pro Lisansı olmadan kulüpte görev alan, fiilen hazırlayan, sahada yöneten gölge antrenörlere ve UEFA Pro Lisanslarını gölge antrenörler için kullandıranlara 1 yıl hak mahrumeti cezası verilir. Hamit Altıntop talimatın uygulanmadığı konusunda haklı ama neden? Daha ne kadar suistimal olabilir?
UEFA, TFF’Yi ‘ÇOK FAZLA PRO LiSANS VERiYORSUNUz’ DiYE UYARMIŞ
TFF’nin 2020 genel kurulunda dağıtılan rapora göre UEFA Pro Lisanslı teknik direktör sayısı 596 ve yaklaşık 400’ü çalışabilir durumda. Süper Lig ve Spor Toto 1. Lig’de toplam 39 takım mevcut. Yani takım sayısının 10 katı UEFA Pro Lisanslı teknik direktör var. Görevde olmayıp ilk akla gelen isimler Ersun Yanal, Kemal Özdeş, Yalçın Koşukavak, Metin Tekin, Reha Kapsal, Bülent Korkmaz, Okan Buruk, Ünal Karaman. Daha enteresanı, 8 Aralık 2021’de gazetelerde “UEFA’dan TFF’ye uyarı: Artık fazla Pro lisans vermeyin!” haberi yer aldı. Hatta UEFA, 20 katılımcıyla sınırladığı kurslara 2017’de 24 aday alan TFF’yi yine uyarmış. Daha da ilginci, UEFA’nın haberi olmadan 2016’da TFF yine UEFA Pro Lisans kursu açmış. Ne zaman ki UEFA, bilgisi dahilinde olmayan 60’a yakın ismi tespit etmiş, soruşturma büyümeden ikili ilişkilerle çözülmüş. Sorunumuz sayı azlığı değil, sayın Altıntop.
Gün geçmiyor ki “Yok artık!” denilecek gelişmelerle yeni bir sabaha uyanmayalım. Önceki gün TFF’nin kurumsal antetli kağıdıyla ‘sözde’ ‘eğitim çalışması’ adı altında hakemlere bir tebligat gönderildi. Tebligatta, ikinci yarının ilk haftasındaki hakem hatalarına dair MHK’nın değerlendirmeleri yer alıyor. Hakemlerin kararlarını belirtip, doğru olması gerekenleri paylaşmışlar.
HEP HÜSRANLA SONUÇLANDI
Hatırlarsınız, hakem hatalarına dair kamuoyunu bilgilendirme yöntemleri daha önce de denenmiş ve hüsranla sonuçlanmıştı. Yani yeni bir icraat değil. “Kulüpler Birliği ile konuştum, yeni bir icraat yapıyorum” demek hoş değil. Sayın Zekeriya alp MHK Başkanı iken, her
hafta basın açıklamasıyla pozisyon değerlendirmesi yapıyordu. 3 hafta geçmemişti ki, Gaziantepspor Başkanı İbrahim Kızıl ile yaşanan tartışmalar, Alp’in TFF’den destek çağrısına karşılık bulamaması ve istifaya kadar giden bir süreç yaşandı.
NEDEN 20. HAFTA?
Bu tebligatın medyaya ulaşacağı aşikarken, amacı anlamak güç. Ayrıca bunun vakti, 20. hafta olmamalı. Bir proje düşünülüyorsa ön çalışma yapılır, eski yöntemlerle artısı eksisi karşılaştırılır. Ligin ortasında birden bire yapılması sakıncalı.
MHK’YA 10 KRiTiK SORU
1- Pozisyonların hangi kıstaslara göre seçildiği açıklanacak mı?
Seminerlerin 1.5 günlük jet formalitelere dönüşmediği dönemlerde hakemlerin eğitim refleksi yüksek olur ve ilk maçlarda başarılı yönetimler sergilenirdi. Ama bu sezonun ikinci yarısı bu görüşe ihanet eder nitelikte başladı.
Trabzonspor-Yeni Malatyaspor maçının başındaki kırmızı kart ve son anlardaki penaltı pozisyonuna VAR’ın kayıtsız kalması; Rizespor-Beşiktaş’ta ev sahibinin golünden önce Josef de Souza’nın bariz itilmesinde VAR’ın müdahale etmemesi; Gaziantep-Karagümrük’te elle oynama nedeniyle atlanan penaltı; Göztepe-Antalyaspor’da penaltı ve kırmızı kart hataları en dikkat çekenlerdi.
Bu denli bariz hataların giderilememesi, hakemlerin VAR protokolünü ve talimatları yeterince anlayamadığına delalet sanırım.
YENİ BİR SALİH DURSUN VAKASI
Yeni Malatyaspor kalecisi Ertaç’ın topu Fırat Aydınus’a nişanlamasını ‘tesadüf’ olarak yorumla yanlar sınıfta kaldı! Sokakta veya markette bile yanlışlıkla yapılan bir temasın özür refleksi vardır. Bu bir niyet okuma değil... Kale arkası kamerası Ertaç’ın hareketine dair açık ve net kanıt sunuyor. Asla mahcup bir insan profili yok. Bitiş düdüğü öncesi degaj yönüyle, düdük sonrası hareketi bile yeterli. Ne zaman ki hatasını anladı, VAR odası da uyudu ve korkudan gidip sarıldı Aydınus’a.
