Isınıyoruz ama yine buzlanma var

Bir soğuğu daha geride bırakıyoruz bugün. Sıcaklıklar batı bölgelerden başlayarak artışa geçiyor. Ama burada iki şeyi hatırlatıyoruz; birincisi, bu ısınma gündüzleri, ikincisi iç bölgelerde sıcaklıklar 4-5 derece artıyor olsa da sıfır dereceye ancak çıkabiliyor. Anadolu’da don ve buzlanma görülüyor. Marmara’da da gece sıfırın altına inen sıcaklıklar buzlanma oluşturabilir.

Batı bölgelerde ısınmayı sağlayan, lodos yönünden sert rüzgarlar. Marmara, Ege, İç Anadolu ve Akdeniz’de soba zehirlenmeleri yaşanabilir, dikkat! Gözü yaşlı lodos pazar günü orta ve batı bölgeleri saracak yağışlar getirecek, bu yağışlar önümüzdeki haftaya da sarkacak gibi görünüyor. Bu arada pazara kadar Marmara’da geceleri aralıklarla yağışlar oluşabilir. Birçok bölgede sis etkili, ulaşımda problemlere yol açabilir. Ay sonunda beklediğimiz bir sıcaklık dalgalanması vardı, uzun vadeli bir öngörü bu, değişimler, ayrıntılar hava durumu bültenlerimizde olacak.

*

Dondurucu soğuklar yaşıyoruz, bugünkü konu tıbbi adıyla, "hipotermi", yani soğuk havanın vücut sıcaklığını düşürmesi. Eğer soğuk havada uzun süre dışarıda kalırsanız ya da bir şekilde elbiseleriniz ıslanırsa hipotermi sizin vücudunuzda da meydana gelebilir.

Bu konuda özellikle çocukları ve yaşlıları uyarmak gerekiyor. Zira risk grupları öncelikle çocuklar ve yaşlılar. Diğer bireyler, çocuklar ve yaşlılara nazaran enerjilerini daha dengeli kullanıp vücut sıcaklıklarını belli bir seviyede koruyabiliyorlar. Çocuk ve yaşlılar enerjilerini çabuk tüketmeleri nedeniyle vücut sıcaklıkları da soğuk ortamlarda belli bir seviyede kalamıyor. Çocuk ve yaşlılar gibi ilaç ve alkol bağımlıları ile hareket kısıtlılığı bulunanlar da hipotermi yaşayabilir.

Hipoterminin gözle görülür belirtileri var. Eğer bir kişide şişik bir yüz, soğuk el ve ayaklar, bitkinlik, uyku hali, zihinsel bulanıklık, yavaş ve düzensiz kalp atışları, tutulmuş kaslar ve titreme varsa hipotermi yaşanıyor demektir.

Yakınınızda bu tepkileri veren bir kişi varsa ve soluk alamıyorsa öncelikle suni teneffüs yapın. Bundan sonraki ilk adım hastanın vücut sıcaklığını yavaş yavaş yükseltmektir. Ama bu alkol ile yapılmamalı, zira hep bir yanılgıdır gider; özellikle dağda kuvvetli soğuğa maruz kalmış, donma noktasına gelmiş olan biri kanyak içer ve ellerinin-ayaklarının ısındığını hisseder. Aslında bu ısınma hissi kişinin hayatına mal olabilir. Şimdi bakın; vücut, dondurabilecek seviyede bir soğuğa maruz kaldığı zaman yaşam fonksiyonlarını sürdürebilmek için damarlarını büzer, vücutta bulunan bazı kapakçıkları kapatarak büyük dolaşımın bir kısmını yavaşlatır. Tabii dolaşım yavaşlayınca ellerde ve ayaklarda üşüme hissi oluşuyor. Alkolün damarları açma, genişletme gibi bir özelliğinin bulunduğunu biliyorsunuzdur. Bu durumda hayati organları ayakta tutabilmek için daralan damarlar ve kapanan kapaklar alkol alındığında genişler, açılır, ellere ayaklara giden kan ısınma hissi verir ama bu eylem, hayati organları riske sokar. Tabii bu hipotermiye giren kişinin yanında birinin olması durumu için geçerli, ama hipotermiye giren kişi yalnızsa daha fazla yaşamak yerine "hayati organlarımı tehlikeye atarım ama en azından elim ayağım çalışır, çaba sarf eder kurtulurum belki" diyebilir, tercih meselesi.

Deriyi masajla ısıtmak ve hastanın yürümesine izin vermek de enerji ve dolayısıyla ısı kaybı bakımından zararlı olabilir. Bunlar yerine ılık sıvılar içirmeli, açık havadaysa başının yerle teması kesilmeli, elbiseleri ıslaksa çıkarmalı, battaniyeye sararak mümkün olduğunca sıcak tutulmalıdır.

Soğuk havada yapmanız gerekenler: İki tane kalın kıyafet yerine, üst üste 4-5 kat giysi giyilmeli, özellikle başlık takılmalı, bu giysiler su ve rüzgar geçirmez olmalı, vücut sıcaklığını korumak için baş ve boyun örtülmeli, kuru kalmaya dikkat edilmeli. Son ve en önemlisi hipoterminin semptomları ve nasıl müdahale edileceği kesinlikle bilinmeli, ne zaman gerekeceği hiç belli olmaz.