Sayılar yükseliyor eşitsizlik büyüyor

Rapora göre 2024 yılında Türk sanatçılar sadece Spotify’da 2 milyar TL’nin üzerinde gelir oluşturdu. Bu, müzik endüstrisi açısından büyük bir kazanım gibi görünse de alt metinleri okuduğunuzda başka bir tabloyla da karşılaşıyorsunuz. Örneğin 1 milyon TL’nin üzerinde gelir oluşturan sanatçı sayısı, 2021’e kıyasla neredeyse üç katına çıkmış. Bilmeyenler için küçük bir not, dinleme başına elde edilen gelirler bir havuzda toplanarak en çok dinlenenden alta doğru dağılıyor.
Spotify’ın Türkiye’deki Top 50 listesinde yer alan şarkıların yüzde 90’ından fazlası Türk sanatçılara ait. Bu veri, yerel müziğin hâlâ güçlü bir dinleyici tabanı olduğunu gösteriyor. Yalnızca 2024’te, kullanıcılar yaklaşık 100 milyon adet Türk sanatçılı çalma listesi oluşturmuş. Rakam etkileyici. Ama bu başarının arkasında algoritmaların ve playlist politikalarının nasıl çalıştığı sorusu da sessizce büyüyor.
Türkiye sınırları içinde yükselen bu başarı, yurtdışında da yankı bulmuş. 2024 boyunca Türk sanatçılar 289 milyon çalma listesine eklenmiş, bunun 191 milyonu yurtdışındaki kullanıcılar tarafından oluşturulmuş. Gelirlerin yüzde 50’sinden fazlası Türkiye dışındaki dinlemelerden geliyor. Bir başka deyişle: Türkçe müzik, yalnızca Türkiye’nin değil, dünyanın da ritmini yakalamaya başlıyor.
Ancak bu veriler müzik dünyasının tamamını yansıtıyor mu? Hayır. Bu tablo daha çok Spotify’ın güçlü olanı nasıl daha görünür kıldığına, algoritmanın kimi yukarı taşıyıp kimi filtrelediğine dair fikir veriyor. Yani bu başarılar kadar “sistemin dışına düşen” sanatçılar da konuşulmalı.
Elbette bu noktada hakkını vermek gerek: Spotify, sanatçı keşfini odağına aldığını vurguluyor. 2024’te 2.8 milyar kez Türk sanatçılar ilk kez dinlendi. 3.300’e yakın sanatçı Spotify editoryal listelerine dahil edildi. Ama listeye alınmayanlar, algoritmanın dışında kalanlar da bu hikâyenin bir parçası.
Özetle bu veriler umut verici. Türkçe müzik, globalde ciddi bir etki alanı oluşturuyor. Ama aynı zamanda sektörün iç dengeleri, gelir eşitsizlikleri, algoritma şeffaflığı ve yerel yapımcının görünürlüğü gibi kritik meseleler hâlâ çözümsüz.
Müzik yalnızca bir ses değil, aynı zamanda bir sistem meselesi. Ve sistem konuşmaya devam ettikçe, biz de sadece “ne kadar dinleniyoruz” değil, “nasıl dinleniyoruz” sorusunu daha yüksek sesle sormaya devam edeceğiz.

DİKKAT ÇEKENLER

∆ Teoman’ın eylül ayında yayınlanacak “Geceyarısı, Sisli Deniz...” albümünün ilk teklisi “Annecim, Eriyorsun, Ölüyorsun” dinleyici ile buluştu. Söz ve müziği Teoman’a ait şarkıda piyanoda Genco Arı var. Parça, geleneksel Teoman şarkılarının yanında bir ağıt niteliğinde.
∆ Barış Demirel, söz ve bestesi kendisine ait “Kiralık Yerde Krallık” single’ını yayınladı. Trompeti ve sesiyle şekillendirdiği çalışma, yaz ayında hareketli şarkı çıkar temasını ters köşe yapıyor.
∆ İlayda, yeni teklisi “Sıcak Yorgan”la döndü. Şarkının söz ve bestesi sanatçıya ait. “Sıcak Yorgan” yarı yolda kalanlara marş olur, hemen dinlenmeli.
∆ Manifest ilk albümleri “Manifestival”i yayınladı. 11 şarkıdan oluşan albüm pop müziğin dokunulmamış alt türüne sahip. Albümde daha önce dinlediğimiz başarılı şarkıları haricinde 90’lardan hatırlayacağınız Çıtır Kızlar’a selam çaktıkları “Yaşanacaksa” yorumları da var. “Zehir” ve “Durma” ise gizli silahları.
∆ Berrin Keklikler, Murda ile “Luv” isimli bir şarkı yayınladı. R&B ve drill’i bir araya getiren çalışma, oldukça cesur.
∆ Işıl Ayman ve Batuhan Kordel, yeniden bir düette buluştu. “Kollarını Bana Sar”ın söz ve bestesi Işıl Ayman ve Batuhan Kordel’e ait. Ayman’ın sonbahar aylarında yayınlanacak ilk albümden ikinci single olma özelliğine de sahip keyifli bir yaz şarkısı.
∆ Şanışer ve Gripin “Gel” isimli şarkıda sürpriz bir düete imza attı. Şarkının söz ve müziği Şanışer’e düzenlemesi Gripin’e ait. Şanışer’in her bölümünde birbirinden ünlü konuk sanatçılarla düet yaptığı canlı performans serisi “Live Sessions”ın 4. sezonunun açılışı da bu şarkıyla oldu.
∆ Lotusx, yeni şarkısı “Neden”i yayınladı. Prodüktörlüğünü Yagz’ın yaptığı şarkı, yine sanatçının sınır tanımayan müziğini yansıtıyor. Listelere eklenmeli.

Ne dinledim
∆ Konuya Fransız- “Arıyordum Belamı”
∆ Ravend- “Halledemem”
∆ Batu Akdeniz- “Bize Ne?”
∆ Mert Tunçmakas, Beyza Doğuç- “Kendi Dilimde Yol Buluyorum”
∆ Ayça Özefe- “Gülüşünde Bi’ Şey Var”