Sevgili VAR odası, ‘yok yok kasıtlı değil’ yorumuyla örtbas zihniyetinde olduğunuz sürece başınıza gelecek dertler bitmez, bitmesin de zaten. Hakemlik onurunu zedeleyen harekete karşı hakemi doğru bilgilendirip izletmeniz gerekirdi. Çözemiyorsan veya korkuyorsan, çağır hakemi, o çözer. 2016’daki Galatasaray-Trabzonspor maçında Salih Dursun’un kırmızı kartı alıp hakeme göstermesiyle, hakemin sırtına topu kasten vurmanın bir farkı yok.
BABASI DÜDÜK ÇALSA DAHA ÇOK FARK YARATIRDI
Türk hakemliğinin en çalkantılı döneminin yaşandığı aşikar. Futbolumuzun Avrupa klasmanındaki düşüşü ve sahadaki kalitesizliğin baş aktörü ilan edilen (!) hakemlik müessesesinde yapılanma gayreti olanca hızıyla sürüyor. Bugün itibariyla kervan 2 farklı yoldan ilerliyor:
1- SEKİZ ŞERİTLİ OTOYOL:
Hakemliğin modernizasyonu için Kulüpler Birliği önderliğinde geçen sezon MHK eski başkanlarıyla istişare edilerek başlayan çalışma, İngiltere Futbol Federasyonu Başkanı David Elleray’ın danışmanlığa getirilmesiyle hızlandı. TFF ile Kulüpler Birliği Vakfı ve 1. Lig Kulüpler Birliği’nin oluşturduğu 'Türk Futbol Hakemlik Sistemi Çalışma Grubu' son olarak Riva’da toplantı gerçekleştirdi. İki seneye yaklaşan çalışmalara dair ilk açıklamayı ve Elleray’in kulüplere, TFF’ye ve MHK’ya sorularının ilgi çekici sonuçlarını heyecanla bekliyoruz.
2- ÇAMURLU PATİKA:
Haziran ayından bu yana 'geçici madde' panayırına dönen MHK Talimatı... “Hakemliğin sorunlarını çözeceğiz” diye yola koyulan Kulüpler Birliği’nin haberlerinin olmadığını iddia ettiği MHK değişimleri... MHK’daki isimler üzerinde tartışmalar. Hakemlerin, bir sezonda 4-5 kez yerini oynatabilecek klasman kararları. Yok edilen FIFA’lar, TFF’den görev onayı alamayan hakemler. Kulüplerin kara listesindekiler. VAR kadrosundan nedensiz uzaklaştırılanlar. Yeterince tecrübe kazanmamış isimlerin Süper Lig’e ve TFF 1. Lig’e jet terfisi. Hakem derneği yöneticilerinden temsilcilere kadar adli iddialar. VAR-AVAR atamalarında özensizlikler.
FIRAT AYDINUS'UN YERi BAŞKA
· Hayal ile gerçek arasında gece gündüz kadar fark olan iki yolda ilerleyen hakemlikte 19 haftayı geride bıraktık. Ligin ilk yarısına dair notlar:
· 3 büyükler arasındaki iki derbide Fırat Aydınus yeşil zemindeydi. 32. kez 3 büyük derbiye imza atan Aydınus, üst üste 9 hafta düdük çalarak en uzun serinin sahibi oldu.
Açık ve bariz hatalar azalsın, hakemler çok az konuşulsun niyetiyle yola çıkıldığında IFAB dahil hiçkimse, gün gelip VAR’ın hakemden daha çok tartışılacağını tahmin etmemiştir. Kadrolu sayısı 7’ye yükseltilen VAR’da 19 haftalık süreçte 3 hakem yok edildi, pozisyon tartışmaları yaşandı. Süper Lig kadrosundan VAR’a gönderilen Mustafa Öğretmenoğlu, serkan tokat, koray Gençerler 7. haftadan sonra görev alamadılar. MHK eski başkanı serdar tatlı’nın bu 3’lüye görev verilmemesi yönünde raporu olduğu ve TFF’nin onayladığı dile getirilirken, kamuoyu gözünde hoş olmayan duruma düşürülen hakemlere dair TFF’den, MHK’dan, Serdar tatlı’dan ve ‘süs’ hakem derneğinden bir açıklama gelmedi.
49 MAÇTA 58 MÜDAHALE
Süper Lig’in ilk yarısında yaşananlar gösterdi ki, Türkiye’de VAR’ın pozisyonu iki uçta konumlanıyor:
1-) ‘Gelsin bir baksın kardeşim’ciler.
2-) ‘Protokol böyle söylüyor’cular.
İlk yarının değerlendirmesine bakıldığında genel olarak ‘Protokol böyle söylüyorcular’ kazandı. Elbette hatalar oldu lakin VAR’ın kullanılmaya başladığı dönemden bu yana amacına uygun kullanıma daha yaklaştığını düşünüyorum.
Süper Lig’in ilk yarısında 49 maçta VAR müdahalesi oldu ve 58 karar değişti.
VAR KARARLARIN DAĞILIMI