Azerbaycan Bağımsızlık lideri Ebülfez Elçibey Komünizm için neler söyledi?

Bugün 22 Ağustos. Sovyetler Birliği'nin 15 Cumhuriyetinden biri olan Azerbaycan'da 1988-1991 yıllarında Rus gizli servisi KGB'nin katı güvenlik önlemlerine rağmen bağımsızlık mücadelesi veren Ebulfez Elçibey'in öldüğü gün ... Onu rahmetle anarken o günlerde bana yaptığı tarihi açıklamaları sizlerle paylaşmak istedim. Asıl adı Ebulfez Kadir Güloğlu Aliyev. Halk ‘Azerbaycan Halk Cephesi’nde 1988-1991 yıllarında bağımsızlık mücadelesine öncülük ettiği için halkın ona taktığı ‘Elçibey’ soyadını kullanıyordu.

Asıl adı Ebulfez Kadir Güloğlu Aliyev olan ve ‘Azerbaycan Halk Cephesi’ne 1988-1991 yıllarında bağımsızlık mücadelesine öncülük ettiği için halkın taktığı ‘Elçibey’ soyadını kullanan Ebulfez Elçibey’in ölüm yıldönümü. Her fırsatta Türkiye ve Atatürk hayranı olduğunu dile getiren Elçibey’le bağımsızlık mücadelesi verdikleri yıllarda tanışıp dost olduktan sonra Kızılordu ve Sovyet Gizli Servisi KGB tarafından izlenmesine rağmen birkaç kez haber ve röportaj yapma fırsatı buldum.

Komünistler işbaşındaydı…

O günlerde Azerbaycan'da Cumhurbaşkanlığı seçimleri yapılmış Moskova'nın adamı olarak bilinen Ayaz Muttalibov'un yüzde 98,5 la kazandığı açıklanmıştı. Azerbaycan halkı neticelere şaşırmıştı zira Halk Cephesini destekleyen milyonu bulan halk sandığa gitmemiş, Dağlık Karabağ ve Nahçıvan'da katılım yüzde 20 civarında olmuştu. Bakü'de hemen hemen her gün gösteriler oluyor, tansiyon gittikçe yükseliyordu. Halk eski Komünistlerin hala işbaşında kalmasına isyan ediyordu. Durum böyle olunca hem olayları izlemek hem de Elçibey'le görüşmek için Moskova'dan Bakü'ye indim. Akşamüzerleri 'Azerbaycan Halk Cephesi'nin bir milyona yakın taraftarı Başkent Bakü’nün Azadlık Meydanı, cadde ve sokaklarında toplanıp gösterilere katılıyor, Elçibey ve arkadaşları da Bağımsızlık konuşmaları yapıyordu.

Aliyev neden Elçibey oldu?

Ebulfez Elçibey 30 Eylül 1991 günü ‘Azerbaycan Halk Cephesi’ merkezindeki bürosunda bana verdiği röportajda ‘Aliyev’ olan soyadının nasıl ‘Elçibey’ olduğunu ve nasıl bir bağımsız Azerbaycan istediğini tarihe not düşülecek şu açıklamalarla yaptı. “Muammer kardeşim... Ben Ebulfez Aliyev olarak meydanlara çıktım ancak mücadele arkadaşlarım ve Halk cephesine destek verenler soyadımın değişmesini istediler. Öncelikle yanlış anlamalara neden olan bir durumu aydınlatmak istiyorum. Benim asıl adım ‘Ebulfez Kadir Güloğlu Aliyev'dir. Aliyev soyadı Rusça'dan gelme olduğu için cephe arkadaşlarım halkımızın isteğiyle 'Elçibey' olarak değişmesini kararlaştırdılar. Bu durum ilk günlerde karışıklığa meydan verdi ve Ebulfez Aliyev ile Ebulfez Elçibey iki ayrı kişi olarak zannedildi. Galiba Türkiye'de de öyle anlayanlar olmuş. Elçibey ile Aliyev ayrı kişiler değil, ikisi de benim.. bunu öyle yazınki bu karışıklık ortadan kalksın. Halk Cephesi ’de her yerde bunu bu şekilde yayıyor.

Elçibey 'Komünistler Özgürlüğün varisi olamazlar'

Azerbaycan'ın son durumuna gelince, yıllardan beri halka eziyet etmiş, terör estirmiş Komünistler, halkı aldatmak ve yerlerini korumak için Moskova ile işbirliği yapıyorlar. Fanatik bir biçimde komünist olanlar şimdi bağımsızız diyorlar. Bunlara halk nasıl inansın? Komünistler özgürlüğün varisi olamazlar. Bu eşyanın tabiatına aykırıdır. Bağımsızlığı tanıma meselesine gelince Azerbaycan'ı ilk tanıyan ülke Türkiye olmalıdır. Başka ülke olursa halkımızda burukluk olur. Bunu Türk yöneticiler çok iyi bilmelidir. Eğer Türkiye bu dönemde Azerbaycan'ı tanıyacaksa, devlet olarak tanımalı ve baştakilere insan hakları, çok partili sistem ve demokrasi için baskı yapmalıdır. Bir devletin bağımsız olabilmesi için ordusunun, Merkez bankasının ve Döviz rezervinin olması gerektiğine inanıyorum. Böyle bir devlet ürettiği malları serbestçe istediği ülkeye satabilmeli ve gerekli olanları dışardan satın alabilmelidir.

Halk Haydar Aliyev’i Cumhurbaşkanlığıyla ödüllendirdi

Bugünkü liderler bağımsızız diyorlar ama Moskova'nın da sözünden çıkmıyorlar. Halk Cephesi olarak Cumhurbaşkanı ve hükümete ültimatom verdik. Cumhurbaşkanı seçimleri kanunsuz ve anti demokratiktir, tanımıyoruz dedik. Azerbaycan Komünist Partisi'nin malları tamamen millileştirilsin. Arşiv ve banka hesapları dondurulsun. Azerbaycan Parlamentosu fesh olunsun ve tamamen demokratik, çok partili ve çok adaylı hür seçimler yapılsın. Bu seçimlere BM'den ve diğer uluslararası teşkilatlardan gözlemci gelsin. Şimdiye kadar Komünizme hizmet etmiş ancak artık o saflarda olmadığını söyleyen herkes 'Bundan sonra halk için çalışacağım' demesi kaydıyla affedilecek ve kin beslenmeyecek. Bakın Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'n de neredeyse 60 yıl Komünizme hizmet etmiş olan Haydar Aliyev doğru olanı görür görmez halkın yanında yer aldı ve halkta onu Cumhurbaşkanlığıyla ödüllendirdi.” Evet, Elçibey o günlerde benim imzamla Hürriyet'te yayınlanan 'Kaynayan Kafkaslar' röportajımda bana bunları söyledi. Sovyetlerin dağılma sürecinde daha başka bir çok tarihi olaya tanıklık ettim, buda onlardan biriydi.

Ebulfez Elçibey’e gelince, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği- SSCB'nin dağılmasından sonra 18 Ekim 1991 de Azerbaycan bağımsızlığını kazandıktan sonra 7 Haziran 1992de Cumhurbaşkanı oldu. 4 Haziran 1938 doğumlu Elçibey sağlık sorunları nedeniyle 2 ay tedavi gördüğü Ankara GATA’da 22 Ağustos 2000 de vefat etti.

melveren@hurriyet.com.tr