Sayım Çınar

Bir süredir İran’daydım. Daha önce de buraya geldiğim için, fazla yabancılık çekmedim.

İslam tarihindeki en acı olaylardan biri Kerbela meselesidir.

Yas tutanlar, Kerbela’da şehit edilen Hazreti Muhammed’in torunu Hazreti Hüseyin’i dualarla andı.

Bu olay Tahran’daki yas sürecine beni daha çok yaklaştırdı. İran’ı anlamaya çalışmak, dünyaya daha farklı bir şekilde bakmayı öğretti.

Sevmek sözcüğünün anlamını bir kez daha sorgulamamı da sağladı.

Sokaklardaki yas törenlerini izlerken defalarca başka bir insan oldum. Birden fazla ‘Sayım’ olmayı özlemişim.

İran’ın eski uygarlıklar grubuna girdiği düşünüldüğünde, nüfusunun gelenek ve göreneklerine ne kadar bağlı olduğunu da görüyoruz.

İsfahan’da

Geçen hafta evimize yakın bir yayınevini ziyaret etme fırsatı buldum. Hümanist Kitap, kurulduğu günden bu yana iş dünyasına yönelik eserler yayımlıyor.

Kozyatağı’nda bulunan Hümanist Kitabevi’nde beyaz yakalılar, girişimciler ve öğrenciler çalışmalarını da yürütebiliyor. 3 yıldır yürüttükleri çalışmalar sonucunda yurtdışında da yayıncılık faaliyetlerine başlamışlar; Azerbaycan, İngiltere ve Almanya’da.
Öncelikli hedefleri arasında kitaplarının Türkçe ve İngilizce dağıtım, tanıtım ve satışının gerçekleşmesi yer alıyormuş. Menekşe Polatcan Serbest, Hümanist Yayıncılık’ın her şeyi neredeyse. Butik yayıncılığın yükselmesi ne güzel. Umarım emeklerinin karşılığını alıyorlardır.

Bir dede torun hikâyesi

19. yüzyıl ve özellikle Gustave Courbet uzmanı sanat tarihçisi Thomas Schlesser’in hakları 32 ülkeye satılan romanı “Mona’nın Gözleri” Timaş Yayınları’ndan çıktı.

Çevrildiği her ülkede çok satanlarda yer alan romanın konusu şöyle: 10 yaşında zeki bir çocuk olan Mona, ansızın görme yetisini kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya kalır. Torununun bir daha görememe ihtimali üzerine dedesi, Mona’nın göreceği son güzel şeylerin büyük sanat eserleri olması gerektiğini düşünür.

Dede ve torun 52 hafta boyunca Louvre, Orsay ve Pompidou müzelerinde büyük ressamların eserlerini gezmeye başlarlar.

“Türk Köylü Dansları” 60 yıl sonra fotoğraflarla zenginleştirilmiş, dizin hazırlanmış, içeriği ve kaynakçası gözden geçirilmiş olarak M. Sabri Koz’un sunuş yazısıyla yeniden yayımlandı.

“Türk Köylü Dansları” evrensel bakış açısıyla yerli olana yönelmenin güzel örnekleriyle dolu. “Türk Köylü Dansları”nın bu baskısında Metin And Arşivi’nde yer alan, başta Ara Güler’in fotoğrafları olmak üzere birçok eski ve yeni arşivden, kaynaklardan görseller eklendi. Kapakta ise yine Metin And Arşivi’nden Fikret Otyam fotoğrafı...
18. yüzyıl sonlarıyla 19. yüzyıl başlarına ait halay çekenleri betimleyen A. I. Melling, gravürlerle, halk danslarımız için en eski ve gerçeğine çok yakın görsellere imza atmış: Sıra başında mendil sallayan, davul, zurna ve saz eşliğinde oynayanlar, seyredenler...

Büyük Sorunların Küçük Kitabı

Farkında mısınız bilmem ama çoğumuz acıyı, ıstırabı, kederi kendimize yakıştıramayız. Bunlardan kurtulmak ister, hayatımızı olumsuz durumlardan olumluya koşmak üzerine kurarız. Ne kadar da insanca öyle değil mi? Acılardan kaçmanın ve dertlerimize çare bulmanın önemli yollarından biri de kitaplar hiç şüphesiz. Bu duygu ve düşünceler içinde arayışta olan herkese Doç. Dr. Serdar Nurmedov’un “Büyük Sorunların Küçük Kitabı”nı öneriyorum. 
Dokuz adımda kabul ve kararlılık terapisi de içeren kitap sizi kabul’e ve an’da olmaya doğru bir yolculuğa çıkarıyor.

