Yalçın Bayer

En düşük emekli aylığının net asgari ücret düzeyine çıkarılması isteniyor.

Milyonlarca emekçinin merakla beklediği yeni asgari ücret, hükümet ve işverenin (TİSK) oyçokluğu ile saptandı. Türk-İş, son toplantıya katılmadı. Yeni ücret brüt 10.008, net 8.506 lira oldu.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan ve 1 Ocak 2023’ten itibaren geçerli olacak yeni ücret yüzde 54.66 artışla net 5.500 liradan 8.506 liraya yükseldi. 10 milyona yakın emekçi, zamlı yeni ücreti şubat ayında alacak.

15 kişiden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonu’na emekçileri temsilen katılan Türk-İş, 9 bin liralık teklifinin kabul görmemesi üzerine üçüncü toplantıda komisyondan ayrılmıştı.

Türk-İş’in talebi ile saptanan ücret arasında 500 lira farkın olması, “Emekçiye istediği verilebilirdi” yorumlarını beraberinde getirdi. Ancak işverenin maliyet gerekçesini öne sürmesinden ötürü 9 bin lira kabul edilmedi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Sırtında küfe yok, atıyorlar” sözleriyle, toplantıya katılmayan Türk-İş ile 10 bin lira ve üzerinde tutar talep eden diğer sendikalara göndermede bulunması dikkat çekti. Asgari ücretin satın alma gücünün erimesi karşısında ara zammın sinyalini de verdi Cumhurbaşkanı. Eğer can yakan hayat pahalılığı dizginlenmezse önümüzdeki temmuzda asgari ücrete ara zam yapılması yüksek olasılık.

Asgari ücretin yükselmesine koşut başta kıdem tazminatı tavanı olmak üzere SGK, GSS, isteğe bağlı sigorta, askerlik ve doğum borçlanması primleri, bireysel emeklilik kesintileri, işsizlik aylığı, 65 yaş üzeri ve engelli aylıkları da artacak.

Asgari ücretlinin ardından sıra memur, emekli, esnaf, çiftçi, dul ve yetim aylığına yapılacak zamma geldi. Milyonlarca gariban maaş ve aylıklarına asgari ücrette olduğu gibi yüzde 55 zam bekliyor. 3.500 lira gibi son derece düşük aylığa talim eden milyonlarca emeklinin aylığı soluk alabilecekleri tutarda artırılmalı. Yıllarını çalışarak ülkeye katkı sağlamakla geçiren emeklinin en düşük aylığı net asgari ücret düzeyine yükseltilmeli. Zira onlar bu parayı fazlasıyla hak ediyor.

Bu yıl olduğu gibi Türk-İş 2019 yılında komisyondaki oylamaya katılmamış, 2020’de uygulanan ücret hükümet ve TİSK’in oyçokluğu ile saptanmıştı. 2021’de yürürlüğe giren asgari ücret de işçi tarafının muhalefetiyle yine oyçokluğu ile tespit edildi.

Eskiler, bir yılı iki bölüme ayırırlardı.

1. bölüm, ‘Kasım Günleri’ olarak adlandırılırdı. Kasım Günleri, 180 gün olarak kabul edilir ve 8 Kasım tarihinde başlardı. Ne zamana kadar, ‘5 Mayıs’ tarihine kadar.

2. bölüm ise, ‘Hızır Günleri’ olarak kabul görür; ‘186 gün’ olarak hesaplanırdı.

Hızır Günleri de, ‘6 Mayıs - 7 Kasım’ tarihleri arasında kabul edilirdi. Halk arasında baharın gelişi, ‘cemrelerin’ birer hafta aralıklarla düşmesiyle ilişkilendirilirdi!

Cemre sözlükte, ‘ateş topu’ anlamına geliyor. İlk cemrenin, Kasım Günleri’nin 105. gününde, yani 20 Şubat günü havaya; ikincisinin, Kasım Günleri’nin 112. gününde, 26-27 Şubat günü suya; üçüncüsünün ise Kasım Günleri’nin 119. gününde, 4-5 Mart Günü toprağa düştüğü inancı yer alır. Mart ayının ilk haftasından itibaren, ‘havalar ısınmaya’ başlardı!

21 Mart tarihi, bizim kültürümüzde; ‘Nevruz veya Bahar Bayramı’ olarak kutlanır. Yazımızın başlığına, “Kış Gelmedi mi?” dedik!

21 Aralık, ‘en uzun gece’ olarak bilinir. 21 Aralık, aynı zamanda; “kuzey yarımkürede kış gündönümü” olarak da telaffuz edilir. İşte bazı ülkelerde 21 Aralık tarihi, ‘kışın başlangıcı olarak’ da ifade edilir.

