Sağlık yardımı alan kız çocuğu ve eşler

Bu ise, kimi hak kayıplarını da beraberinde getiriyor. Ancak, Kanunda geçiş süreci düzenlemeleri de bulunmaktadır. Yazımızda genel kurala yer verildikten sonra, kız çocukları ile eşlerin yeni dönemde sağlık hak sahiplikleri geçiş dönemi de dikkate alınmak suretiyle açıklanmaya çalışılmıştır.

Kimler sağlık sahibidir?

- Kanundaki genel kural şu şekilde: İkametgahı Türkiye olanlardan, aile içindeki geliri kişi başına düşen aylık tutarı asgari ücretin üçte birinden az olan vatandaşlar ile vatansız ve sığınmacılar dışındaki genel sağlık sigortalısının, sigortalı sayılmayan veya isteğe bağlı sigortalı olmayan, kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olan;

Æ Eşi,

Æ 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim veya Mesleki Eğitim Kanunu’nda belirtilen aday çıraklık ve çıraklık eğitimi ile işletmelerde mesleki eğitim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları ile yaşına bakılmaksızın bu Kanuna göre malul olduğu tespit edilen evli olmayan çocukları,

Æ Geçiminin sigortalı tarafından sağlandığı Kurumca belirlenen (taşınır ve taşınmaz mal gelirleri asgari ücretin netinin altında olan) kriterlere göre tespit edilen ana ve babası, bakmakla yükümlü olunan kimse yani sağlık hak sahibidir.

Tedavi yardımları önceki sosyal sigorta kanunlarına göre sağlananların durumu

- İlgili kanunları gereği tedavi yardımları karşılanan kişiler, herhangi bir işleme gerek kalmaksızın, genel sağlık sigortalısı veya genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi sayılır. Yürürlüğe giriş tarihinde bakmakla yükümlü olunan kız çocukları da bu Kanun gereğince de bakmakla yükümlü olunan kişi sayılır. Ancak durumlarında değişiklik olduğunda sağlık hizmetlerinden yararlanma koşulları bu Kanun hükümlerine göre yeniden belirlenir. Bu kişilerin sigortalı ve sigortalının bakmakla yükümlü olduğu kişilere ilişkin bilgileri ilgili kurumlar tarafından bu Kanunun yürürlük tarihinden itibaren en geç üç ay içinde Kuruma bildirilir.

İsteğe bağlı sigortalılar sağlık yardımı alabilecek mi?

- Yeni dönemde isteğe bağlı sigortaya prim ödemeye devam edenlerin, sağlık yardımı alabilmeleri için Ekim 2008 süresinin geçmesi yani 2008/Kasım ayını beklemesi gerekecek. Çünkü, daha önce isteğe bağlıya prim ödeyenler sağlık primi ödemiyordu, dolayısıyla da sağlık yardımı alamıyordu. Ama artık sağlık primi de ödenmesi zorunlu.

Öte yandan, 1 Ekim 2008’den önce isteğe bağlı sigortalı olup, eşinden ya da anne babası üzerinden sağlık yardımı alanların bu hakları, kendi sağlık hak sahipliği başlayıncaya kadar devam edecek.

Ekim/2008’den önce sigortalılığı sona erenler ve bakmakla yükümlü olduğu kimseler sağlık yardımı alabilecek mi?

- Yeni dönemde sağlık yardımı alabilmek için genel kural, sağlık tesisine başvurulan tarihten önceki bir yıllık sürede genel sağlık sigortalısının (sigortalının) 30 gününün bulunmasıdır. Sigortalılığı, Ekim 2008’den önce sona ermiş olanlar şu halde sağlık yardımı alamayacak mı? Belirtelim ki, bunların prim gün sayısına göre kazanılmış hakları Ekim/2008 ve sonrasında da sürecektir. Örneğin; bu durumdaki eski SSK sigortalısının 120 günü var ise, daha 25 Şubat 2009 tarihine ve eski Bağ-Kur sigortalısının da diyelim 240 günü var ise, 25 Kasım 2008 tarihine kadar sağlık yardımı almaya devam edeceklerdir.