Hayali bir “kıyamet” senaryosu

Türk tiyatrosunun en önde gelen figürlerinden Afife Jale’nin yaşamını konu alan roman “Afife, Mavi Bir Melek” Artemis Yayınları tarafından yayımlandı. Yazar Eyüphan Erkul, bir önceki romanı “Cahide, Melekler Yeryüzünde Yaşayamaz”dan sonra kaleme aldığı romanda, Afife Jale’nin yaşamını güçlü bir kurgusal yapı ve müzikle harmanlıyor.

Romanın arka kapakta yer alan yazısında yazar Ahmet Ümit ise şu sözlerle düşüncelerini ifade ediyor: “Bir kadın, cesur bir kadın, genç bir kadın Kadıköy’de bir tiyatroda sahneye çıkıyor. Ne var bunda diyeceksiniz? Sahneye çıktı diye tiyatro basılıyor, kadın dövülüyor. Kadın yeniden çıkıyor çünkü diyorlar ki: ‘Bir Türk kadını tiyatroda oynayamaz.’ Ama kadın yılmıyor! Kim bu kadın? Afife Jale...
Eyüphan Erkul işte o cesur oyuncuyu, Afife Jale’yi yazdı.”

James Baldwin 100 yaşında

James Baldwin’in Yapı Kredi Yayınları tarafından yayımlanan kitapları, yazarın 100. yaşında Modern Klasikler dizisine anlam kattı. Yazarın deneme türündeki kitabı “Bundan Sonrası Ateş”, ABD’de köleliği kaldıran Özgürlük Bildirgesi’nin yüzüncü yıldönümü olan 1963 yılında yayımlandığında siyah özgürlük hareketi için yeni bir yol gösterici, bir “kalk borusu” oldu. “Sokağın Dili Olsa” 1970’lerin başında Harlem’de yaşanan bir aşk öyküsünü anlatıyor.
James Baldwin, anlatıcısının samimi ve tutkulu sesiyle biçimlendirdiği “Ne Zaman Gitti Tren” adlı romanında katmanlı kimlikleri ve hayata topyekûn direnişi odağına alıyor.
Baldwin’in 10 yıl yaşadığı ve yaratıcılığını bulduğu Paris’te yazdığı “Giovanni’nin Odası”, o günler için işlenmesi bir hayli cesaret isteyen bir konuyu ele alıyor.
“Bir Başka Ülke”, 1950’li yılların New York ve Paris’inde geçmesine karşın, çok katmanlılığı ve irdelediği konuların (cinsellik, Amerika’da beyaz-siyah gerilimi, kimlik, sanat) yakıcılığı sayesinde hâlâ sahici ve çağdaş.

Doğru hedefi belirlemek

Virginia Woolf, temmuzda iki kitabıyla Can Yayınları’nda olacak. Yedi öyküden oluşan “Mrs. Dalloway’in Partisi” modern edebiyatın en güçlü romanlarından olmakla birlikte, Woolf’un ‘bilinç akışı’ tekniğini yetkinlikle kullandığı bir yapıt olarak da öne çıkıyor.

“Aynadaki Hanımefendi” ise ilk olarak “Aynadaki Kadın adıyla” Aralık 1929’da Amerikan aylık dergisi Harper’s Magazine’de yayımlanıyor. İçinde beş öykü yer alan kitaba adını veren öyküde, taşrada bir evin salonunda oturan isimsiz bir anlatıcı, salondaki aynadan yansıyan evin dışındaki sahneleri anlatıyor.

Anıydı, kitap oldu, şimdi de gerçek

Edebiyat Matinesi, Mektep’te yeniden canlandırıldı.

Galataray Lisesi 3 Haziran 2024, Tevfik Fikret Salonu.

İzleyiciler de heyecan, arkalarda öğrenciler merak içinde ve şairler şiirlerini okuyor: Tuğrul Tanyol, Adnan Özer, Onur Caymaz, Zeynep Köylü, Cenk Gündoğdu, Ahmet Bozkurt, Kenan Ovacık, Serdar Solkun ve Baki Asiltürk.

Okul öğrencileri de orada bulunmayan, yaşamayan şairlerimizden şiirler okuyor.

Ve dünya şiir sayesinde dönüyor.

