En sonunda kuşlar gitti... Kapımızdaki tehlike

Sonra nehirler cılız...

Sonra göllerimiz tek tek kurudu.

Sonra balıklar öldü.

En sonunda kuşlar gitti.

Bize de cennetten geriye çöl kaldı.

Evet arkadaşlar;

Bir türlü ciddiye almadığımız iklim değişikliği ve kuraklık alarmı kapımızın önüne dayandı.

Daha geçen gün Meteoroloji Genel Müdürlüğü açıkladı: “2023 yılı ağustos ayı alansal yağış raporuna göre, Türkiye genelinde yağışlar uzun yıllar (1991-2021) ortalamasına göre yüzde 57, geçen yıl ağustos ayı yağışlarına göre yüzde 60 azaldı. Ağustos ayı meteorolojik kuraklığı gösteren Türkiye haritasında ise Marmara ve Karadeniz’in neredeyse tamamı, diğer bölgelerin de büyük kısmı ‘şiddetli kurak (acil durum)’ olarak yer verildi.”

Dahası var...

Tarım ve Orman Bakan Yardımcısı Veysel Tiryaki önceki gün Gaziantep’te uyarıyor: “Gerekli tedbirler alınmazsa 2030’dan sonra su fakiri ülkeler arasına girecek ülkeler içindeyiz. Tedbirlerimizi almak durumundayız...”

SU KITLIĞI YÜZÜNDEN YÖNETİMLER DEĞİŞECEK

Ve Tiryaki’den çok daha keskin bir uyarı: “Önümüzdeki dönemlerde su kıtlığından kaynaklı dünyada çok önemli göçler olacağı tahmin ediliyor. Bu sadece tahmin değil, bilimadamlarının da bu yönde çalışmaları var. Ülkelerdeki rejimleri ve sistemleri değiştirecek büyük göç dalgalarının su kaynaklı olabileceğini tahmin etmek çok zor değil.”

Daha ne desin uzmanlar?

Peki umurumuzda mı?

İstanbul Valiliği ve Belediyesi açıklama üstüne açıklama yapıyor: “Otomobil yıkamalarına, su harcamalarına dikkat...”

Umurumuzda mı? İşte umurumuzda olsun diye açıktan yazıyorum.

“Nehirlerimiz kuruyor. Göllerimiz çölleşiyor. Üstelik bu felaketin bir de listesi var.”

DEFİNECİLERİN KURUTTUĞU GÖL

Dipsiz Göl

Evet kuruyan göllerimizin listesi var.

Önce Dipsiz Göl’le başlıyorum: Gümüşhane’ye 50 kilometre uzaklıkta, deniz seviyesinden 2140 metre yükseklikte, buzul çağından kalma 12 bin yıllık kraterde bir göl. Nasıl oluyorsa bir ‘define söylentisi’... Olay büyüyor. Defineciler harekete geçiyor. Ve valiliğin izniyle jandarma nezaretinde göl kazılıyor. Su tahliye ediliyor.

Sonuç: Sıfır...

Su kalmayan göl, taş ve toprak yığını haline geliyor. Bir “define dedikodusu” doğanın bize verdiği binlerce yıllık hazineyi yok ediyor.

İŞTE O GÖLLER

Acıgöl

Denizli / Şehrin en canlı gölüyken, şu sıralar can çekişiyor. Gölde bir dönem inceleme yapan ODTÜ Biyolojik Bilimler Bölümü’nden Dr. Mustafa Korkmaz, 200’e yakın kuş türünün yanı sıra endemik bitki ve hayvan türlerinin olduğu, tektonik kökenli Acıgöl’de karşılaştıkları o vahim tabloyu şöyle anlatıyor: “Gölün ortalarına kadar yaklaşık 2 kilometre araçlarımızla ilerleyebildik. Büyük ölçüde kurumuş halde. Bu göl 1980’li yıllarda, 160 kilometrekare alana sahipti. Şu an bu rakam 50 kilometrekareye kadar düştü. 40 yıl önce 8 metre olan su seviyesi 1 metreye düşmüş. Tuzluluğun artması, iklim değişikliği buradaki birçok canlının yok olmasına yol açtı. Göl kuruduğu için flamingolar da buraya uğramıyor. Bu habitatları maalesef kaybediyoruz.”

Akşehir Gölü

Konya / Akşehir Gölü, yanlış sulama ve uygulamalar yüzünden kurudu. 2009’da artan yağışlar sonrasında gölün açık su alanında flamingolar yeniden sürüler oluşturmaya başlamıştı. Ancak sazlık alanlar yeniden kurudu ve flamingolar bir daha gelmedi. Göl zaman zaman su bulsa da artık insanlığa veda ediyor.