18 yaşını dolduran kız çocukları yine de sağlık yardımı alacak mı?

- Ekim 2008 öncesi ilgili kanunları gereği anne ya da babası üzerinden sağlık yardımı alan kız çocukları bu tarihten itibaren de sağlık hak sahibi olarak sağlık yardımı alabilecek. Ancak, bu durumdaki kız çocuklarının durumlarında değişiklik olduğunda, yani evlendiğinde, boşandığında, işe girdiğinde ya da eşin vefatı ile dul kaldığında, sağlık hizmetlerinden yararlanma koşulları yeni Kanun hükümlerine göre belirlenecektir.

Örneğin, 30 Eylül 2008 tarihinden önce 18 yaşından küçük olan kız çocukları, 1 Ekim 2008’den sonra 18 yaşını, lisede okuyorsa 20 ve üniversitede okuyorsa 25 yaşını doldursalar bile, durumlarında değişiklik olmadığı müddetçe sağlık yardımı almaya devam edecektir.

Kız çocuğun değil de anne ya da babanın durumunda değişiklik olması sonucu etkiler mi?

- Ekim 2008’den önce sigortalılığı sona eren bir kimsenin (anne ya da baba), bu tarihten sonra yeniden sigortalı çalışması durumunda, bu tarihten önce yaşı diyelim 30 da olsa bakmakla yükümlü kız çocuğunun durumunda değişiklik olmaması şartıyla hak sahipliği devam edecektir.

Belirtelim ki, burada sigortalının değil, bakmakla yükümlü olunan kız çocuğunun durumunda değişiklik olup olmadığına bakılacaktır. Örneğin, 17 Ocak 2008’de sigortalılığı sona ermiş birisinin, bakmakla yükümlü olduğu 28 yaşındaki kız çocuğunun, sigortalı tekrar 27 Ekim 2008 tarihinde çalışmaya başlaması halinde, kız çocuğunun durumunda değişiklik olmaması kaydıyla sağlık hak sahipliği devam edecektir.

Ekim 2008 öncesi sağlık hak sahibi olduğu halde yardım almayan kız çocuk şimdi alacabilecek mi?

- Ekim 2008 tarihinden önceki sosyal sigorta kanunlarına göre, bakmakla yükümlü olunan kişi olup da sağlık hak sahipliği oluşturulmamış ve dolayısıyla sağlık hizmetini anne ya da babası üzerinden almamış olan kız çocukları, durumlarında değişiklik olmaması şartıyla (evlenmemek, işe girmemek gibi) Ekim 2008’den sonra da SGK’ya başvurup sağlık hak sahipliklerini oluşturabilirler. Örneğin; 25 Mayıs 2008’de boşanmış olan kız çocuk, 1 ekim 2008’den sonra müracaat ettiğinde, bu tarihten sonra da durumunda değişiklik yok ise babası ya da annesi üzerinden sağlık yardımı alabilecektir.

Ekim 2008’den sonra durumları değişen kız çocuklarının durumu

- Bu durumda olanlar, yani daha önce annesi ya da babası üzerinden sağlık yardımı alan kız çocukları, Ekim 2008’den sonra çalışmaya başlar ya da evlenirler ise yani durumlarında değişiklik olursa yeni Kanun hükümlerine göre sağlık yardımı alabilecektir. Örneğin; anne ya da babası üzerinden sağlık yardımı alan ve 9 Kasım 2008’de çalışmaya başlayan 33 yaşındaki kız çocuğun aynı tarih itibariyle sağlık hak sahipliği sona erecektir. Bu kız çocuk, 27 Kasım 2008’de işten ayrıldığında tekrardan bakmakla yükümlü olunan kimse sayılmayacak ve 5510 sayılı Kanunun 60/g maddesi uyarınca sağlık primini kendisi ödemesi halinde sağlık yardımı alabilecektir.