Hazine bonosu geliri beyanı nasıl olacak?

ÖZEL ALACAK FAİZLERİ: İzinli ya da izinsiz, herhangi bir kimseye borç para verilmesi karşılığında faiz alınması veya herhangi bir adla menfaat sağlanması halinde elde edilecek gelirler, enflasyondan arındırıldıktan sonra beyana tabi olacaktır. Enflasyondan arındırma oranı 2001 yılı kazançları için % 50.7 olmuştur. 2002 yılı kazançları için yüzde kaç olacağı 2002 yılının sonunda belli olacaktır. 2001 yılında elde edilmiş özel alacak faizlerinin (% 100-% 50.7=) % 49.3'lük bölümü miktarı ne olursa olsun bu ay beyan edilecektir.

HAZİNE BONOSU-DEVLET TAHVİLİ: Hazine bonosu ve Devlet Tahvili üzerinden 3 türlü kazanç elde etmek mümkündür.

1) Hazine bonosu ve devlet tahvilini vade sonuna kadar elde tutup vade sonunda ana para ile birlikte alınan nemaya faiz geliri denilmektedir.

2) Hazine bonosu ve devlet tahvilinin vadesinden önce işlemiş faizi ile birlikte satılması halinde elde edilen gelire elden çıkarma kárı, ya da değer artış kazancı denilmektedir.

3) Hazine bonosu ve devlet tahvilinin, geri alım veya satım taahhüdü ile iktisap veya elden çıkarılması karşılığında sağlanan menfaatlere ise repo geliri denilmektedir.

Prensip olarak, repo gelirlerinin miktarları ne kadar olursa olsun beyana tabi olmadıklarını açıklamıştık.

Faiz gelirleri ile değer artış kazançları mahiyetinde olarak sağlanan menfaatler prensip olarak beyana tabidir.

Ancak, bunların beyanlarında bazı sınırlar ve istisnalar sözkonusudur.

Bu sınırlar ve istisnaları değerlendirirken, Hazine bonosu ve devlet tahvillerinin ihraç tarihlerine dikkat etmek gerekecektir.

Hazine bonosu ve devlet tahvilinin ihraç tarihi 26.07.2001'den önce ise onlardan sağlanan gelirlerin vergilendirilmesi şöyle olacaktır:

Vade sonunda faiz şeklinde elde edilen gelirlerin toplamı enflasyondan arındırıldıktan sonra 4.900.000.000 TL. (bu tutar 2002 yılı kazançlarında 6.650.000.000 TL. olacak)'yi geçmez ise beyan edilmeyecektir. Bu tutar geçilirse tamamının beyanı gerekecektir. Şu an itibariyle Hazine bonosu ve devlet tahvili faizleri prensip olarak stopaja tabidir, ancak stopaj oranı sıfırdır.

Alım satım kazancı, yani değer artış kazancı olarak elde edilen gelirin enflasyondan arındırıldıktan sonra kalan miktarı 3.500.000.000 TL.'yi geçerse, aşan kısmı beyan edilecektir. Yani burada 3.5 milyar liralık bir istisna sözkonusudur.

Hazine bonosu ve devlet tahvilinin ihraç tarihi 26.07.2001'den sonra ise (26.07.2001-31.12.2002 tarihleri arası) o takdirde çok önemli çapta istisna sözkonusu olacaktır. Bu gruba giren bono ve tahvil gelirlerinin faiz ya da değer artış kazancı mahiyetinde olması önemli değildir. Her iki cins gelirde aynı imkándan yararlanabilecektir. Bu imkána göre ise, burada sağlanacak gelirin enflasyondan arındırma işlem ide yapıldıktan sonra 2001 yılı kazançları için 50 milyar, 2002 yılı kazançları için ise bu miktarın yeniden değerleme oranı ile çarpılması sonucu bulunacak miktar kadarlık kısmı vergiden istisna edilecektir.

2001 yılı sonu itibariyle, enflasyondan arındırma oranı % 50.7 olduğuna göre (% 100-% 50.7 = % 49.3) (50 milyar / % 49.3 =) 101.419.878.296 TL.'lık, 26.07.2001 tarihinden sonra ihraç edilmiş tahvil ve Hazine bonosundan 2001 yılında elde edilmiş faiz geliri vergiye tabi olmayacaktır.

2002 yılı için ise yeniden değerleme oranı % 53.2 olduğuna göre, yıl sonunda eğer enflasyondan arındırma oranının % 50 olacağını varsayarsak 2002 yılında yaklaşık olarak (50 milyar x 1,532x2) 153,2 milyar liralık bir faiz veya alım satım kazancı vergiden istisna edilecektir. Bu istisna uygulanınca artık ayrıca bir de değer artış kazançlarındaki 3.5 milyar liralık istisnadan yararlanılamayacaktır.

2001 ve 2002 yıllarında hem 26.07.2001 tarihinden önce, hem de bu tarihten sonra ihraç edilmiş tahvil ve bonolardan gelirler elde edilirse, bunlar ayrı ayrı değerlendirilecek, hem 26.07.2001 tarihinden önce ihraç edilmiş olanlar için 4.900.000.000 TL.'lık (2002 yılı için 6.650.000.000 TL. olacak) sınır ve 3.5 milyar liralık istisna uygulanacak, hem de 26.07.2001 tarihinden sonra ihraç edilmiş olanlar için yukarıda belirtilen istisnadan faydalanabilecektir.

Devam edeceğim.