YouTube'daki tehlikenin farkında mısınız?

Aslında her şey New York Times'da 4 Kasım'da yayınlanan bir haberle başladı.

Habere göre YouTube'da çocuklara önerilen videolar arasında korkunç örnekler vardı: Masum çizgi film kahramanlarını striptiz kulübüne giderken veya katliam yaparken canlandıran skeçler, Frozen'daki Elsa'nın üzerine tuvaletini yapan Örümcek Adam gibi animasyonlar...

Ve bir de gayet gerçek görüntüler; mesela tıraş bıçağı ve köpükle banyoda yüzü kan revan içinde bırakılan küçük bir kızın ağladığı video...

Hatta "Freak Family" (Tuhaf Aile) adlı kanal böyle sapıkça videolarla doluydu ve bunlar YouTube Kids uygulamasında bile öneriliyordu.

Çocukların ölümüne korkutulduğu, dışkı yedirildiği, vücuduna iğneler batırıldığı, kemerle dövüldükleri veya genelde yüzü görünmeyen bir büyükle "doktorculuk oynadıkları" videolar da öneriyordu YouTube... 

Hemen hepsinin başlıklarına, aramalarda daha çok çıksın diye "renkleri öğren" gibi masum ifadeler eklenmişti.

YouTube NYT'nin haberi üzerine yaptığı açıklamada, bu tür suistimal videolarının sayısının çok az olduğunu ve şikayet geldiğinde silindiklerini savunmakla yetindi.

Ardından James Bridle adlı bir yazar, 6 Kasım'da Medium'da yayınladığı yazıda bu korkunç videoların hiç de istisnai ve tesadüfi olmadığını onlarca somut örnekle ortaya koydu. 

"İnternette bir şeyler yanlış gidiyor" başlıklı yazıda şöyle deniliyordu: "Birileri veya bir şeyler, YouTube'da çocukları sistematik olarak ve giderek daha büyük kitleler halinde korkutuyor, travmaya uğratıyor ve istismar ediyor."

Bu "çocuk istismarının" arkasında bir endüstri olduğunu ve YouTube'un "birileri şikayet edene kadar buna göz yumduğunu" iddia ediyordu Bridle...

Bir konu belirli bir hacme ulaştığında bu "endüstriyel üretim" aniden artıyordu.

Örneğin bu yıl İngilizce YouTube'da "finger family" (parmak ailesi) diye yapılan ve parmak kuklalarını esas alan aramalar sonucu 17 milyonu aşkın farklı video üretilmişti.

Geçen yıl Türkiye'de de "slime" aramasında benzer bir etki görünmüştü.

Endüstriyel üretim hem YouTube algoritmasına göre hileli şekilde düzenlenmiş başlıkları içeriyordu, hem de bazı videolar en azından kısmen otomatik olarak üretiliyordu.

Daha çok arama sonucunda çıkıp çocukların dikkatini daha uzun süre çekebilmek üzere tasarlanmış bu videolar arasında son dönemde tuhaf, hatta korkunç örnekler çoğalmaya başladı.

Bu örnekler arasında, YouTube'un en popüler 68. kanalı olan Toy Freaks de vardı (bkz. üstteki fotoğraf).

Ninniler ve renkleri öğretmeyi amaçlayan eğlenceli videoların arasında, gerçek dünyada kameraya alınan çocukların kusarken veya acı çekerken görüldüğü videolar da barındıran bir kanaldı bu.

Bir başka örnek, bir çocuğun dişçi koltuğunda işkenceye uğrarken, babasını yerken, çamaşır suyu içerken canlandırıldığı Peppa Pig adlı kanaldı.

Örümcek Adam ve Hulk gibi çocukların tanıdığı karakterlerin masum danslarıyla başlayıp bu tür korkunç sahnelerle devam eden onlarca kanal ve yüzlerce video, hem de YouTube Kids adlı çocuklara yönelik YouTube app'inde bile vardı.

Yani YouTube bunları öne çıkarıyor, daha da çok kişinin izlemesini sağlıyordu. Böylece bu korkunç videoları üretenler milyonlarca dolar kazandı.

Son haftalarda BBC'den The Times'a daha birçok medya kuruluşu bu konuyu inceleyip haberleştirmeye başladı.

YouTube'daki pedofil çeteleri de böyle ortaya çıkarıldı, para kazanmak için çocuklarını farklı şekillerde suistimal edenler de...

Ve ayrıca, YouTube'un arama motoruna "nasıl" diye yazmaya başladığınızda sitenin bunu otomatik olarak "nasıl okulda seks yaparım" gibi cümlelere tamamladığı anlaşıldı. 

Bu haberler üzerine bazı büyük markalar YouTube'a reklam vermeyi kesti. 

Bunun üzerine YouTube'un sahibi Google nihayet geri adım attı.

