×
Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Birliği işbirliğinde T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Gaziantep Büyükşehir Belediyesi tarafından, alanında yetkin 430 uzmanın çalışmalarıyla kurulan Türk Arkeoloji ve Kültürel Miras Enstitüsü’nün bu ilk sergisi, Engin Özendes’in küratörlüğünde hayata geçiyor.
Türk Arkeoloji ve Kültürel Miras Enstitüsü’nün temeli; bilim, eğitim, kültür ve sanat önceliklerinde güçlü ve vizyoner bir kurguda, Türk arkeolojisinin ihtiyaçlarını karşılayacak nitelikte özgün bir uluslararası kurum olarak AB projesiyle atıldı. Temel stratejisi, başarılı bir bilim enstitüsü olarak dünyada Türkiye adına yerini almak ve derin tarihsel geçmişin beslediği ortak kültürle Avrupa ve Asya arasındaki uluslararası diyaloğun gelişmesine katkı vermektir.
Doğuş Grubu’nun Ara Güler ile işbirliği sonucu hayata geçirdiği Ara Güler Müzesi ile Ara Güler Arşiv ve Araştırma Merkezi’nin yeni sergisi, Türkiye’nin ilk milli Arkeoloji ve Kültürel Miras Enstitüsü’nün programı kapsamında Gaziantep’teki Enstitü Binası Konferans ve Sergi Alanı’nda ziyarete açılıyor.
‘Tarih Size Bakıyor - Ara Güler Fotoğraflarında Arkeoloji’ sergisinde, Ara Güler’in Afrodisias, Nemrut Dağı, Herakleia gibi Türkiye’nin en önemli arkeolojik alanlarında çektiği fotoğrafların yanı sıra Göktürk Yazıtları’ndan da fotoğraflar öne çıkıyor.
21 Türkiye’den, 1’i Moğolistan’dan toplam 22 arkeolojik alanın 132 fotoğrafının görülebileceği sergiyle ilgili küratör Engin Özendes; “Arkeolojik mekânların fotoğraflanması, fotoğrafın belge yanının en önemli örneklerindendir. Belge fotoğraflarının da artistik bakış açısına ve estetik değerlere sahip olabileceğinin en güzel kanıtlarından biri de bu sergideki fotoğraflardır. Ara Güler, belge fotoğrafının olduğu kadar; estetik bakışın, doğru ışık kullanımının, bilginin, fotoğraflarında görsel güzelliği sunmanın da ustasıdır. 1958’de bir rastlantı sonucu ulaştığı Afrodisias, Ara Güler için önemli bir yaşam öyküsü oluşturur. Ara Güler Afrodisias’ı keşfeden kişi değildir ama tüm dünyanın ilgisini buraya çeken kişidir. Yalnız Afrodisias değil, birçok antik kenti fotoğraflamıştır. Türk Arkeoloji ve Kültürel Miras Enstitüsü gibi herkesin gurur duyacağı bir eğitim kuruluşunda ilk serginin Ara Güler’in arkeolojik alan fotoğrafları ile başlaması bir rastlantı değildir” dedi. Özendes, yazdığı, sergi ile aynı ismi taşıyan kitabın, sergiyi ölümsüzlüğe kavuşturacağını da vurguladı.
Ara Güler’in çok yönlü sanatçı kimliğini ve ilham veren yaşamını gelecek nesillere aktarmak amacıyla kurulan Türkiye’nin uluslararası standartlara sahip ilk fotoğraf sanatçı müzesi olan Ara Güler Müzesi ile Gaziantep’te kurulan Türk Arkeoloji ve Kültürel Miras Enstitüsü işbirliğinde, Engin Özendes’in küratörlüğünde düzenlenen sergi 16 Nisan – 1 Eylül tarihleri arasında ziyaret edilebilir.
Furtun’un yapıtları daha önce küçük ölçekte sergilenmişti, ilk kez bütün yapıtlarını bir arada görebiliyorsunuz.
Gezdikten sonra ayrıntılı kataloğu da aldım.
İçindekileri sıralayacağım ki sergiyi gezseniz de gezmeseniz de bu kataloğu edinin.
‘İçindekiler’i okuyalım:
Selen Ansen
Kabuktaki Hayalet
Hanife Ölmez, Candeğer Furtun ile Söyleşiyor
Füreya Koral
Eski Türk Edebiyatı alanında yaptığı sayısız çalışmalarıyla Türkiye ve dünya için çok önemli bir isim olan, yazmaların renkli dünyasında zamanının çoğunu geçiren, Boğaziçi Üniversitesi’nde tarih ve edebiyat sıralarında birçok öğrencinin hayatına dokunan Prof. Günay Kut en başta yazma bilim, edebiyat, edebiyat tarihi ve İstanbul şehir tarihi alanlarında tanınır.