Bilimadamlarının tespitlerine göre “kuru hava bu yıl tarımı, ulaşımı ve enerji üretimini ciddi şekilde etkiliyor”.

Artık günümüzde;

Hani arkeologlar yıllar öncesinin eserlerini araştırır ya bugünkü teknoloji ile yapılan hiçbir şey gelecekte araştırılamayacak. Neden mi?

Çünkü bugün ürettiğimiz birkaç ürün türü hariç hiçbir şey gelecekte varlığını korumayacak.

Nasıl mı?

Ürünlerin yapımında kullanılan malzemeler bu yok oluşun tek nedeni. Plastik ve lastik gibi petrol ürünleri, petrol ürünlerinden elde edilen tutkallar kullanılarak üretilen eşyalar, tekstil ürünleri, aksesuarlar, yapı malzemeleri. Beton kullanılarak yapılan binalar, köprüler, yollar...

Hiçbir şey mi kalmayacak?

 Hayır. Cam, seramik, bazı taş türleri ve oksitlenmeyen metal türlerinden imal edilen şeyler kalacak.

İşte, bu süreçte dünyaya bırakabileceğimiz tek şey bu.   Murat SEVGİ

GÜNÜN SÖZÜ

“Çocuklarınıza dünyalık bırakma telaşını yaşamayın, çocuklarınıza yaşanabilecek bir dünya bırakın.”

SU Politikaları Derneği ve Hidropolitik Akademi Başkanı Dursun Yıldız, Türkiye’nin büyük heyecanla başlattığı ama son dönemde gölgede kalmış bir projesinden söz etti. Yıldız “Güneydoğu Anadolu Projesi’ni hatırlayalım” diyor.

Ve şöyle devam ediyor: “İklim değişikliği, savaş kapıda. Dünya Gıda Krizini konuşuyor. İnsanlığın ilk tarımsal üretimi yaptığı verimli topraklarda 40 yıl önce GAP diye bir projeyi başlattık. Enerji bölümü hemen hemen tamamlandı ama projenin sulama ve tarımsal üretim hedeflerinde hala yolun yarısındayız.”

“Artık herkes kabul etti. Tarım stratejik bir sektör oldu. Su zaten stratejik bir doğal kaynak. GAP’ta toprak çok verimli. Su da var. Şimdi bu projenin yeniden eski heyecanıyla ele alınması zamanıdır” diyen Dursun Yıldız, hidroelektrik enerjimizin dörtte birinin oradaki barajlardan geldiğini ama GAP’ın en stratejik avantajının bölge kalkınmasına ve gıda arz güvenliğimize sağlayacağı büyük katkı olduğunu anlattı.

Yıldız, ”GAP projesinin tamamen devreye alınması ile ülke ekonomisine 6.7 milyar dolarlık katkı sağlayacağı hesaplanmış. Bence enerji ve gıda krizine ilerleyen dünyada bu katkı bundan çok çok daha fazla olacak. Çünkü bizi ve insanlığı gelecekte temiz su ve toprak kurtaracak” dedi. 

GAP Projesi’nin, ilerlemesi boyunca sosyal, ekonomik politik birçok problemle karşılaştığına vurgu yapan Yıldız, projenin durmadığını, ilerlediğini ama kendisine bağlanan büyük umutları beklendiği gibi gerçekleştiremediğini belirtti. Projenin kamu yatırımlarından aldığı payın son dönemde azaldığını ifade eden Yıldız, “Proje son dönemde biraz gölgede kaldı” dedi.

Yıldız “GAP’ı tümüyle tamamlayabilmiş olsa idik gerek bugün gerekse gelecek için büyük bir gıda arz güvenliği avantajımız olacaktı. Şimdi GAP’ı tekrar hatırlama zamanı. GAP, Türkiye’nin ve bölgenin gıda güvencesinin anahtarı” dedi ve “Rahmetli Cumhurbaşkanımız Demirel’i saygıyla analım. Aman GAP’ı kimselere GAP’tırmayalım” vurgusu yaptı.

ORMANCILIKTA YAZIN VE KIŞIN NE YAPILIR

Görevleri

EYT’li olmak ya da her şeyden önce bu yazıyı kendisi de 5 yıl boyunca EYT’li olmuş ve sonunda emekli olmuş bir kişi olarak yazdığımı belirtmek isterim.

2001 yılında yaşanan ekonomik kriz sonrasında emeklilik yaşının yükseltilmesi belki SGK kurumunun batmasını engellemişse de sonraki yıllarda toplumsal bir sorun haline dönüşmüştür.

