2 günde 3 deprem bize ‘son’ uyarı mı… Gemlik 8 yıldır taşınmayı bekliyor
17 Ağustos 1999 depremi sonrasında, her ne kadar burada bir can kaybı yaşanmamış olsa da deprem bilimcilerin, Gölcük’te yaşananların bir benzerinin burada yaşanma ihtimalinin çok kuvvetli olabileceği uyarıları ile balçık ve çukur bir zemin içine kurulan Gemlik’i zemini daha sağlam bölgelere; Cumhuriyet ve Cihatlı mahallelerine, taşımak için hareket geçilmişti. 2017’de çıkarılan ve 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’de yapılan bir düzenlemeyle ilçedeki deprem riski altındaki yapıların dönüştürülebilmesi amacıyla çalışmalar da başladı. Ama sonra işin içine siyaset girdi... Boşaltılan alanların ne olacağı konusunda anlaşmazlıklar çıktı. O günden bugüne, 8 yıldır bir ilerleme kaydedilemedi. Bugün Gemlik, son 2 günde ardışık ve giderek kuvvetlenen depremler ile yeniden gündemde. Önceki gün 3.9 ve 4.2, dün ise 4.3 büyüklüğünde deprem oldu. Art arda yaşanan bu depremlerin anlamı ne? Bu, doğanın bizlere son bir uyarısı mı?
KUZEYDEKİLER KADAR GÜNEYDEKİ FAYLAR DA DİRİ
Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şükrü Ersoy, Marmara Denizi içinden geçen Kuzey Anadolu Fayı’nın (KAF) kuzey- güney olmak üzere 2 kolu olduğunu hatırlatarak, “Ancak” ile parantez açıyor: “Biz, Kuzey kolunun tehlikelerini fazlaca konuşurken güney kolu ihmal ediyoruz. Oysa burası da aynı derecede aktif fay hatlarıyla dolu. Art arda yaşanan bu sarsıntılar bize, bu bölgedeki fayların diri olduğunu gösteriyor. Arka arkaya olan bu depremler, birbirinin artçısı olmaktan çok bağımsız depremler gibi görünmekte ve bölgenin enerjisini de azaltmışa benzemiyor.”
YAPI STOKUNU ETKİLEYECEK BİR ZEMİN
Yeniden ve bu kez daha büyük bir deprem olabilir mi? Cevabı şu: “Teorik olarak mümkün. Sahadaki fay uzunluklarına bakarak, bu bölgede 6 ve hatta 7’ye varabilen büyüklükte depremler oluşabileceğini söylemek mümkün. Ki son 100 yılda, Bursa- Abant- Balıkesir çevresinde böyle depremler de yaşandı. Dolayısıyla bu bölgenin depremden arınmış olduğunu söylemem mümkün olmadığı gibi Gemlik’in arazisine de özel bir başlık açmak gerekir; alüvyon zeminli, daha yumuşak, deprem dalgalarının daha şiddetlenebileceği ve yapı stokunu hayli etkileyebilecek bir zemin. Bu sebeple ‘Nasıl olsa orta büyüklükteydi’ demeden, bölgede yapı stoku anlamında bir sıkıntı varsa acil giderilmesi, eksikliklerin bir an önce tamamlanması gerekir. Ve sadece bu bölge değil, Marmara bir bütün olarak ele alınmalıdır. Zira 3.9 büyüklüğündeki ilk deprem İstanbul’dan pek hissedilmezken, 4.3 büyüklüğündeki İstanbul’un bazı semtlerinde kuvvetli hissedildi. Bu da bize aslında zeminin ne kadar önemli olduğunu gösteriyor. Demek burada; mesela 6 ve üzerinde bir deprem olsa, sadece Gemlik- Bursa civarında kalmayacak, Marmara’nın kuzeyinde de zarar yaşanabilecek.”
DAHA BÜYÜK BİR DEPREMİN ISINMA HAREKETLERİNE BENZİYOR
Gazi Üniversitesi Deprem Araştırma Merkezi Kurucu Başkanı Prof. Dr. Süleyman Pampal ise bu bölgenin, tarihte de örnekleri olduğu gibi, 7 ve üzeri, yıkıcı depremler oluşturabilecek aktif bir fay hattı üzerinde olduğunu belirterek, diyor ki: “Kuzeyde İstanbul’u tehdit eden fay kıpır kıpır. Güneyde ise Yalova, Bursa, Orhangazi, Pamukova, İznik... Tüm o bölgeyi etkisi altına alan KAF’ın ayrı bir kolu var. Gemlik’inde içinden geçen bu fay 1065 yılında 7 üzerinde bir deprem üretti. Uzun zamandır da enerji biriktiriyor. Dolayısıyla bu hareketlenmeleri büyük fayın kırılmak üzere kurguladığı bir ısınma olarak yorumluyorum. 6 üzeri- 7 büyüklüğünde bir deprem her an mümkün, deprem tehlikesi çok yüksek özellikle fayın tam göbeğinde olan İznik ve civarı.”
DEPREM SİYASETİN MALZEMESİ OLMAMALI
Gemlik için 2017’de çıkan ‘taşınma’ meselesini de soruyorum. Yanıtı şu: “Keşke bilimin bir konusu olan deprem, siyasetin bir malzemesi olmaktan çıksa... Yıllardır yapı stok-zemin meselesini konuşuyoruz. Bölgenin yapı stokunun çoktan tamamlanmış, depreme hazır olması gelirdi. Demem şu ki Marmara, sadece İstanbul’dan ibaret değil. Tüm bölge aynı hassasiyetle ele alınmalı. Zira deprem ayrım yapmaz. Gördük, 4.3 büyüklüğündeki deprem İstanbul’dan ciddi şekilde hissedildi. Demek ki 7 civarı bir deprem olsa İstanbul’da aynı şekilde etkilenecek ve yıkımlar da olabilecek. Dolayısıyla bütüncül planlara ihtiyaç var.”
4.3 büyüklüğündeki deprem Bursa kent merkezi, Yalova ve İstanbul’da da hissedildi. Kısa süreli sarsıntı sonrası halk panikle sokağa fırladı.
DEPREM DİRENÇLİ BİR GEMLİK ÜZERİNDE ACİLİYETLE DURULMALI
Yer Bilimci Prof. Dr. Naci Görür ile 6 Şubat depremlerinin ardından Adıyaman uçağında bir röportaj yapmıştım. Gemlik örneği vermiş, “deprem siyaset üstü bir meseledir” demişti: “Bir takım siyasi meseleler sebebiyle taşınmasından vazgeçildi. Oysa Gemlik muhakkak taşınmalı. Hem KAF’ın güney kolu üzerinde hem de zemini alüvyon. Eğer büyük bir deprem olursa burası biter, kurtulma şansı çok az.” Yaşanan depremlerin ardından ise X hesabında şunu paylaştı. “Gemlik’te yine deprem oldu. Bu deprem Gemlik Fayı üzerinde. KAF’ın güney kolu. Kuzey kolda enerji birikimi fazla olduğu için burası da etkileniyor. Tehlikeli bir yer. Yerleşimi itibariyle itina gerekir. Er veya geç olabilecek büyük bir deprem ciddi zarar verebilir. Deprem dirençli Gemlik üzerinde ciddiyetle durulmalıdır.”