Günay Hoca’nın bir ömür boyu sabırla işlediği kıymetli eserlerinin içinde Türk mutfak kültürü alanında mihenk taşı oluşturan yazma eserler ve kaynaklar gün ışığına kavuşmuştur.
Yazmalar ve eski Türkçe alanındaki üstatlığı, bizlere Osmanlı yemek tarihine ulaşan yolu aydınlatmıştır.
Günay Kut, sevgili eşi Turgut Kut ile Türk yemek kültürü tarihinin ciddiyetle ele alınması gerektiğini bizlere öğretmiştir.
Dergide Enis Batur’un yazısı: ‘Mutfakta Cinsiyet Savaşımı’. Immanuel Kant sofrasında hep birinin bulunmasını istermiş, kadınlar hariç.
Artun Ünsal’dan bir alıntı: “Türkiye’de birçok evde mutfak, özellikle dışarıda çalışmayan kadınlarımızın hâkimiyetinde.”
Mahide
“Türk Mûsikisinde Arûz – Usûl İlişkisi
Dârü’l – Elhan Külliyatı’nda Bulunan Yürük Semâî Formundaki 51 Eserin Arûz – Usûl Uyuşması Açısından İncelenmesi”
Kitabın ilk sayfasında yazarın biyografisini okuyoruz.
İki Takdim’den biri Nevzat Atlığ, diğeri de Adnan Çoban’a ait.
Önsöz’de kitap üzerine ön bilgiler veriliyor:
“Sözlü musiki temeline dayanan Türk musikisinde yüzyıllar boyunca meşk sistemi ile günümüze aktarılmış olan Kâr, Beste, Ağır Semai ve Yürük Semai gibi büyük formda klasik sözlü eserler, bütün ihtişamlarıyla bugün de bestekâr ve icracılar için en önemli kaynak ve yol gösterici olmaktadırlar. Bir mimari eser gibi belirli kaideler üzerine oturtularak meydana getirilmiş olan bu eserlerin analizi, musiki eğitiminde ve icrada bizlere ışık tutmakta ve çok önemli bilgiler sunmaktadır. Dolayısıyla layıkıyla bir musiki eğitimi verebilmek için repertuvarımızdaki eserlerin usul, makam ve form bilgisinin yanı sıra güftelerinin de edebi yönden incelenmesi ve aktarılması gerekmektedir.
Güftelerin analizi söz konusu olduğunda doğal olarak aruz vezni öne çıkmaktadır. Çünkü artık klasik dönemde hem mana hem de şekil olarak bestecilere yön veren önemli bir unsur olmuştur. Bu gerekçelerle Klasik Türk musikisini daha iyi anlatabilmek ve bugünün idrakine sunabilmek için müzikal unsurların yanı sıra aruz – usul ilişkisini de çok daha geniş bir perspektiften ele alma ihtiyacı doğmuştur. Bu kitap bu ihtiyacın bir ürünüdür.”
Yazı sıralaması:
Kütüphanemizi zenginleştiren kitapları aldığımız kitapçıları anımsarız. Ben, Babıâli yokuşundan inerken uğradığım kitabevlerini, onların sahiplerini unutmam. Elbette kütüphanemizde bazı kitaplarda sahafların da emeği vardır. Bir okuryazarın, hele inceleme, araştırma yapacakların
en yakın dostu sahaflardır. Şimdi kitap fuarlarında sahaf stantları büyük ilgi görüyor; yalnız İstanbul’da değil, ülkenin her kentinde bu ilgiye tanık oldum.
İsmail E. Erünsal’ın ‘Osmanlılarda Kitap Ticareti-Sahaflar ve Kitapçılar’ı, kitabın bizdeki tarihi üzerine okunması gereken önemli bir çalışma. Kitap dünyasını, geçirdiği evreleri belgeler ve bilgilerle yazmış. Böyle kitapları ben zaman zaman okuma ihtiyacı duyarım. Çalışma kitaba olan sevgiyi, saygıyı arttırıyor; A’dan Z’ye kitapla uğraşan herkesi sevdiriyor. Erünsal, kitabı kimlere ithaf etmiş: “Sahaf esnafının son temsilcilerinden İbrahim Manav Bey’e ve merhum İsmail Özdoğan ağabeyimin aziz hatırasına...”
