Güneşte yürümenin iyileştirici etkisi

İYİLEŞTİRİCİ GÜCÜ VAR
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Ortapedi Kliniği Anabilimdalı Başkanı Profesör doktor Kemal Aktuğlu, “Güneşte yürümek sağlığınıza gölge düşürmez” dedi ve konu ile ilgili şunları paylaştı: “İnsanlar binlerce yıldır güneşe tapınır ama az tanınan bir Danimarkalı bilimci bir kediyi gözlemlemeye başlayınca güneşin iyileştirici etkisine dikkat çekmeye başladı. Kedilerin güneşli alanlara gittiğini görünce kendi üstünde denemeler yapmaya başladı, güneşin kullanışlı ve önemli etkileri olduğunu saptadı. Işık terapi çalışmaları ile Finsen 1903’te Nobel Ödülü aldı. Çalışmaları özellikle suçiçeği ve lupus hastalıkları konusundaydı. Başarıları dilden dile ulaştı ve en tanınan helioterapist olan Dr. Auguste Rollier Alp Dağları’nda güneş tedavi merkezi kurdu. Rollier’in tedavisiyle hastalar yavaş olsa da günde 5 dakika ile başlayıp gitgide artan güneş tedavisi sonucunda iyileşti. Bunun sonucunda güneşte yanmak moda oldu, sadece zenginlik değil aynı zamanda sağlık göstergesiydi. The Times editörü “karanlık günlerin ölüm ve hastalık getirdiğini” cesurca iddia edecekti.
Bugün güneşten kaçıyoruz ve çoğumuz zamanını yapay ışık altında geçiriyor. İç mekanlarda zaman geçirmenin artması, güneş koruması kullanımı, kırışıklık korkumuz ve hava kirliliği nedeniyle nüfusun yaklaşık yüzde 70’e yakını D vitamini eksikliği çekmektedir. Güneş ışığının neredeyse mucizevi özelliklerini ortaya çıkaran bilimciler D vitamininin güneş ışığının faydalarından sadece biri olduğunu öne sürüyorlar. Finsen’in tahmin ettiği gibi güneşin ışınlarına ihtiyacımız var. Kuzeyde yaşayanların en ufak güneş gördüklerinde dışarı çıkmak istemesi çok mantıklı.

DÜZENLİ İHTİYAÇ VAR
D vitamini önemini koruyor. Güneş ışığındaki UVB cildimize değdiğinde yaratılan vitamin karaciğerimize taşınır ve Calcidiol hormonuna dönüşmeden önce böbreklere geçer. Calcidiol 2-3 hafta kalıcıdır dolayısıyla stabil bir düzeyde tutulmadı için güneşe ihtiyacımız düzenlidir. Uzmanlara göre yüze, boyna ve kollara günde 5-30 dakika arası (cilt tipi ve UV indekse göre) güneş ışığı gereklidir.

