“Türkiye’de Gençlerin İyi Olma Hali Araştırması” I

Habitat Derneği (Habitat) dijitalleşen dünya ile uyumlu sürdürülebilir kalkınmayı hedefleyen güçlü ortaklıklar temelinde, toplumsal kapasite geliştirici ve sosyal etki odaklı projeler üreten bir sivil toplum kuruluşu.1995 yılında Kopenhag Sosyal Kalkınma Zirvesi ve 1996 yılında Birleşmiş Milletler Habitat II Zirvesi için bir araya gelen gençler tarafından 1997 yılında kurulan Habitat; dünya gençliği ile Türkiye gençliği arasında iletişim köprüsü kurma misyonu ile yürütüyor çalışmalarını. 

Habitat Derneği tarafından 2017 yılında Genç Dostu Kentler Endeksi Projesi çerçevesinde başlatılan “Türkiye’de Gençlerin İyi Olma Hali Araştırması” nın 2023 yılında yapılan beşinci aşaması tamamlanarak, raporu Nisan ayı sonunda yayımlandı. Habitat Derneği’nin Infakto RW (Infacto Research Workshop – Uluslararası Politika Akademisi) ortaklığıyla gerçekleştirdiği araştırma; yaşamından memnun olan gençlerin oranının %45,6’ya gerilediğini, gençlerin yaşam memnuniyetinin beş yıldır düşüş eğiliminde olduğunu ortaya koydu.

 Araştırma çalışması Kahramanmaraş depremi sonrasında, 8 Mart - 8 Nisan 2023 tarihlerinde 27 ilde, Türkiye’ nin kentsel gençli nüfusunu temsil eden 18 ile 29 yaş arası 1.228 gencin katılımıyla gerçekleştirildi. Çalışmanın en önemli bulgularından biri, gençlerin yaşamdan memnuniyetlerinin 2017 yılından bu yana göstermiş olduğu düşüş. 

2017 yılında yapılan araştırmada yaşamından memnun olduğunu söyleyen gençlerin oranı %71 iken; bu oran 2019’da %59’a, pandemiden sonraki yıllarda pandeminin de etkisiyle %50’ye düşmüş, en son araştırmada ise bu oran %46 olarak gerçekleşmiş durumda. Benzer şekilde, gençler arasında mutlu olanların oranında da bir düşüş gözleniyor. 2017 yılında %67 olan bu oran, önce %55’e, daha sonra da %46’ya düşmüş bulunuyor. Son araştırma sonucu ise bize. gelecekten umutlu olan gençlerin oranının % 44 olduğunu gösteriyor. 

Gençlerin genelde %46 olan yaşamda memnuniyet oranı çalışanlar arasında % 47, öğrencilerde %52 iken; iş arayan gençlerde bu oranın %28’e düştüğü görülüyor. Bu sonuçlar gençlerin çalışıp çalışmamalarının yaşanan memnuniyeti çok büyük oranda belirlediğine işaret ediyor. Araştırma bulguları gençlerin yaklaşık %43’ ünün tam zamanlı, %5’ inin de yarı zamanlı bir şekilde çalıştığını ortaya koyuyor. Çalışmayan gençlerin oranı ise % 51. Bu gençlerin çalışmamalarının en büyük sebebi öğrenci olmaları ve hâlâ iş aramakta bulunmaları. 

2017 yılından bu yana gençlerin çalışma durumundaki değişime bakıldığında, bu yıl çalışan gençlerin oranında yaklaşık dört puanlık bir artış olduğu görülüyor. İlk araştırmada çalışan gençlerin oranı %53 iken bu oranın daha sonra %44’ e düştüğü, yani gençlerin bir kısmının çalışma yaşamından ayrılmış oldukları anlaşılıyor. Bu %44’lük oran 2019 ile 2021 araştırmalarında hemen hemen sabit kalırken şu anda %48’e ulaşmış durumda. 2017 yılında iş arayan gençlerin oranı %18 iken bu oran önce % 13’e düşmüş, daha sonra da yeniden %18’e gelmiş bulunuyor. Son araştırma ise iş arayan gençlerin oranının %13’e gerilediğini, yani işsizlik oranında bir azalma olduğunu gösteriyor. 

Bununla birlikte eldeki verilere göre öğrencilerin oranı %22, ev genci oranı Bununla birlikte elimizdeki verilere göre öğrencilerin oranı %22 ve ev genci oranı ise %16. Ev genci, 18-24 yaş grubunda yer alan ve çeşitli nedenler sonucunda çalışmayan, ancak eğitimine de devam etmeyen veya eğitimini yalnızca hobi amaçlı sürdüren gençler için kullanılan bir terim. Bu gençler iş aramıyorlar, iş konusunda oldukça seçici davranıyorlar veya olası iş imkânlarını değerlendirmiyorlar. 2017 yılında %27 olan öğrenci oranı 2019 ‘da %26 civarında geldi. 2019 sonrasında pandemi etkisiyle beraber yaklaşık 6 puanlık bir düşüş görüldü ve öğrenci sayısında altı puanlık bir azalma oldu. Eldeki rakamlar ise, son dönemdeki gelişmelerin öğrenci sayısını artırmadığını gösteriyor. 

Son yıllarda gözlemlenen bir konu da gençlerin iş bulma kaygılarındaki artış. Herhangi bir sebeple iş arasa kolayca bulamayacağına inanan gençlerin oranı 2017’de %69 iken, 2023’te %77’ye çıkmış durumda. İş bulmanın önündeki en önemli engel ise, yeterli iş olanaklarının olmaması (%38). Bunu hatırlı tanıdıklarının bulunmaması ve tecrübe eksikliği izliyor. Daha önceki yıllarda da yeterli iş imkanlarının olmaması önde gelen neden olarak belirtilmişken, 2023 yılında tecrübe eksikliği ve ücretlerin düşüklüğü geçmiş yıllara kıyasla daha ön plana çıkmış durumda. 

Gençlerin işsizliğine bir çare olabilecek girişimcilik konusunda da bir çekingenlik gözlemleniyor. 2017 yılında %63 olan girişimcilik eğiliminin; sonrasında %50’ye düştüğü, 2023 araştırmasında ise %53 olduğu görülüyor. Bu rakam, girişimcilik konusundaki çekingenliğin azalmaya başladığına işaret ediyor. 

“Türkiye’de Gençlerin İyi Olma Hali Araştırması” 2023 raporu, gençlerle ya da gençlikle ilgili alanlara çalışan ilgililer ve yetkililer açısından önemli bilgiler içeriyor. Bu bulguları irdelemeye yarınki yazımda devam edeceğim. 

Engellerimizi hissettirmeyecek engelsiz günler dileğiyle…