Obezite ve tedavi

* Obezite tam olarak nedir? Sadece kilolu olmak mı?

Obezite, günümüzde tüm dünyada ve ülkemizde hızla artış gösteren, sadece estetik değil aynı zamanda ciddi sağlık sonuçları olan kronik bir hastalıktır. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre obezite, Vücut Kitle İndeksi’nin (BKİ) 30’un üzerinde olması ile tanımlanır ve kalp-damar hastalıkları, Tip-2 diyabet, hipertansiyon, uyku apnesi ve bazı kanser türleri başta olmak üzere birçok hastalık için risk faktörüdür. Son yıllarda, obezite tedavisinde klasik yöntemlerin yanı sıra yeni ve bilimsel olarak etkinliği kanıtlanmış güncel yaklaşımlar da öne çıkmaktadır.

Sena Arıcı-Serkan Kızılbayır

* Obezitenin önüne geçmek için ne gibi önlemler alabiliriz?

Obezite bir tercih değil, tıbbi müdahale gerektiren bir hastalıktır. Obezite, genetik, hormonal, çevresel ve psikolojik birçok faktörün bir arada rol oynadığı kompleks bir sağlık sorunudur. Bu nedenle tedavisi yalnızca irade ve diyetle sınırlı değildir; multidisipliner bir yaklaşım gerektirir.

* Obezite tedavisinde ‘Çığır açan gelişme’ diye nitelendirilen yeni nesil ilaçlarla ilgili bilgi verebilir misiniz?

Günümüzde obezite tedavisinde, sadece diyet ve egzersiz önerilerinin ötesine geçilerek, farmakolojik tedaviler (ilaçla tedavi) önemli bir yer edinmiştir. Özellikle son yıllarda geliştirilen GLP-1 reseptör agonistleri grubundaki ilaçlar, etkili ve güvenli seçenekler olarak öne çıkmaktadır.

* GLP-1 agonistleri nedir?

GLP-1 (Glukagon Benzeri Peptid-1), vücudun doğal olarak salgıladığı bir hormondur. Bu hormon, yemekten sonra insülin salınımını artırır, mide boşalmasını geciktirir ve beyne tokluk sinyali göndererek iştahı baskılar. Yeni geliştirilen ilaçlar (örneğin liraglutid ve semaglutid) bu etkiyi taklit eder, böylece kişinin daha az yemesini ve uzun süre tok kalmasını sağlar.

* Bu ilaçlarla ne kadar kilo veriliyor?

Klinik çalışmalarda bu ilaçları kullanan bireylerin, yaşam tarzı değişiklikleriyle birlikte vücut ağırlıklarının yüzde 10 ila yüzde 15’ini kaybettikleri gözlemlenmiştir. Bu oran, sadece estetik değil, kalp hastalığı, Tip-2 diyabet ve hipertansiyon gibi obeziteye bağlı sağlık risklerini azaltmak açısından da oldukça kıymetlidir.

* Kimler kullanabilir?

Bu ilaçlar genellikle, BKİ’si 30’un üzerinde olan bireylerde, BKİ’si 27’nin üzerinde olup eşlik eden başka sağlık sorunları (örneğin diyabet, hipertansiyon, uyku apnesi) bulunan bireylerde kullanılabilir. Ancak mutlaka endokrinoloji, iç hastalıkları veya obezite konusunda deneyimli bir hekim tarafından değerlendirme yapılmalı ve reçetelendirilmelidir.

* Yan etkileri var mı?

İlaçlar genel olarak güvenli kabul edilmekle birlikte, bulantı, mide rahatsızlığı, iştahsızlık gibi bazı geçici yan etkiler görülebilir. Nadir durumlarda pankreasla ilgili sorunlar da rapor edilmiştir, bu nedenle düzenli takip çok önemlidir.

* İlaçlar ne zaman bırakılır?

Tedavi genellikle uzun süreli planlanır. Hedeflenen kilo kaybına ulaşıldığında, yaşam tarzı değişikliklerinin devam ettirilmesi önemlidir. İlacın kesilmesi hekim kararıyla ve hastanın genel durumu dikkate alınarak yapılmalıdır. Aksi takdirde verilen kiloların tekrar alınma riski vardır.

* Metabolik cerrahi hâlâ geçerli mi, yoksa eskisi kadar tercih edilmiyor mu?

Metabolik cerrahi, ileri düzey obezitesi olan bireylerde hâlâ etkili bir seçenektir. Günümüzde laparoskopik (kapalı) tekniklerle yapılan mide küçültme ameliyatları hem daha güvenli hale gelmiş hem de hastaların daha hızlı iyileşmesini sağlamıştır. Cerrahi girişimler, titiz bir değerlendirme süreci sonunda önerilmektedir.

* Obezite tedavisinde bireyin psikolojisine yönelik yaklaşımlar ne kadar önemli?

Obezite tedavisinde sadece fiziksel değil, ruhsal boyutlar da dikkate alınmalıdır. Yeme davranışı bozuklukları, stres yönetimi ve motivasyon kaybı gibi psikolojik etkenlere yönelik destekleyici terapiler tedavinin sürdürülebilirliği açısından kritik önemdedir.

* Yakın gelecekte obezite tedavisinde bizi neler bekliyor?

Genetik testler, bağırsak mikrobiyotası analizi ve dijital sağlık uygulamaları sayesinde obezite tedavisi giderek daha kişiselleştirilmiş hale gelmektedir. Akıllı telefon uygulamaları, online diyetisyen destek sistemleri ve yapay zekâ tabanlı sağlık çözümleri, hastaların tedaviye uyumunu artırmakta ve süreci kolaylaştırmaktadır.

Bu yazının video'sunu da izleyebilirsiniz.