Yığınlar arasında keşif zevki
Kitabın başındaki ‘İthaf ve Teşekkür’ yazısından bir bölüm: “Bu kitabı kendilerine ithaf ettiğim sahaf esnafının son temsilcilerinden İbrahim Manav ve İsmail
Özdoğan ağabeylerimin sahaflarla tanışmamda önemli payları vardır. Üniversitedeki öğrencilik yıllarımızda sınırlı cep harçlığımızla bir müddet merhum Necati Alpas’ın dükkânında kitap yığınları arasında eşelendikten sonra, kapı komşusu olan İbrahim Manav Bey’in dükkânına terfi. Burada Necati Bey’in dükkânının aksine her şey yerli yerinde, düzen ve intizam içindeydi. Her ne kadar kitap yığınları arasında önemli bir kitap keşfetmek zevkinden mahrum kalsak da burada mesleğimiz için önemli ve olmazsa olmaz kitapları, şuara tezkirelerini, vakanüvis tarihlerini, divanları, sözlükleri bulurduk. İbrahim Bey’in dükkânından sadece kitap almazdık. On beş dakikada bir uğrayan çaycının dağıttığı çaylardan da nasiplenirdik ve daha da önemlisi her birinin ayrı özellikleri olan o dönemin enteresan şahsiyetlerinin sohbetlerini dinlerdik.”
Kimler gelirdi:
* Necmettin Hilav
Başak Ürkmez’in ‘Dev Sinemaların Devasa Afişleri, Sinema Fenerleri’ çalışması bu konuda önemli bir kaynak kitap.
Gençliğimde birçok sinema afişinin hazırlanışını, yapılışını, fuayelerdeki çalışmaları seyrettiğimi hatırlıyorum.
Füruzan
Dijital çağa geçildiğinden olsa gerek afişlerin eskisi kadar önemi kalmadı sanki. Meydanlarda, dev panolarda pek görünmez oldular.
Daha çok dizi afişlerine rastlıyorum neredeyse.
Eskiden, özellikle Türk filmleri için yapılan afişlerde kimin adının üstte olacağı, kimin kaç punto büyüklükte yazılacağı tartışmalara yol açardı.
Çalışmaya emek verenler ve yazı sıralaması şöyle:
TÜYAP Diyarbakır Kitap Fuarı’nda Onur Ödülü ona verilmişti. Törenden sonra otelde akşam yemeğinde oturup konuşmuştuk. Füruzan da yanımızdaydı. Aşağıdaki salonda da yerel müzisyenlerin sazından ve sesinden sıra gecelerinin şarkılarını, türkülerini dinliyorduk. Hiç kuşkusuz Margosyan’ın anıları canlanmıştı. Onları anlattı uzun uzun. Daha sonraki yıllarda da kitap fuarlarındaki Aras Yayınları standında karşılaşır, ayaküstü konuşurduk.
Acaba kitap okumanın mekânı var mıdır; her kitabın okuma yeri, etkisini arttırır mı? Sizi yılların ötesine alıp götürür mü?
Diyarbakır Kitap Fuarı zamanında Erdebil Köşkü’nün terasında Fırat Köprüsü’ne bakarken, Margosyan’ı okuduğum aklımdan çıkmıyor. Akşamüstleri çocukluğumdan beri bir hüzün kaplar beni, Ahmet Muhip Dıranas’ın dediği gibi akşamüstleri hoyrattır. Bu duyguyu alabildiğince o an yaşadım.
Sürgünlük, edebiyatın önemli, vurucu konularından biridir, yerini yurdunu terk edip başka bir şehre, mekâna yerleşmenin tedirginliği zor atlatılır.
Fuar dolayısıyla kaleme aldığım yazının adı, ‘Tarihi Edebiyattan Okumak ve Mıgırdiç Margosyan’dı.
Şeyhmus Diken’in hazırladığı ‘Gittin ki Tez Gelesin’ kitabını okudum.
Kitap bir şiirle açılıyor:
2017 yılında onun CD’leri üzerine yazdığım yazımın başlığı, ‘Sanatçının Sanatçıya Övgüsü’ idi.
İdil Biret, Tomris Öziş’in kayıtlarını dinlemiş, icralarını çok beğenmiş ve onları ‘İdil Biret Arşivi’ (IBA) içinde çıkarmıştı. Piyanistliği konusunda da övgülerle bezeli bir yazı, 5 CD’lik albümün kitapçığı içinde yer almıştı.
Albüm kapağında “Tomris Öziş: Solo ve Orkestra ile Canlı Kayıtlar” yazılıydı.
İstanbul’da doğan Öziş, üstün yetenekli gençler sınavını kazanarak Almanya’ya gitti. Münih Devlet Yüksek Müzik Okulu Piyano Bölümü’nü bitirdi. İzmir Konservatuvarı’nda piyano öğretmenliği yaptı. 1982’de sağlık sorunlarından ötürü piyanistliğe veda etmek zorunda kaldı.
*
Kimler onun üzerine yazdı:
Üner Birkan