“Sevdiğini Öldürmek Bizde Aile Geleneği” ile adından söz ettiren Ece Gamze Atıcı’nın yeni romanı “Keşke Leyla” nihayet yayımlandı. Leyla karakteri, yazarın bir önceki romanı “Sevdiğini Öldürmek Bizde Aile Geleneği”ndeki Aslı’nın kızı.

Tema olarak iki kitap arasında devamlılık var. Oradaki annelik bu kitapta temize çekiliyor. Diğer bir deyişle “Keşke Leyla” bir spin off. Yani bir önceki kitapta ortaya çıkan bir yan karakterin hikâyesi burada anlatılıyor. Dolayısıyla istediğiniz kitaptan başlayabilirsiniz. Öncelik sırası yok.
Buradaki çocuk, yetişkinlerin kurduğu hayatı, onların düşünüş biçimlerini anlamaya çalışırken acemi bir dünyalı olarak da medeniyetin kimi saçmalıklarını gözler önüne seriyor.
İlk cümle: “Bizim aile adımız Gülensoy. Ama babam hariç hepimiz somurtuk tipleriz.”

Kore edebiyatının yıldızı

April Yayıncılık bu ay uzun zamandır beklenen önemli bir romanı okurlarla buluşturdu: Korece aslından Göksel Türközü çevirisiyle “Veda Etmiyorum.” Kore tarihinin karanlık bir dönemini, Jeju katliamını ustalıkla edebiyatına konu edinen Han Kang, evrensel bir hikâyeyi unutulmaz bir destana dönüştürüyor.
“Veda Etmiyorum” yazarın “Vejetaryen”, “Çocuk Geliyor” ve “Beyaz Kitap” adlı kitaplarının ardından Türkiye’de yayımlanan dördüncü romanı.
“Yunanca Dersleri” ve “Sevgilinin Soğuk Eli” adlı romanları da yakın zamanda yine April Yayıncılık tarafından yayımlanacak.

Kronik Kitap’ın İkinci Dünya Savaşı serisi hız kesmeden devam ediyor. Daha önceki kitaplarının aksine “Nazi Milyarderleri”nde milyar dolarlık şirketlerin Nazilerle olan ilişkileri inceleniyor.

David de Jong, detaylı araştırmalar sonucunda ortaya koyduğu eserinde Alman sanayisinin dev markalarının Nazi rejiminde nasıl yükseldiklerini, büyüdüklerini ve zenginleştiklerini gözler önüne seriyor.
En önemlisi ise ABD’nin siyasi çıkarları adına bu hanedanların suçlarını nasıl akladığını ve geçmişi nasıl örtbas ettiğini gösteriyor.

Derinlerine inen dizeler

Hakan İşcen’in 5’inci şiir kitabı “Kadıkale Postası” Simurg Art Yayınları’ndan çıktı. İşcen’in bu son şiir kitabında etkileyici bölümler var.
İlk “Kadıkale Postası” bölümünde, şairin yaşamının ağırlıklı bir bölünü geçirdiği Bodrum Kadıkale’de yazdığı şiirleri var.
“Her Yer Zulüm Her Yer Şiir” bölümündeyse, Gazze, çocuk gelinler, orman katliamları gibi hem içte hem dışta güncel yaşadığımız travmalara ilişkin şiirler var: “Bir gün bir çocuk kapını çalıp da / ölmek istediğini söylerse / dünyanın bütün yavru kedileri o an aç kalır...”

Dikkatimi çekti

Spor yazarı Ahmet Çakır, spor dünyasında geçirdiği uzun yılların birikimini, gözlemlerini ve anılarını “Sportif Öyküler”de bir araya getiriyor.

Macar yazar Ágota Kristóf anısına “Bir Yazar Masası” kuruldu.

Bu etkinlik, Edebiyat ve Gastronomi buluşmasıydı.
Okumayı ve keşfetmeyi sevenlerin buluşma noktası, Minoa Pera’daki Lokanta’da yapıldı.
Ünlü Macar şef Ágnes Tóth, yazarın çocukluğunda yaşadığı bölgeden esinle, Macar gastronomisinin çok yönlü yüzünü yansıtan bir menü hazırladı.

Agota Kristóf’un kitapları, Macar Edebiyatı’nın gönüllü elçisi Eylül Görmüş tarafından anlatıldı.
Kitaplarında savaşın dehşeti ve bunun insanlar, özellikle çocuklar üzerindeki etkisini anlatan yazarın, dilimizde yayımlanan eserleriyse: Okumaz Yazmaz, Önemi Yok, Büyük Defter - Kanıt - Üçüncü Yalan ve Dün...