Faizler neden yüksek?

Salih NEFTÇİ

Okurlar hatırlayacaktır.

Bir süredir açık pozisyon konusuna girmiyoruz. Türkiye ekonomisinin bu en tehlikeli sorununa değinmiyoruz.

Olayları buraya getiren (yanlış) politikaları bu köşede bir süredir tartışmıyoruz.

Çünkü piyasalara verilmiş sözümüz var.

HIRS VS...

Ama doğrusunu söyleyelim, söz konusu yanlış politikalara gelecek sefer de başvurulması bizi şaşırtmayacak.

Gelişmekte olan piyasalar, ‘‘sabit kur-enflasyon-kriz’’ kısırdöngüsünden nedense uzun süre kurtulamıyorlar.

Hırs, kısa zamanda zengin olma içgüdüsü, sürekli yüzde 20-30 dolar cinsi faiz elde etme isteği, sanırız bu piyasalarda daha bir süre engellenemeyecek.

Doğru'ları yapmak, yanlış yollara girmemek... Kolay gibi görünse de, aslında zor.

Latin Amerika'ya bakın:

Risk yönetimi konusundaki dikkatsizlikler...

Finans kurallarını küçümseme...

Halen de yok olmuş değil. Kısırdöngüyü defalarca yaşadıkları halde...

Gelelim konumuza.

REEL FAİZLER

Önce rakamlara bakın. Hazine bonolarında faizler yüzde 145 civarında seyrediyor.

Spekülatif durumlarda yüzde 130'lara geriliyor, ortalık karışınca yüzde 150'ye vuruyor.

Oysa, reel kriz ortamından dolayı enflasyon gerileme durumunda. Yüzde 70 diyelim.

Reel faiz gelir yüzde 44.

Evet yüzde 44.

Nasıl olur?

SORALIM

Amerika'da, Almanya'da veya Japonya'da bir sanayici yüzde 3 gibi bir reel faizle çalışır.

Kredi alır. İşinde kullanır. Ücretler, kiralar, hammadde harcamalarından sonra elinde 18 kalırsa bunun 3'ünü gidip faiz diye öder. Net kârı yüzde 10-12 gibi bir şeye gelir.

Türkiye'de bir sanayiciyi alalım. Amerikalı, Japon veya Alman kadar başarılı olduğunu varsayalım. Hatta biraz daha öteye gidelim. Daha da başarılı diyelim. Uluslararası piyasalarda yabancılarla kolaylıkla rekabet ediyor. Onlar (brüt) 18 kazanırken, bizim sanayici gidiyor 20 kazanıyor.

Kazanıyor. Ama 44 ödeme durumunda kalıyor. Elinde 20 var. Ödemesi gereken ise 44.

Yani batıyor.

Neden?

Çünkü reel faizler yüzde 44.

SONUÇ

Olacak şey değil. Ama öyle.

Peki neden?

Reel faizler neden Batı dünyasında yüzde 3'lerde, Asya'da yüzde 10'un altında iken Türkiye'de yüzde 44?

Bunun sorumlusu hangi politikalar?

Hangi yanlışlar yapıldı da şimdi faizler indirilemiyor?

Anormal bir durum.

Peki neden?

Olanlar kendi kendine mi oldu?