Burada yapılan esas hata yaş, prim gün sayısı ve sigorta süresinden oluşan 3 sac ayağından sadece yaş ile ilgili olan kuralın değiştirilmesi olmuştur.

Böylece sigorta süresi ve prim gün sayısı dolan çalışanlar karşılarında yaş kriteri duvarını bulmuş oldular...

Aslında  EYT olanların bir çoğu benim gibi 40-50 yaş aralığında işini kaybeden ve iş bulamayan çalışanlar.

Yani gerçek sorun işsizliktir. Çünkü çalışabilecek durumda olan hiçbir insan daha düşük bir gelir alacağını bilerek emekli olmak istemeyecektir.

Ancak oluşan tablo insanları emekliliğe muhtaç bırakmıştır. Esas acı olan budur.

Bugüne geldiğimizde iktidar her seçim öncesi haklı gerekçelerle hayır dediği EYT’lilere siyasi gerekçelerle de olsa çözüm arayışına girmiştir.

YILLARDIR ÇÖZÜM BEKLİYORUM

Gazeteci dostumuz Erkan Özmen’in iki yıldır üzerinde çalıştığı ‘Mustafa Kemal’in Kitapları’ adlı yapıtı Armoni Yayınları arasında çıktı.

Atatürk’ün pek bilinmeyen “Gazeteciler; gördüklerini, düşündüklerini, bildiklerini samimiyetle yazmalıdır” sözünün ta 1929’dan beri devlet kayıtlarında olduğunu öğrendik. Özmen, kitabın başında “Atatürk’ü Anlayabildik mi?” sorusunu yanıtlarken, “Atatürk’ü ve düşüncelerini bizim nesile gerçek manada anlatmadılar” diyor. Hakkında yerli ve yabancı yazarın yazdığı yüzlerce kitabı okuduğunu, ‘Nutuk’u birçok kez okuduğunu, okumaya da devam ettiğini belirtirken, “onun nasıl ileri görüşü bir kişilik yapısına sahip olduğunu, yüz yıl önce söylediklerinin bugün bile geçerli olduğunu gördüğünü, bu nedenle de kendisine karşı ilgi ve sevgisinin tutkuya dönüştüğünü” anlatıyor.

Türkiye’de gazetecilikten başlayarak, araştırmacı gazetecilikten, bu mesleğin büyüklerinin vicdani sorumluluklarından örnekler veren Erkan Özmen, Büyük Önder’in Kurtuluş Savaşı yıllarında bizzat çıkartmış olduğu gazeteleri araştırırken, kendisini bir anda ‘Türk Gazetecilik Tarihi’nin içinde bulduğunu söylüyor. Atatürk’ün, Kurtuluş Mücadelesi’nin sözcülüğünü yapacak olan, Sivas’ta İrade-i Milliye, Ankara’da da Hâkimiyet-i Milliye gazetelerini çıkarttığını vurgulayan Özmen, kitabı ile, bize öğretilenlerin dışında da bir Atatürk’ü, onun temel öğretilerini, düşünce yapısını ve gerçekleştirdiklerini, neden sonuç ilişkileri içinde araştırarak farklı bir perspektifle sunuyor.

GÜNÜN 600 BİN İMZASI

MADEN Kanunu’na eklenecek geçici madde ile zeytinliklerin madenciliğe açılmasına izin verecek torba yasa teklifi TBMM’de komisyonda görüşülecekti. #ZeytinimeDokunma diyerek change.org/ZeytinicinAdalet adresinde bir araya gelen yaklaşık 600.000 kişinin imzaları, zeytin için adalet isteyen vatandaşlar ve sivil toplum kuruluşları tarafından TBMM’ye sunuldu. Teklif dün sürpriz bir şekilde geri çekildi.

Aydın Gün’ü anma konseriHAYAT KISA SANAT UZUN

İKSV’nin kurucu beyni olan ve bu kurumu 20 yıl yöneten Aydın Gün’ü anma konseri Kadıköy Süreyya Operası’nda gerçekleştirildi. Ayça Atikoğlu anlatıyor: “Aydın Gün’ü kaç kişi hatırlıyor, kimler gelecek acaba diye düşünürken, dopdolu bir salon ile karşılaştım, en etkileyici olan ise kitlenin gençliği idi, Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği’nden, konservatuvardan gençler ve tabii Kadıköy’den samimi sanatseverler kitlesi.

