Topuk dikeni ve plantar fasiit

* * *
Topuk dikeni-epin kalkanei (topuk mahmuzu da denilir), plantar fasya boyunca ayağın altında meydana gelen kemikli bir çıkıntıdır. Farklı boyutlarda olabilir ama genellikle 1.5 cm’den büyük değildir. Bazen hiçbir bulgu vermeyebilir, röntgen filminde saptanır.

* * *
Plantar fasiit, plantar fasyanın topuğa yapıştığı yerde meydana gelen inflamatuar bir sürecin neden olduğu ağrılı bir durumdur. Uzun süre ayakta durma (öğretmen, garson, fabrika işçilerinde), aşırı kilo, yanlış ayakkabı seçimi, parmak arası terlik kullanımı gibi nedenler inflamasyonu tetikleyen faktörlerdir.

* * *
Her 10 kadının 3’ü bu hastalıktan muzdarip.
Bu iki hastalık ile ilgili merak edilenleri, Algoloji Uzmanı Dr. Dostali Aliyev’e sordum.

* BU İKİ DURUM(HASTALIK) TÜRKİYE’DE HANGİ SIKLIKTA GÖRÜLMEKTEDİR?

Her iki durum birbiri ile yakından ilişkilidir. Türkiye’de her iki durum yaygın olarak görülmektedir. Yapılan çalışmalarda kadın nüfusun yüzde 30’unda, erkek nüfusun ise yüzde 10’unda görüldüğü tespit edilmiştir. Ayrıca kadınlarda; omurga romatizması, diyabetik hastalığı olanlarda daha sık görülmektedir.

* TOPUK DİKENİ BULGULARI NELERDİR?

Hastalar sabahları yataktan kalkar kalkmaz ilk adım atma ile oluşan ağrıdan, ayağın üstüne basamamak, topukta oluşan şişmeden yakınıyorlar. Ayakaltında iğne, diken batması gibi acı verici his olabilir. Ağrı gün içinde azalabilir, bazen de aynı şiddette devam eder.

* NASIL TANI KONULUR?

Hastanın hikâyesi, fizik muayene ve röntgen vasıtasıyla tanı konulur. Hastaların en önemli şikâyeti sabah kalktıktan sonra birkaç adım atınca oluşan ağrıdır. Röntgen filmlerinde ayak tabanında dikensi çıkıntı görülebilir.

* NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Plantar fasiitin tedaviden bağımsız olarak belirli bir süre içinde kendi kendine geçme ihtimali vardır. Topuk dikeni ise oluştuktan sonra ameliyat gerekmedikçe orada olacaktır. Neyse ki ameliyat nadiren gereklidir.

AMELİYATSIZ ÇÖZÜM MÜMKÜN

Hastanın ayağında mevcut olan yapısal bozukluk varsa (düz taban, ayağı yere yanlış pozisyonda-içe veya dışa basma vs gibi) buna yönelik önlemler (özel ayakkabı, terlik kullanımı) alınmalıdır. Ağızdan ağrı kesici ilaç alımı hastanın ağrısını büyük ölçüde azaltacak, hastanın yaşam kalitesini artıracaktır. Plantar fasya egzersizleri hastanın ağrılarını azaltan bir diğer yöntemlerdendir. Bu tedavilerden fayda görmeyen hastalara enjeksiyon tedavisi yapılabilir. Enjeksiyon tedavisi sırasında steroid ve lokal anestezik karışımı topuk dikeni olan bölgeye uygulanır. Bir diğer tedavi yöntemi de radyofrekans uygulamasıdır. İşlem ameliyathane odasında, steril şartlar sağlanarak, lokal anestezi altında, floroskopi veya ultrason eşliğinde yapılmaktadır. Radyolojik görüntüleme eşliğinde özel bir iğne-elektrot ile hedeflenen bölgeye ulaşılır. Radyolojik görüntüleme ve radyofrekans cihazı vasıtasıyla verilen uyarılar ile iğnenin yeri doğrulandıktan sonra radyofrekans tedavisi uygulanır. Yaklaşık 15-20 dakika devam eden işlem tek seanslık bir uygulama olup, başarı oranı çok yüksektir. Hastalar işlemden 2-3 saat sonra günlük hayatlarına dönebiliyor.