Güneydoğu’nun görülmesi gereken en iyi 10 yeri

Binlerce yıllık geçmişiyle farklı kültürlerin bir arada yaşadığı, her birinin bir iz bıraktığı Mezopotamya coğrafyasında keşfedilmeyi bekleyen onlarca güzellik var. Yaz aylarında çok sıcak olan Güneydoğu’yu gezmenin ise tam vakti. İnsanlık tarihini değiştiren antik kentler, manastırlar, dağın zirvesine yapılan dev heykeller, mağara evler, tarihi camiler ve çarşılar sizi bekliyor. Üstelik gezerken tadılacak müthiş lezzetler de cabası!

Fotoğraflar: Alamy

JÜRİ
Ertuğrul Günay – Eski Kültür ve Turizm Bakanı
Mehmet Severoğlu – Gaziantep Bölgesel Turist Rehberleri Odası Başkanı
Saffet Emre Tonguç – Hürriyet Seyahat yazarı
Özcan Yüksek – Magma Dergisi Yayın Yönetmeni
Gamze Cizreli – İş kadını

Bahar Akıncı – Hürriyet yazarı
Faruk Akbaş – Fotoğraf turları rehberi
Yakup Bedlek – Şanlıurfalı rehber
Soner Bacaksız – Gaziantepli rehber
Fatih Sultan Atmaca – Mardinli rehber

10- En eskisi: DEYRULUMUR MANASTIRI / MARDİN
1621 yaşındaki yapı dünyanın ayakta kalmayı başarmış en eski Süryani-Ortodoks manastırı olarak zamana meydan okuyor.

Diğer adıyla Mor Gabriel Manastırı’nın ana binasındaki mozaikler, taş işçiliğinin zarifliğini yansıtan kabartmalarıyla o dönemdeki üstün sanatı yansıtıyor.

Saffet Emre Tonguç, “Yüzyıllardır bir arada yaşadığımız Süryanilerin güzellikleri, taşa yansıttıkları Deyrulumur’u dolaşırken dinler arasındaki kardeşliğin barışa olan katkılarını düşüneceksiniz” yorumunu yapıyor.

9- Kartal yuvası: MARDİN KALESİ / MARDİN
Eski Mardin’in tepesinde yer alan kale Sümer, Babil, Asur, Pers, Roma, Bizans, Emevi, Abbasi, Selçuklu, Karakoyunlu, Akkoyunlu ve Osmanlı medeniyetlerinin bir parçası olarak bugüne kadar ayakta kalmayı başarmış.

330’da inşa edilen yapının diğer bir adı ise ‘Kartal yuvası’dır. Eski şehir merkezindeki taş sokaklardan geçilerek çıkılan kale ve etrafı bir film platosundaymış hissini veriyor.

Tepeden Mezopotamya manzarasıysa anlatılmaz yaşanır.

8- Beşinci Harem-i Şerif: ULU CAMİ / DİYARBAKIR
Diyarbakır’ı 639’da fetheden Hz. Ömer tarafından şehrin merkezindeki en büyük ibadethane olan Martoma Kilisesi’nin camiye çevrilmesiyle oluştu.

Anadolu’nun eski ve büyük camilerinden olan Ulu Cami İslam âleminin beşinci Harem-i Şerifi olarak kabul ediliyor.

Ertuğrul Günay, “Görkemli kapıları, avluyu çevreleyen iki katlı medrese yapıları, tarihi bin yıla uzanan güneş saati, minaresi ve kitabeleriyle özgün bir tarih emanet” diye anlatıyor.

7- Son günleri: HASANKEYF / BATMAN
Dicle Nehri’nin kıyısında, zamanında medreseler, rasathane, kale, darüşşifa ve diğer eğitim kurumlarıyla bölgenin ilim ve kültür merkezi olan Hasankeyf’i görmek için acele edin.

10 bin yıl öncesine uzanan yerleşim 6 bine yakın mağara yerleşimine de sahip.

Ilısu Barajı’nın inşasıyla birlikte su tutmaya başlayan bölge ne yazık ki yakında su altında kalacak.

