Kanadında yolcu taşıyacak uçak

SON yıllarda, uçak teknolojisi açısından ileriye doğru adımlar atıldı ancak çok da büyük bir değişiklik olmadı. Yani kullanılan malzemelerdeki büyük değişikliği görmezden gelmek elbette çok yanlış olur. Gövdeye giren kompozit malzemeler uçakları hafifletti, yakıt harcamaları düştü. Motor teknolojilerinde gerçekleşen yenilikler sayesinde daha az yakıtla daha uzaklara gitmek mümkün oldu.

Yine de sonuçta hâlâ ortada bir silindir ve alt kısmından çıkan kanatlar ile bu kanatlara bağlı motorlardan ibaret bir tasarım var. İşin genel çizgisi böyle. Yani görünüşte devrim yaratacak bir değişiklik yok. Uçak fabrikaları ise ciddi zorluklar yaşadı. İmalat hızları düştü. İmal ettikleri uçakların sertifika alması, meydana gelen kazalarla daha da güçleşti.

Sonuçta var olan formatta imalatlar yapılıyor. Bununla birlikte, dünyanın dört bir yanındaki havayolu şirketleri sürdürülebilirlik referanslarını artırmaya çalışırken, yeni tasarımlar düşünülüyor. Bu arayışın ilk örneklerinden biri Amerikan Delta Hava Yolları’nın, karma kanat üreticisi JetZero ile yaptığı ortaklık ile şekillenebilir.

DEVRİM NİTELİĞİNDE ORTAKLIK

JetZero, birkaç yıldır havacılıkta manşetlere çıkan bir şirket. Harmanlanmış kanatlı gövdeli (BWB-Karma Kanatlı Gövdeli uçak) uçakları sonunda hem ticari hem de askeri alanlarda kullanılmak üzere planlandı. Ama şirket gerçeğe yolculuk için ciddi destek arayışına girdi. İlk büyük işbirliği de sivil kuruluş olan Delta Hava Yolları ile yapıldı. Sektörün kilit oyuncularından olan Delta’nın bu adımını ABD Hava Kuvvetleri de destekliyor. JetZero şimdi Delta ile ortaklık kurarak ticari kimlik bilgilerini geliştirmeye hazırlanıyor.

SkyTeam kurucu üyesi olan Atlanta merkezli köklü havayolu şirketi Delta, JetZeror ve USAF’ın gösteri uçaklarını 2027 yılına kadar gökyüzüne çıkarma çalışmalarına destek verecek. Havayolu şirketinin çatısı altında bulunan Sürdürülebilir Gökyüzü Laboratuvarı, BWB’nin ticari uygulanabilirlik elde etmesine yardımcı olacak. Bunun için JetZero ile birlikte çalışılacak ve şirkete iç tasarımla ilgili konularda da danışmanlık yapılacak.

Heyecan verici ortaklık hakkında Delta’nın Sürdürülebilirlik Direktörü Amelia DeLuca’nın şu sözleri dikkate değer: “Müşteriler ve çalışanlar için tamamen yeni bir uçak gövdesi ve deneyimi gerçekleştirmek amacıyla JetZero ile çalışmak, havayolu endüstrisinin yakıt tasarrufu girişimlerini ve inovasyon hedeflerini ilerletmek adına cesur ve önemli bir hareket. Delta, karbon ayak izimizi ele almak için bugün elimizden geleni yapmaya odaklanmış olsa da, gelecekteki havacılık emisyonlarının önemli bir bölümünü çözmek üzere JetZero’nun karma kanatlı gövdeli uçağı gibi devrim niteliğindeki teknolojileri geliştirmek gibi ortaklıklar da kritik önem taşıyor.”

HEYECAN VERİCİ YOLCU DENEYİMİ

BWB adındaki yeni uçak modelinin yolcu deneyimi açısından günümüzün daha geleneksel tüp ve kanat tasarımlarından büyük ölçüde farklı olacağı gerçeği dikkat çekiyor. BWB’nin gövdesinin şekli benzersiz. Ayrıca geliştirilen bir koltuk konsepti ile uçakların yolcu kabinlerini nasıl yapılandırabilecekleri konusunda çok sayıda olasılık söz konusu.

Uçağın kapasitesi açısından Delta, JetZero BWB’nin 250’den fazla yolcu taşıyabilmesinin beklendiğini belirtiyor. Bu rakam, onu günümüzün geleneksel geniş gövdeli uçaklarıyla kabaca aynı seviyeye getiriyor. Yine de, konfigürasyon muhtemelen günümüz jetlerinde önemli bir değişikliği temsil edecek. Delta, “Müşterilerimiz her yolcu için özel baş üstü bölme alanı, erişilebilir koltuklar, tuvaletler ve daha az sıra dahil olmak üzere deneyimlerini geliştiren değişiklikler bekleyebilir” açıklamasıyla ipuçları veriyor.

