Yeni bir Bretton Woods mu?

İstisnai olan durum, finansal krizin içinde yaşanan enformasyon krizi. Zira bu krizin aktörleri, gitgide daha karmaşık bir hal alan tahviller alıp satıyorlardı. Peki bu tahvillerin değeri neydi ve ne oldu? İşte bunu bilmiyoruz. Bankalar bu bilgiye sahip mi? Ondan da emin değiliz.

Bilgi olmayan yerde senaryolarla baş başa kalmaktan başka çareniz yoktur.

Borsalardaki düşüşlere bakıp 1929 dünya ekonomik krizinin yeniden yaşandığı sonucuna varılıyor. Krizin bankaların iflasına yol açması bu kıyaslamayı güçlendiriyor.

Neyse ki bugün devletler 1929’daki gibi tepkisiz değil. Acil olarak düzeltici ekonomik politikalar devreye sokuluyor. İnsanlar gişelere hücum etmeden bankalar kurtarılıyor.

Kriz ne kadar sürede toparlanabilir? Fransa’daki Ekonomik ve Siyasal Araştırmalar Merkezi Başkanı Fitoussi, Avrupa ve ABD’de iki ya da en fazla üç çeyreklik bir negatif büyüme sürecine geçileceğini, sonra da toparlanma başlayacağını öngörenler arasında.

* * *

Avrupa Birliği bu krizde Türkiye’nin 2000-2001 yıllarında yaşadığı krizdeki tecrübesinden yararlanabilir. AB haber ve politikaları üzerine 9 dilde yayın yapan Euractiv haber ağının başkanı Christophe Leclercq’e göre Türkiye’nin kriz yönetimi deneyimi yabana atılamaz. Leclercq, Euractiv’in Türkçe yayını euractiv.com.tr’nin birinci yıldönümü için geldiği İstanbul’da İş Portföy Genel Müdürü Gürman Tevfik’le birlikte katıldığı "Finansal krizin AB ve Türkiye’ye yansımaları" konulu panelde "Dünya yeni bir Bretton Woods’a doğru gidiyor olabilir, bu oluşumun içinde Türkiye, AB ile birlikte olmalı" dedi.

1929’dan sonra dünya Bretton Woods ile altına dönüştürülebilir tek para biriminin dolar olmasına, diğer para birimlerinin değerlerinin de dolara göre ayarlanmasına ve Uluslararası para birimi IMF’nin kurulmasına karar vermişti. Türkiye’de 13 ay öncesinden krizi ilk haber veren kişi olan Gürman Tevfik ise aynı şeyi söylüyor. Dünyanın Bretton Woods benzeri, ama içerik olarak farklı yeni bir düzene ihtiyacı var. Bunu da şu gerekçeye dayandırıyor. Her ülke farklı havacılık kuralı uygularsa uçaklar havada çarpışır. Finans dünyası kuralları için de aynı şey geçerli, kurallarda buluşulmaz ise kriz ortamı sürer, daha çok kaza olur.

* * *

Türkiye ve AB aynı otoyolda gittiklerine göre araçların farklı finansal kurallarla trafiğe çıkması kaosa yol açar. O nedenle bu alanda da uyum şart.

Krizin sonunda küresel finans kurallarının hákim olduğu daha fazla denetlenen bir sistemin doğacağını öngörmeliyiz. Her ülkenin kendi regülasyonlarını kendinin yaptığı dönem arkada kalıyor.

TEB Başkanı Yavuz Canevi de Brüksel’de TR Plus-Avrupa’da Türkiye Merkezi tarafından hafta başında düzenlenen AB yolunda Türkiye Ekonomisi konulu panelde de OECD Türkiye Masası Şefi Rauf Gönenç’le birlikte benzer bir noktaya değindi. Canevi’ne göre dünya yeni bir ortak düşünce tarzı oluşturmak zorunda. Özetle, felsefesi de olan yeni bir finansal bakış açısı ve buna bağlı yeni kurallar oluşmaya başlıyor.