AVLAN GÖLÜ Antalya

Denizden yüksekliği 1030 metre olan Avlan Gölü’nün büyüklüğü 850 hektar. Göl 1970’li yıllarda tarım arazisi elde etmek için kurutulmuştu ama 2001’de yeniden su verilmeye başlandı. Ancak artık Avlan Gölü’nün büyük bir bölümü kurudu ve bir futbol sahası kadarı kaldı.

BURDUR GÖLÜ Burdur

Türkiye’nin en derin göllerinden biri olan Burdur Gölü’nün su seviyesindeki azalma geri dönülemez seviyelerde. Yapılan açıklamalar gölün geçmişte sahip olduğu suyun üçte birini kaybettiğini gösteriyor.

EBER GÖLÜ Afyonkarahisar

Göller Yöresi’nde olan ve kuşların göç yolu üzerinde olan Eber Gölü, kendisini besleyen su kaynaklarının kesilmesi nedeniyle tamamen kurudu.

EREĞLİ AKGÖL SAZLIKLARI Konya

Kuruyan göllerden biri de Ereğli Akgöl sazlık alanı. 1960’lı yıllarda gölün 162 kilometrekarelik bölümü sıtma ile mücadele ve tarım toprağı elde etmek için kurutuldu. Göl, kurumadan önce 250 çeşit kuşa barınma ve üreme olanağı sağlıyordu.

EĞİRDİR GÖLÜ Isparta

Türkiye’nin ikinci en büyük tatlı su gölü olan Eğirdir Gölü de kurumaya yakın göllerden biri. Aynı zamanda birinci derecede içme suyu kaynağı olan gölde son yıllarda sondaj kuyularının da etkisiyle aşırı su kaybı yaşandı. Eğirdir Gölü’nün 520 kilometrekarelik yüzey alanı 445 kilometrekareye, ortalama su seviyesi de 16 metreden 6-7 metreye kadar düştü.

KUYUCUK GÖLÜ Kars

Kuş Cenneti olarak da bilinen Kars’ın Arpaçay ilçesindeki Kuyucuk Gölü tamamen kurudu. Zamanında 230’un üzerinde kuş türünün tespit edildiği göl, her yıl ekim ayının sonu kasım ayının ilk haftasında yaklaşık 40 bin göçmen kuşu ağırlıyordu.

LADİK GÖLÜ Samsun

Geçtiğimiz yıl su seviyesinin 4 buçuk metreden 80 santimetreye düştüğü Ladik Gölü’nün de önlem alınmadığı takdirde kuruyacağı belirtiliyor.

MARMARA GÖLÜ

Manisa / İlkim değişikliği ve yanlış uygulamalar nedeniyle kuruma tehlikesi olan göllerden biri de Marmara Gölü. Gölün su seviyesi 1990’lı yıllardan beri azalıyor.

MEKE GÖLÜ Karaman

“Dünyanın Nazar Boncuğu” olarak bilinen Meke Gölü, yeraltı sularının bilinçsiz kullanımı ve kuraklık nedeniyle neredeyse tamamen kurudu.

SEYFE GÖLÜ Kırşehir

Yaz aylarında yağışların olmaması ve gölü besleyen Seyfe, Horla, Yenidoğanlı ve Malya pınarlarının kuruması nedeniyle göl adeta “tuz tarlası”na döndü. Seyfe Gölü Kuş Cenneti, geçmişte 187 çeşit kuş türüne ev sahipliği yapması, dünyada nesli tükenmekte olan 27 kuş türünü bünyesinde barındırması ve endemik bitkileriyle biliniyordu.

UYUZ GÖLÜ Konya

Tatlı su gölü olan Uyuz Gölü çevredeki kuşlar için bir üreme alanı. 2005 yılındaki bir yangında çevredeki tüm sazlıklar yandı. Uyuz Gölü de önlem alınmazsa kuruma riski altındaki göllerden biri

YARIŞLI GÖLÜ Burdur

Yarışlı Gölü’nün büyük bölümü, yeterli kar ve yağmur yağmayınca kurumaya başladı. Göl aynı zamanda göçmen kuşların konaklama ve üreme yeri...

Evet arkadaşlar durum bu. Daha onlarcasını ekleyeceğim kuraklık işareti ve kuruyan göllerin, nehirlerin listesi uzayıp gidiyor. Karşı karşıya olduğumuz ve artık kapımıza dayanan tehlikeyi bu liste yeterince anlatmıyor mu?