KOVİD DÖNEMİNDE ANLAŞILDI
D vitamininin önemi Kovid pandemisi sırasında daha iyi anlaşılmıştır. Düşük D vitamini düzeyi iyileşmenin gecikmesine yol açmış ve D vitamininin bağışıklık sistemine olan etkisi daha iyi görülmüştür.
Artık 2 bağışıklık sistemi olduğu düşünülmektedir: İç ve edinilen. Edinilen bağışıklığımız patojenlere maruz kalıp antibody üretimi tetiklendiği zaman (aşıların çalışma prensipi) gelişir. İç bağışıklık sistemimiz ise zaten vücudumuzda olan ve gündelik hayatta bizi alerjen, mikrop vb koruyan sistemdir.
İç bağışıklık sistemimiz bizi virüslerin çoğundan korur: İç bağışıklık sistemi ile D vitamini arasındaki bağlantı yeterli serum düzeyinin grip gibi kış dönemi virüslerini uzak tutmada belirleyici olduğunu göstermiştir.
Güneş ışığının tek faydası D vitamini değildir. Bu da dışarıdan alınan vitaminin bazen yeterli gelmemesi ile anlaşılabilir. Kalp hastalığı, yüksek tansiyon, osteoporoz, bazı kanser türleri, depresyon, demans, ve bazı oto-immün hastalıklar sadece D vitamini eksikliğine değil, güneş eksikliğine bağlanmıştır. 30000 kadında yürütülen 20 yıllık bir İsveç çalışması güneşe çıkmayan kadınlarda ölüm oranının çok daha yüksek olduğunu göstermiştir. Güneş eksikliğinin sigara içme kadar zararlı olduğu çalışma yazarları tarafından belirtilmiştir. Güneşin sağlığımıza olan etkileri konusunda daha dengeli ve yeterli bir bakış ortaya konulmalıdır.
Peki, o zaman güneş aradığımız hayat iksiri olabilir mi? Araştırıcılara göre güneş ışığındaki fotonlar derideki nitrik oksiti mobilize ederek dolaşım sistemimize girmesini sağlar ve bağışıklık sistemimizin en önemli bileşeni olan T hücrelerini harekete geçirir. Derimizde çok fazla T hücresi vardır, kanda dolaşan miktarın en az 2 katı kadar. Güneş ışığındaki mavi ışık derimizin sadece üst katmanına değmez ama dermis denilen alt katmana da ulaşır ve oradaki T hücrelerini hızla harekete geçirir. Georgetown Üniversitesi Tıp Merkezinden Gerard Ahern, “Güneş ışığı önemli bağışıklık hücrelerinin hareketlerini artırarak onları doğrudan aktive eder” diye açıklamıştır.
Güneş ışığı sirkadyen ritmimiz için çok önemlidir ve melatonin üretimini kontrol eder böylece uyku ve uyanıklık konusunda bize yardımcı olur. Bunların D vitamini ile ilgisi yoktur, güneşten kaçıp D vitamini kullanmak aynı etkiyi sağlamaz.
Güneş ışığı ve D vitamini arasındaki konu çekişmelidir. Araştırmacılar ne kadar D vitamini ve/veya güneş ışığına ihtiyacımız olduğu konusunda anlaşmakta zorlanmaktadır. Bazıları yüksek doz alınan D vitaminin mikrobiyomumuz için zararlı olduğunu savunurken onkologlar ve dermatologlar ise güneşi tamamen keserek sadece destek almamız gerektiğini söylemektedir.
Son söz İngiliz cerrah ve helioterapist Henry Gauvain’e ait, güneş ışığını iyi bir şampanyaya benzetmiştir. Canlandırır ve duyuları keskinleştirir ama çoğu sarhoş eder ve zehirler.

İPUÇLARI NELERDİR?
* Yolun güneşli tarafından yürüyün, eğer varsa su kenarından yürüyün. Yansıma ile güneşin faydası artacaktır.
* Vaktiniz yoksa öğle vakti yürüyün, güneş ışınları en kuvvetlidir.
* Cilt tipiniz, bulunduğunuz yer ve zamana göre 10-30 dakika sonra örtünerek yanmaktan korunun. Telefon veya saatinizle zaman tutun ve daha sonra giysi, şapka ve/veya güneş koruyucu kullanın.
* Sonbaharda güneşli her anı değerlendirerek vücudunuzu bağışıklığın daha az olacağı kışa hazırlayın.
* Hava kirliliğinin olduğu yerlerde yürümekten kaçının. Yapılan çalışmalara göre hava kirliliği arttıkça UVB miktarı önemli ölçüde azalmakta ve D vitamini eksikliği ortaya çıkmaktadır.
* Sabah güneşinin faydalarını bilin, sirkadyen ritminizin ayarlanmasında ve gece uyumanızın iyileşmesinde önemlidir.
* Yukarı bakamayacak kadar parlaksa geniş kenarlı bir şapka duruşunuza yardımcı olacaktır.
* Güneş olduğunda daha iyi hissettiğinizi düşündünüz mü? Her şeye ek olarak güneş ışığı iyi hissettiren hormon olan serotonin artışını sağlar. Işık parlak oldukça serotonin düzeyi artar.
* Güneş koruması olmadan cildinizi güneşe çıkarmaktan korkuyorsanız cildinizi yavaş yavaş hazırlayın, gittikçe artan sürelerle güneşe çıkın. Eğer çekinceniz varsa aile hekiminize danışabilirsiniz.
* Alternatif olarak yeni çıkan mineral güneş korumalarını kullanabilir ve güneşin zararlı etkileri olmadan faydalarını görebilirsiniz.