BWB’nin çağdaş tüp ve kanat tasarımlarına kıyasla sunduğu bir diğer yapısal fark, motorlarının uçağın üstüne ve arkasına monte edilmiş olması. Delta’ya göre bu, “mevcut uçaktan önemli ölçüde daha sessiz” bir kabin ortamı sağlayacak.

VERİMLİ  TASARIM

Havayolu endüstrisi, 2050’ye kadar net sıfır olma ortak hedefi doğrultusunda çalışıyor. Bu yüzden herkesin derdi sürdürülebilirlik referanslarını artırmak. Karma kanatlı uçaklar da karbon emisyonunu azaltmanın etkili bir yolu olarak görülüyor. Sonuçta, Delta’nın belirttiği gibi, tasarımı sürtünmeyi azalttığı ve daha fazla kaldırma yüzeyi alanı sunduğu için “BWB, geleneksel tüp ve kanat uçak gövdelerinden yüzde 50’ye kadar daha fazla yakıt verimlidir” olarak tarifleniyor. Bu uçaklar aynı zamanda mevcut ticari tasarımlardan belirgin şekilde daha hafif.

KADIN PİLOT SAYISI ARTIYOR

ÇOK uzun yıllardır bu böyle. Hâlâ da devam ediyor. ‘Uçakları erkekler uçurur’ gibi saçma bir slogan yaratılmış. Kadınların ise uçaklarda içecek servisi yaptığı şeklindeki saçma söylenti hâlâ yazılıp çiziliyor.

Evet doğru olan tek şey, kokpitte erkekler ve kadınlar arasındaki cinsiyet farkı hâlâ çok büyük. Yine de pilot nüfusunun yüzde 4-6’sını oluşturan kadın havacılar giderek büyüyen etkileyici bir grup ve aralarına daha fazla kadının katılmasını umuyorlar. İyi haber şu ki, Dünya Havacı Kadınlar Enstitüsü, son dönemdeki kadın öğrenci pilot istatistiklerinin cesaret verici olduğunu ve yakında daha fazla kadının kabinde değil kokpitte göklere çıkacağını söylüyor.

Uluslararası Kadın Havayolu Pilotları Derneği, kokpitte hem kaptan hem de yardımcı pilot olarak en çok ve en az kadın pilot çalıştıran havayolu şirketlerini sık aralıklara açıklıyor. Hindistan’daki şirketler, işgücünde en yüksek kadın pilot yüzdeleriyle başı çekerken, Asya ve Ortadoğulu havayolu şirketleri en düşük yüzdelere sahipler. Amerika’daki dört büyük  havayolu şirketinde durum nasıl? United yüzde 7.4, Delta yüzde 5.3, American Airlines yüzde 5 ve Southwest yüzde 4.1 ile başı çekiyor. Küresel kadın pilot ortalaması  ise yüzde 6’nın hemen altında seyrediyor.

Dünyada en fazla kadın pilot uçuran şirketlerin başında yüzde 13.3 ile Air İndia Express, yüzde 13.2 ile Spice Jet, yüzde 13.1 ile İndigo, yüzde 12.7 ile Air İndia geliyor. Porter, Quantas Link, Vistara, Westjet Encore, Iceland Air ve Air Asia yüzde 10 üstü kadın pilot uçuran şirketler olarak listede üst sıralarda yer alıyor.

LİDER PEGASUS

Türkiye’de ise en fazla kadın pilot uçuran şirket Pegasus Havayolları. Şirketteki toplam pilot sayısı bin 498 ve kadın pilot yüzdesi 7.9. Toplam 6 bin 830 pilotu olan THY‘de kadın pilot oranı yüzde 7. Ajet’de ise yüzde 6.63 olarak görünüyor. Şirketin 290 civarında pilotu var. Yaklaşık 6 bin 500 pilotu olan Ryanair ‘de kadın pilot yüzdesi 4.5. Lufthansa’da ise 5 bin 400 pilotun yüzde 6.9’u kadın.  Sonuçta uçak sayısı, toplam pilot ve kadın pilot yüzdeleleri çok da dengeli bir değişim göstermiyor.

TARİHE GEÇEN PİLOTLARIMIZ

1933’te Bedriye Tahir Gökmen ilk Türk kadın pilot olarak Türk havacılık tarihine adını yazdırdı. Bunu Atatürk’ün manevi kızı Sabiha Gökçen’in 1936 yılında dünyanın ilk kadın savaş uçağı pilotu olması takip etti. Kadın pilotlarla ilgili geçmişte Türkiye’nin iki önemli gururu listelerdeki yerlerini hep korudular.