Kur Zirvesi'nde ‘programı bozmayacak çözüm’ aranacak

Programı gözardı eden ve yöntemi ne olursa olsun kurların artırılmasını isteyen TİM Başkanı Oğuz Satıcı ve Devlet Bakanı Kürşat Tüzmen'e karşılık, TOBB yönetimi 'Programı bozmayacak bir çözüm' için çare arıyor. Hafta sonu da çalışmalar sürdü. Buna karşılık Merkez Bankası yönetimi ise dalgalı kurdan vazgeçmenin mümkün olmadığı, alım ihalesi ve müdahalelerin zaten gerek olduğunda yapıldığı, dolayısıyla 'faizlerin zaman içinde düşmesiyle belli denge oluşumundan başka çare olmadığı' görüşünde.

Kur tartışmasının son dönemde alevlenip yeniden gündeme oturmasında, önümüzdeki dönemde de arzın sürüp seviyenin yükselmeyeceği yorumları, Kemal Derviş'in 'sıcak paraya önlem' demeci ve odalardan gelen 'kurlarda çözüm' taleplerinin yoğunlaşması etkili oldu.

Zirve öncesi ortaya atılan formüller ve değerlendirmeleri şöyle:

KKDF ARTIRIMI: İthalatın fazla arttığı, dövizin fazla geldiği, sıcak paranın konuşulmaya başladığı her dönemde yurt dışından gelen paraya, ithalat kredilerine uygulanan Kaynak Kullanım Destekleme Fonu (KKDF) kesintisinin artırılması gündeme gelir. Bu öneri genellikle de Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) tarafından gündeme getirilir. KKDF artırımının ancak 'psikolojik etkisi' olacağı, sermaye hareketleri serbest olduğu sürece, bu paranın bir yolunu bulup gireceği hep konuşulur ama DPT de her seferinde bu öneriyi yapar. Bankacılar 1994 ve 2000 krizleri öncesinde KKDF önerisinin yoğun olarak gündeme geldiğini hatırlatıp, şakayla karışık, 'KKDF önerisi varsa korkma zamanı geldi' yorumunu yapıyorlar.

BANT UYGULAMASI: Dalgalı kur içinde ve mevcut şartlarda bir bant uygulaması imkansız görülüyor. Ancak Merkez bankası'nın enflasyon hedeflemesine geçme aşamasında, paketin parçası olarak esnek bir dalgalanma boyu konabileceği belirtiliyor. Ancak Merkez Bankası enflasyon hedeflemesine geçiş için gerekli şartların oldukça gerisinde olduğumuzu düşünüyor. Bazı bankacılar bunun İsrail'de uygulandığını hatırlatarak., 'Ancak enflasyon hedeflemesine geçilse bile,Türkiye'de belirsizlik ve risklerin süreceği göz önünde tutulduğunda, uygulanması çok zor' yorumunu yapıyorlar.

İHALE VE MÜDAHALELERLE ALIMLARIN ARTIRILMASI: Zirvede önerilecek çözüm yollarından biri de 'Merkez Bankası'nın alım ihalelerinde miktarları artırması ve müdahaleleri yoğunlaştırması, bu yolla kur seviyesini yükseltmesi' olacak. Merkez Bankası ise zaten gerekli olduğunda bunların yapıldığı görüşünde. Rezervlerin çok yükselmesi, yüksek rezervlerin başka dengeleri zorlama ihtimalinin artması, seviye hedeflendiği yolunda yanlış bir imaj verilmesi gibi sakıncalar, bu önerinin gerçekleşme ihtimalini de zayıflatıyor.

FAİZLERİN DÜŞÜRÜLMESİ: Kur-faiz dengesinin, döviz bozdurulup kağıda geçilmesini önleyecek biçimde kurulabilmesi için, Merkez Bankası'nın faiz indirimlerini hızlandırması gerektiği de Zirve'de görüşülecek konular arasında. Hala risk priminin yüksekliği, belirsizliklerin varlığı, beklentileri dolayısıyla da faizlerin daha da indirilmesini geciktirdiği fikrini savunmasını beklenen Merkez Bankası, bunun zaman içinde sağlam adımlarla olacağı, bu nedenle biraz daha beklenmesi gerektiğini belirtecek.

AKARYAKIT VE ELEKTRİKTE İNDİRİM: Kur Zirvesi'nde sanayici ve ihracatçılar, kur nedeniyle rekabet gücünün zayıfladığını belirterek, kurda değişiklik yapılmasa bile üretim maliyetlerinin düşürülmesini isteyecek. Bu kapsamda Hükümetten, akaryakıt ve elektrik gibi temel girdi fiyatlarının indirilmesi istenecek. Sanayiciler yılbaşında 1 dolar olan benzin fiyatının şu anda neredeyse 1,5 dolara geldiğini, Hükümetin uluslar arası petrol fiyatlarında ve kurlarda meydana gelen düşüşleri fiyata yansıtmayıp, aradaki farkı 'vergi artışı' olarak Hazine'ye aldığını hatırlatıp, fiyatların en az yüzde 20 oranında indirilmesini isteyecek. Elektrikte de zam yapılmadığını ama fiyatın 9 cent'e geldiğini hatırlatıp, Hükümetin elektrikte indirim, KDV'nin kaldırılması sözlerini yerine getirmesini isteyecek. Bu talebe karşılık Hükümetin, 2004 yılında yüzde 6.5'lik faiz dışı fazla hedefini gerçekleştirmek için yüklü gelire ihtiyacı var buradaki vergi artışından fedakarlık edeceği sanılmıyor. Hükümet 'Sizin de istediğiniz mali disiplini sağlamak için bunların vergisini indiremeyiz' diyecek.

Kısacası; zirveden somut karar çıkması zor ama bu konu gündemden ineceğe benzemiyor.