Çin madenlerinin 'fıtratı' nasıl değişti?

Fıtrat değişmez! Fıtrat dediğimiz şey aslında bireye has bir kavram, yani işin değil kulun fıtratı olur ve fıtrat değişmez. Burada kastedilen ölümün madenciliğin doğasında olduğu. Eğer ölmek bir iş kolunun ‘doğasında’ var ise bu fıtrat ne ülkeden ülkeye, ne de seneden seneye çok ciddi bir şekilde değişmemeli. O halde verilere bakalım!

Dünyada en fazla kömür üreten iki ülke Çin ve ABD. Çin, Dünya Çalışma Örgütü tarafından sürekli kınanan bir ülke. Yakın bir zamana kadar sicili bizden daha bozuk, gelir seviyesi de bizden daha düşük. ABD’deyi ise biliyorsunuz. Türkiye, Çin ve ABD’yi karşılaştırmak için 1 milyon ton taşkömürü üretimi başına meydana gelen kazaları baz aldım. Yani son 12 yılda aynı miktar kömürü üretirken bizde ne kadar işçi hayatını kaybediyor, onlarda ne kadar işçi hayatını kaybediyor, buna baktım.

Dünyaya bedel değiliz! 2011 verilerini baz alınca şöyle bir manzara ortaya çıkıyor. 1 milyon ton kömür üretmek için ölen her bir Çinli madenciye karşılık bizde 20’nin üzerinde madenci hayatını kaybetmiş o sene. Amerikalılarla kıyaslama ise epey can sıkıcı; zira aynı ton madeni üretmek için ölen her bir Amerikan madencisine karşılık bizde tam 527 madenci hayatını kaybetmiş. Berbat bir hesap!

Çin Mucizesi

Yukarıdaki verileri aşağıdaki trend grafiğine dönüştürdüğümüzde son 12 yılın değişimini çok daha net bir şekilde görebiliyoruz. Doğrusu ben bu grafiğe bakınca epey şaşırdım; çünkü çok değil birkaç yıl evvel Çin ve Türkiye işçi ölümlerinde aynı ligde yer alıyor. 2006 yılı verilerimiz neredeyse aynı. Çin o tarihten sonra ton başına madenci ölümlerini yaklaşık 7 kat azaltarak ortalama 2 ölümden ortalama 0,34’lere indirmiş. Bizde ise aynı dönemde trend maalesef tersine dönmüş. Ton başına ölümler 2006’da ortalama 1,96 iken 2011’de bu oran beş kat artarak 10,94’e ulaşmış.2013 verileri Çin’deki düşüşün %24 oranında devam ettiğini gösteriyor.

Çin madenciliğin fıtratını nasıl değiştirdi?

Çin dünyanın en büyük kömür üreticisi. Madenci ölümleri bizdekinden çok daha olağan orada. Yani onlar da uzunca bir süre işin ‘fıtratından’ kabul etmiş madende ölmeyi. En büyük 10 madenci kazasından ikisi orada. Kazalar da ölümler de Komünist Parti tarafından üstü kapatılarak, yok sayılarak, kimseye ciddi bir ceza verilmeyerek geçiştirilmiş. Ancak 2005 yılındaki bir kazadan sonra bu manzarayı değiştirmiş. O yıl Çin’in son yıllarda yaşadığı en büyük madenci kazalarından birinde 214 madenci hayatını kaybediyor. Sunjiawan kazası sonrası olanlar Çin Mucizesi’ni anlamak bakımından ders niteliğinde.

Çinliler 2005 kazasına günlerce tepki gösteriyor. Çin Başbakanı Wen Jiabao da bu tepkiler karşısında sessiz kalamıyor ve duruma el koyuyor. Kendi başkanlığında bir olağanüstü soruşturma komisyonu kuruyor. Komisyon 3 aylık bir sürede çalışmasını tamamlıyor. Sonuç: Komünist Parti ile bağlantısı ne olursa olsun tüm sorumlular cezasını çekecek! Toplam 31 üst düzey yönetici, bir kısmı ağır hapis cezası olmak üzere, çeşitli idari cezalara çarptırılıyorlar. Ceza alanlar arasında Komünist Parti’ye bağlı Eyalet Valisi dahil üst düzey yetkililerin olması bir ilk. Daha da öteye gidiyor, Başbakan Jiabo’nun talimatı ve gözetiminde Sunjiawan bölgesinin tüm idari ve mülki amirleri bu kazada kendi kusurlarını ortaya koyan bir özeleştiri raporunu halka açık bir forumda sunuyorlar.

Çin madenlerinin ‘fıtratı’ kazalarda sorumluların ağır cezalar almasıyla değişti.

Çin gibi hukukun henüz yerleşmediği, parti devletinin her şeye egemen olduğu bir ülke madenlerindeki ölümleri onlarca kat azaltıyorsa bizim de bunu başarmamız gayet mümkündür. Yeter ki gerçekten isteyelim.

https://twitter.com/SelcukRSirin