Facebook'un ancak Donald Trump'ın seçilmesinden sonra tepkiler artınca kendi platformunda Rus sermayesiyle yayılan yalan haberlere karşı tedbir almaya başlaması gibi...

"Aman canım birkaç tane kötü video, kaldırırız" tavrını bir anda değiştirip, "çocukları korumak için" onlarca kanalı ve yüzlerce videoyu apar topar sildi Google...

Fakat toplamda 10 milyarlarca izlenme alan bu vahim videoların birçoğu hâlâ başka YouTube kanallarında ulaşılabilir durumda.

Siz de çocuğunuzun izlediği bir videodan başlayıp "Önerilen Videolar" üzerinden devam edin, göreceksiniz:

Arif'in Manchester'a attığı golü ararken kendinizi bir anda Taylandlı seksi dansçılar videosunda bulabilirsiniz.

Son dönemde YouTube etrafında yaşananlar, köklü medya kuruluşlarının kamu yararını korumak konusunda yeni platformlara kıyasla hâlâ çok daha etkin ve istekli olduğunu gösteriyor.

Ve bir yandan da bu platformların finansörü olan reklamverenin topluma karşı sorumluluğunu yeniden gündeme getiriyor:

Etkin bir moderasyona tâbi tutulmayan, ancak kamuoyunun tepkisi veya para musluklarının kesilmesi üzerine kamu yararını korumak için harekete geçen platformlarda markanızı tanıtmaya devam etmek istediğinizden emin misiniz?

Marka güvenilirliğiniz bir yana, kendi çocuğunuzun bu platformlarda yalnız başına dolaşmasına izin veriyor musunuz?

Ve köklü yayın kuruluşlarının aksine dağıttıkları içerik konusunda proaktif olarak sorumluluk almaktan kaçan yeni platformlar; gazeteciliğin kamu yararını gözeten 150 yıllık ilke ve kurallarını umursamamayı sürdürürseniz, internetin hepimiz için çok daha kötü bir gelecek ve ürkütücü toplumlar yaratabileceğini hâlâ görmüyor musunuz?

Facebook'un eski yöneticilerinden Antonio Garcia-Martinez, kamuoyunun tepkisiz kalmayı sürdürmesi durumunda "teknolojistlerin" kazanacağını ve girilen kişisel veri-reklam girdabında toplumun 30 yıl içinde çökeceğini iddia ediyor. 

Özetle, tehlikenin farkında mısınız?

Haftanın şarkısı: Foster the People'dan The Truth

Yeni Medya'dan kısa kısa

* Twitter'ın 140 karakter limitini 280'e çıkarması en azından benim çevremde olumsuz tepkilerle karşılanmıştı. Ama yayınlanan son veriler, uzun tweet'lerin daha çok etkileşim yarattığını gösteriyor. 

* Google Trends artık yeni filtreleme seçenekleri sunuyor. Şu haberin YouTube, görseller ve alışveriş gibi farklı alanlara odaklanan versiyonları yapılabilir artık.

* Kısa süre öncesine kadar küresel dijitalde yapılan reklam harcamalarının 2022'de televizyonu geçmesi bekleniyordu. MAGNA'nın verilerine göre 2017'de bu gerçekleşti bile... Ve yıllar geçtikçe fark daha da açılacak. 

* 2012’de küresel dijital reklam gelirlerinin yüzde 47’sine sahip olan Facebook ve Google, Statista‘nın verilerine göre 2017’yi yüzde 61’lik bir gelir payı ile kapatacak. 

* The Economist abonelerden elde ettiği kârı 2020'ye kadar ikiye artırma hedefini koydu. Bunu başarmaları için bir yandan kağıt baskının maliyetini düşürürken bir yandan da dijital abone sayısını 350 binden 1.5 milyona çıkarmaları gerekecek. Dergi, bir kez kazandığı abonenin üyeliğe devam etmesini sağlamak üzere 16 kişilik ayrı bir ekip kurdu.

* ABD'de yapılan yeni bir araştırma, Donald Trump ile birlikte Amerikan halkının medyaya bakışının "geçmişte görülmedik düzeyde kutuplaştığını" ortaya koyuyor. Trump yanlıları medyayı "Amerikan halkının düşmanı" diye görürken, Demokratlar arasında medyaya güven arttı.

Haftanın sözü: Tiktak gazeteciliği

Büyük bir olaya doğru gelişmelerin kronolojik sırayla anlatıldığı hikayelere İngilizce gazetecilik jargonunda "tick-tock" (tiktak) deniliyor. Bloomberg Media, on milyonlarca dolarlık yatırım ve 50 kişilik kadrosuyla 18 Aralık'ta yayın hayatına başlayacak ilk Twitter haber ajansına da "Tick Tock" ismini koydu.