Haftasonu hayli ıslak

Fırtınaya dikkat! Batı bölgelerde fırtına ve eş zamanlı olarak sağanak yağışlar bekleniyor. Soba zehirlenmelerine dikkat dedikten sonra, su baskını riskinin de bulunduğunu hatırlatalım. Zira yağış uzun soluklu ve sağanak şeklinde. Bir hatırlatma da hassas bünyelere, baş ağrıları bugünlerde yaşanabilir. Bahar değerleri gidiyor, sıcaklıklar haftasonunda 6-7 derece azalıyor.

Kar size ne çağrıştırıyor? Kar, son dönemde sürat gerektiren şehir hayatı içerisinde birçoğumuzun hareketini kısıtladı ama yine de şu ana kadar olumlu bir imajı var.

Karın büyük yararlarından faydalanıp, zarar görmeyecek şekilde hareket etmemiz gerekiyor. Kar ülkeleri büyük yatırımlardan kurtarıyor, doğal baraj görevi görüyor. Suyu kışın saklıyor, baharda adım adım eriyerek arazileri suluyor. Dünya için böyle bir projeye ne kadarlık bütçe lazım?

Tabii, faydalı ama tamamen de masum değil, "sel, çığ" gibi yan etkiliri de var. Çığlar nasıl oluşuyor? Oluşum ve sonuçları itibarıyla farklı farklı diyebiliriz. Çığ 25 dereceden daha yüksek eğimlerde oluşuyor ve açı arttıkça risk de artıyor.

*

Çığ genellikle farklı iki kar tabakasının arasındaki tutunma kuvvetinin zayıflaması ile meydana gelir.

Kar taneciklerinin hem içinde, hem de tanecikler arasında bağlar vardır. Yağmur, güneşlenme ve ısı ile bu bağlar değişim gösterir, hele yağmur ile bağlar iyice zayıflar ve doygun karda bu bağ sıfıra iner. Bağ sıfırlanması çığ nedenlerinden biri.

Kar taneciklerinin tutunmasını sağlayan kuvvetlerden biri de sürtünme. Biliyorsunuz sürtünme bir direnç oluşturur, bu direnç de çığı engellemeye, olduğunda da hereketi durdurmaya çalışır. Tabii eğim, bu dirençten daha büyükse çığ devam edecek demek. Buradan şu sonuç çıkıyor: "En sıkıntısız kar, sabit derinlikle ve eğimsiz arazide olandır. " Çünkü, yerçekimi her taneciği eşit etkileyeceği için homojen bir oturma ve çökme ile sürtünme kuvveti eğimsiz bölgede hareketi engelleyecektir.

Eski, formu bozulmuş kar yüzeyi üzerine eklenen yeni karın ağırlık yapması, deprem veya titreşimler gibi doğal etkiler ile hareket başlayabilir.

Havanın basınç ve sıcaklık gibi birtakım parametrelerine bağlı olarak karın cinsi değişir. Düşey yönde bir kesit aldığınızda bazı katmanlarda karın çok sert, bazı katmanlarda ise yumuşak olduğunu, düzensiz farklılık gösterdiğini görebilirsiniz. Güneş ışınları kar tabakası içlerine birkaç santimetreden daha fazla giremezler. Bu da kar arasındaki bağları bozar ve üzerine eklenen yeni kar tabakası yüzünden bozulan tabaka alttaki tabakayla tutunma problemi yaşar, üstteki tabaka kayınca da çığ oluşur.

Bir başka çığ oluşumu; tek bir noktada başlayıp, aşağı doğru genişleyerek yüzeydeki karı süpürerek devam eden Gevşek Kar Çığı’dır. Yine yağmur ve güneş etkisi ile tetiklenir.

Yağmur etkisi ile tetiklenen bir tür çığ daha var: Islak Tabaka Çığı. Yağmur etkisi ile doyuma oluşan yüzeydeki madde soğuk hava ile buza döner ve üzerine eklenen yeni kar bu kaygan zeminde tutunamaz, çığ meydana gelir. Bunun bir benzeri de Islak Kar Çığı’nda olur, ama genellikle ilkbaharda görülen bu çığda, kayan madde katı-sıvı karışımı, çamur benzeri olur.

Bunları niye anlattık? Çünkü, bahar yaklaşıyor ve bu ara mevsimde hem yazdan hem kıştan örnekler bulunduğu için çığ adına riskli günler olabilir. Eğer çığ riski bulunan bir bölgede yaşıyorsanız yetkililerden tehlikeli alanları öğrenin, yaklaşık birer hafta aralıklı kar yağışlarını, ya da kar yağışlı dönemde yağışın yağmura dönmesi durumunu takip edin. İşte en azından o zamanlarda riskli alanlardan uzak durun...