BÜYÜK Ortadoğu Projesi (BOP), Ortadoğu'ya büyük bir hamle getirebilir.
Ancak, iki gerçeğin birden kabul edilmesi gerekir:
1) ‘‘Biz reformun gerekliliğine katılıyoruz ama bunu bize başkaları dayatamaz’’ diyen Araplar kabul etmek zorundadırlar ki, reformu iç dinamikleriyle beceremiyorlar.
2) ABD de kabul etmek zorundadır ki, demokrasi ne ithal edilebilir, ne de ihraç! Dirlik ve düzenin dahi ihraç edilemeyeceğini, dayatılamayacağını Irak'ı yüzüne gözüne bulaştıran ABD, dünyaya bizzat kendisi göstermektedir.
* * *
Ortadoğu insanını terörden koparıp global dünyaya entegre etmenin yöntemleri yok mudur? Vardır! Ancak baştan söyleyeyim, ABD'deki kasım seçimlerine yetişmez!
ABD, BOP ile nasıl bir yöntem izleyecek bilemem ama benim şahsi görüşüme göre, tek ve kalıcı yöntem Ortadoğu'daki insan kaynağına yine Ortadoğu'da biriken petrol paralarını sermaye yapmaktır.
BOP, Ortadoğu'da insan sermayesine yatırım yapmak zorundadır.
BOP; insan geliştirme seferberliğine dönüşürse başarılı olabilir.
* * *
Bu mantıkla BOP'un projeleri neler olabilir?
1) Tüm çocukları ve gençleri kapsayacak şekilde örgün eğitim projenin orta yerine oturtulmalıdır. Örgün eğitim mutlaka laik ve fen bilimleri ağırlıklı olmalıdır.
2) Kız çocukları örgün eğitimin ana hedefi olmalıdır. Bu uğurda gerekirse zor kullanılmalıdır. Ortadoğu'yu ‘‘yumuşatacak’’ en önemli insan sermayesi kadınlardır.
3) Toplumun entegrasyonu:
a) Sağlık hizmetleri Ortadoğu'nun en ücra köşesine götürülmelidir.
b) Su, elektrik, yol, telefon vb. altyapı yatırımları tamamlanmalıdır.
c) Her bir köye internet ve TV ulaştırılmalıdır.
d) ABD'nin çok iyi bildiği ‘‘TV ile eğlendirerek eğitim’’ özel bir proje olmalıdır.
e) Köylere gıda yardımı götürülmelidir.
* * *
4) Ekonomi ve istihdam:
a) Yetişkinlere beceri kazandıracak ve yurttaşlık bilgisi verecek kurslar tertip edilmelidir.
b) BOP yatırımlarında her seviyede Ortadoğu insanı kullanılmalıdır. ABD ve diğer ülkeler -Türkiye başta olmak üzere- bölgeye sadece know how ulaştırmalıdır.
c) ABD; kendi açısından ucuz emek avantajını kullanarak bölgede bilişim serbest bölgeleri kurabilir.
5) Türkiye açısından:
a) İnşaat sektöründe ileri gitmiş Türk müteahhitlik firmaları altyapı yatırımlarında aktif rol alabilirler.
b) İnşaat malzemeleri verilebilir.
c) Yine Türkiye; gıda yardımına katkıda bulunabilir.
d) Arapça bilen öğretmen yollayabilir.
* * *
Ancak, cehaleti en büyük dostu addeden, insanını eğitmekten kaçınan, bugüne dek ABD desteği ile ayakta kalan bölge despotları nasıl ikna edilecek, ben bilmiyorum.