Belediye ve İl Özel İdaresi harcamalarına dikkat

Kamu yönetim reformunun temelini oluşturan tasarı, son maddesine kadar TBMM Genel Kurulu’nda konuşulup, kabul edildi. Daha sonra tamamlayıcı olacak yasaların çıkarılmasının ardından, askıya alınan bu yasanın son maddesinin kabul edilip, Cumhurbaşkanlığı’na gönderilmesi kararlaştırıldı. 15 Temmuz’da TBMM tatile girmeden önce 4 yasanın çıkarılıp, bu son maddesi kalan yasanın da bitirilmesi amaçlanıyor.

Tamamlayıcı yasalardan ‘İl Özel İdareleri Yasası’ kabul edildi. Diğer tamamlayıcı yasalar olan Belediyeler Yasası, Büyükşehir Belediyeleri Yasası ve Mahalli İdare Birlikleri Yasası, TBMM’de çeşitli komisyonlarda görüşülüyor.

Hükümet, hemen her yasaya yerleştirdiği af maddelerini il özel idareleri yasasına da ekledi. Daha önce belediye borçlarının tahkime tabi tutulacağını söylediğimizde, bazı bakanlar itiraz etmiş ancak ‘yeniden yapılandırma olacak’ diye durumu düzeltmeye çalışmışlardı. Tahkimin de bir yeniden yapılandırma olduğunu unutarak.

İşte il özel idareleri için çıkarılan yasada yeralan 54. madde, ‘Hazine alacakları hariç olmak üzere, il özel idaresinin genel bütçeli kuruluşlardan, sosyal güvenlik kuruluşlarından, mahalli idarelerden ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarından olan özel hukuk ve kamu hukukuna tabi alacak ve borçları takas ve mahsup edilir. Bu kurum ve kuruluşların bütçelerine yeterli ve gerekli ödenek konulur’ hükmünü içeriyor. Takas ve mahsup işlemlerine ilişkin esasların İçişleri bakanlığı görüşü alınarak, Maliye tarafından hazırlanacağı belirtiliyor. Belki direk Hazine işin içine girmiyor ama sonuçta temizlemesi ona kalacak. Yani bu madde , bal gibi bir af, bir tahkim maddesi. Aynen il özel idarelerine getirildiği gibi KİT ve belediye borçlarına da tahkim imkanı getirilmeye çalışıldığını, yasalara bu maddelerin ekleneceğini biliyoruz.

BÜTÇE DIŞI YENİ KARA DELİK

Belediyelerin, il özel idarelerinin, KİT’lerin borçlarının yeniden yapılandırılması, Hazine’nin yükünün artması anlamına geliyor. Yani sürekli azaltılmaya çalışılan borçlanma oranı, yeni tahkimlerle yeniden artacak. Yanı sıra bu tür tahkimlerin getirdiği felaketler, belki buna onay veren Hazine yönetimi tarafından değil ama, son 10 yıla bakan, tüm taraflarca zaten biliniyor.

Bunun da ötesinde, bütçe dışında yeni kara delikler oluşmasına neden olacak, ‘bütçe dışı borçlanma’ imkanı da getiriliyor. İl özel idarelerine, çıkarılan yasa ile bu hak verildi. Tahvil çıkarmak, borçlanma yapmak için bazı kurumların oluru gerekecek ama bu onayda siyasi kaygıların rol oynayacağı, yasaya bakıldığında, çok açık olarak görülüyor.

Böylece Hazine’nin birliği ilkesine de büyük darbe vurulmuş oluyor. Belediyelerin ve il özel idarelerinin, yerel basının gelişmemesinin de etkisiyle, üzerlerinde önemli bir denetim baskısı hissetmeyecekleri, bu nedenle harcamalarını artıracakları hemen hemen kesin.

Yanı sıra herkes biliyor ki; il özel idarelerinde ve belediyelerde, yasaya konan bilanço, gelir gider tabloları, finansman tablolarını hazırlayacak, teknik yeterliliğe sahip kadrolar bulunmuyor.

Yani çıkacak teknik sıkıntıların, önümüzdeki günlerde bir çok yolsuzluk, usulsüzlük iddialarını gündeme getirmesi kaçınılmaz olacak. Teknik yetersizliğin getireceği israf ise belki gözlerden kaçacak ama genel ekonomik dengeye olumsuz katkılarda bulunacak.

Belediyelerin, il özel idarelerinin tahvil çıkarmaları ise, Hazine garanti vermese bile, finans ve sermaye piyasalarında bir karışıklığa yol açmasının yanı sıra, genel borçlanma politikasını zedeleyecek. Hazine’nin dolaylı kefil olduğu belediye, KİT borçlarını nasıl ödemek zorunda kaldığını, bunun genel dengeye nasıl olumsuz etki yaptığını geçmişte çok yakından izledik.

IMF, yerel yönetimlere tahkim ve borçlanma imkanı tanınmasına nasıl baktı, Heyete bu yasalar anlatıldı mı, anlatılmadı mı, anlatıldıysa nasıl anlatıldı, net olarak bilemiyoruz. Ancak bildiğimiz şu ki; IMF bunlara onay verdiyse, yeni bir yanılgının içinde demektir.

Hep birlikte göreceğiz; eskileri kapatalım derken, yeni kara delikler oluşturacağız.