İstanbul Devlet Opera ve Balesi hiç alışık olmadığımız bir şey yaptı, eşsiz bir vefa örneği sergiledi. Murat Karahan’ı yürekten kutluyorum. Binbir emek ile İstanbul Operası’nı kuran Aydın Gün’ün tüm ömrünü kapsayan sanat yaşamı, hem sunum hem de aryalar eşliğinde sunuldu. Solistler, konsept ve sunumu gerçekleştiren Niyazi Ölmez, Betül Görgülü, koro şefi Paolo Villa büyük sanatçıya layık bir iş çıkardılar.

MUHTARLARDAN ZEYTİN İMZASI

Fas Milli Futbol Takımı bugün Fransa ile yarı final oynayacak.

Fas, Afrika’nın dünyanın zirvesinde olması istiyor.

Yani bu Afrika ülkesinin gözü Dünya Kupası’nda. Bütün bahisleri altüst etti, ona en düşük şans verenler hüsrana uğradı.

Fas’ın değeri 242 milyon Euro; rakiplerine göre en düşük değerde sayılıyor. Hırvatistan 377 milyon Euro, Belçika 556 milyon Euro, Portekiz 865 milyon (Ronaldo hariç), İspanya 877 ve bugün karşılaşacağı Fransa 1.04 milyar Euro...

Fas 5 maçtır hiç gol yemedi. Dünya Kupası’nda bu bir rekor.

‘Faslı Türk’ saydığımız dostumuz Noureddine Tahir, Faslıların maçlardaki çoşkusunu hatırlatıyor ve “Paris şöyle ya da böyle yanacak” diyor.

Yani şunu demek istiyor: “Kazansak da kaybetsek de sorun olacak.”

İKİ SİHİRBAZ VAR

Fas takımının arkasında iki

Yazmıştım. Geçen günlerde Almanya’dan bir dostumuz Antalya’ya geldi. Biz de Antalya’da şehirde idik. Dostumuz terminalde bizi arayıp haber vermek istemiş. Yabancı hatlı bir telefonu Türkiye’de kullanmak, roaming ücretleri ateş pahası. Dostum internet hattından aramak istemiş.

Bir de ne görsün, internet ücretli. Sadece CIP Terminal müşterilerine ücretsiz. CIP Commercially Important Person (Ticari Önemli Kişi) demek. Önemli kişi değilsen ücretsiz internet minternet yok.

Antalya Havaalanı WiFi yazınca zaten anlaşılıyor. ‘Geliş-Gidiş salonlarında internet var. DorukNet işletiyor‘ diyor. Yani ücretli olduğunu dolambaçlı yazıyor.

Antalya Havaalanı’nın yüzde 51’i Alman Fraport şirketine, geri kalanı da TAV Holding’e ait. Fraport’un işlettiği Frankfurt Havaalanı’nda ise WiFi 7/24 ücretsiz. Yani kendi ülkesinde bedava verdiği hizmeti bizde ‘Önemsiz‘ kişilere ücretli sağlıyor. Fraport’un ortağı TAV CEO’su Sani Şener başarılı bir yönetici. ‘Çoğunluk hisse Almanlarda‘ demeden bu konuya acilen el atacağını sanıyoruz.

Dünyayı gezen dostumuz Fraport‘a göre ticari önemsiz olduğu için bizi arayamadı. Alandan çıkınca Türk usulü bir minibüs şoförüne aratıp haber verdi geldiğini. Dostum ‘Umarım ölmeden AB’ye girdiğimizi görürüm de Brüksel’e bir dilekçe yazarım. Fraport’un kendi ülkesine başka Türkiye’ye başka uygulama yaptığını bildiririm‘ diyor… Ama bunları ancak Brüksel’den bir müfettişin gelmesini beklemeyelim. Sani Şener Bey’in kulakları çınlasın.

KANSU ŞİİR ÖDÜLÜ

CEYHAN Atuf Kansu Şiir Ödülü’ne 2023 yılı için katılım koşulları açıklandı. 1986’dan bu yana düzenlenen ödüle katılım koşulları şöyle: Ödüle aday olan yapıtlarda Ceyhun Atuf Kansu’nun şiir anlayışı göz önüne alınarak, çağdaş bir dünya görüşü ve dil bilinci temel ölçüt olacaktır.  Seçici kurul; Ali Cengizkan, Bahar Gökler (ailesi adına), Ahmet Özer, Ferruh Tunç ve İlyas Tunç’tan oluşmaktadır. Ödül kazanan yapıt, Ceyhun Atuf Kansu’nun ölüm yıldönümü olan 17 Mart 2023 tarihinde açıklanacaktır. Ödüle son katılma ve aday gösterilme tarihi 1 Ocak 2023’tür.

BOYNER’DEN ÖNEMLİ BİR ADIM

BOYNER