6- Zengin kültür: HARRAN EVLERİ / ŞANLIURFA
Mezopotamya’nın en eski yerleşim yerlerinden olan Harran 4 bin yıllık geçmişe sahip.

Hz. İbrahim’in doğduğu bu coğrafya zengin kültürü ve kalıntılarını görebileceğiniz dünyanın ilk üniversitelerinden birine sahip.

Faruk Akbaş, “Tuğla kubbeyle örtülü Harran Evleri, bindirme tekniğinde yapılmış külah biçimindeki konik kubbeleriyle müthiş” yorumunu yapıyor.

5- 9 bin yaşında: DİYARBAKIR SURLARI / DİYARBAKIR
Eski Diyarbakır kentini içine alan kale iki yıl önce yanı başındaki Hevsel Bahçeleriyle birlikte UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alındı.

Yaklaşık 9 bin yıllık olan surlar yaklaşık 5 km’lik uzunluğuyla Çin Seddi’nden sonra dünyanın en uzun ve geniş savunma duvarı olarak dikkat çekiyor.

Kale de Roma, Bizans, Arap, Selçuklu ve Osmanlı’dan burçlar, kabartmalar ve figürler yer alıyor.

4- Taş ve ahşap işçiliği: DEYRULZAFARÂN MANASTIRI / MARDİN
Artuklu’da Süryaniler tarafından 5 yy’da inşa edilen manastır 639 sene boyunca dünyadaki tüm Süryanilerin patriklik merkezi olmuş. Mardin’in simgelerinden olan manastırın harç olmadan kenetleme sistemiyle yapılan taş tavanı, ahşap işlemeleri ve kemerleriyle dikkat çekiyor.

Gamze Cizreli, “Şemsiler tarafından yaklaşık 4 bin yıl önce yapının ilk hali bir güneş tapınağı olarak inşa edilmiş.

Hıristiyanlık inancıyla manastıra çevrilen yapı bugün de Süryaniler için çok önemli bir merkez” diyor.

3- Dünyaca ünlü: ZEUGMA MOZAİK MÜZESİ VE ANTİK KENTİ / GAZİANTEP
Roma İmparatorluğu’nun milattan önce Fırat Nehri’nin kenarında kurduğu kent, Helenistik mimarinin en güzel örneklerini barındırıyor.

Bugün üçte birlik bölümü Birecik Barajı’nın suları altında kalsa da lejyoner üssü ve ev kalıntıları gibi yapıları görebilirsiniz.

Buradan çıkarılan 1700 metrekarelik eşsiz mozaiklerse aynı adı taşıyan dünyanın en büyük mozaik müzesinde sergileniyor. Dünyaca ünlü ‘Çingene Kızı’ ve ‘Mars Heykeli’ de burada.

2- Güneşin krallığı: NEMRUT DAĞI / ADIYAMAN
Komagene Krallığı’nın 2 bin 206 metre yükseklikteki ihtişamlı kalıntıları her yıl dünyanın dört bir tarafından turistleri ağırlıyor.

UNESCO Dünya Mirası Listesi’ndeki milli parkta Türkiye’nin tanıtımlarında kullanılan yüzlerce yıllık mitolojik dev tanrı heykelleri ve kabartmaları yer alıyor.

Hâlâ Doğu Toros sıradağları üstünde Fırat Nehri geçitlerine ve ovaya hâkim olan manzarada güneşin süzülüşünü izlemediyseniz çok şey kaçırıyorsunuz.

1- Dünyanın en eskisi: GÖBEKLİTEPE / ŞANLIURFA
Tarlasını süren bir çiftçinin şans eseri bulduğu bu yerin insanlık tarihini değiştireceğini kim bilebilirdi ki? Kazı çalışmalarıyla Göbeklitepe’nin 12 bin yıllık geçmişiyle dünyanın en eski arkeolojik tapınağı olduğunu ortaya çıkardı. Buluntular yerleşik hayata geçerken insanlığın dinsel ve inanç ihtiyaçlarını ortaya koyması açısından önemli.

‘T’ şeklindeki devasa kaya blokları üzerlerindeki figürler ve hayvan kabartmalarıyla mutlaka görülmesi gereken bir yer.