Daha da derinleşen uluslararası kriz

Salih NEFTÇİ

Neden olduğu bilinmez, siyasetçiler çok kıymetli bir zamanı harcarken uluslararası finansal kriz son günlerde biraz daha derinleşti. Avrupa ve Amerika'da halen de kapalı kapılar ardında kalan tedirginlik arttı.

Uluslararası piyasalardaki bu son gelişmenin başlıca nedeni ne?

Bu konuda kendi görüşümüzü tartışacağız.

TÜRKİYE İLE İLGİSİ

İlgisiz gibi görünen bir konudan girelim.

Bundan sonra da birkaç ay alabilir, ama uluslararası finansal kriz bir süre sonra Türkiye'yi de etkileyecek.

Ancak mesele bu değil. Mesele etkinin boyutu.

Türkiye'deki görüşler genellikle bu etkinin sınırlı kalacağı yönünde. Türkiye ticaretini ağırlıklı olarak Avrupa ve Amerika ile yürütüyor, bu arada Balkanlar ve Doğu Avrupa ile de önemli ticari ilişkileri var. Ama Asya ülkeleri ile krize neden olabilecek bir alışveriş yok. Ayrıca Asya ülkeleri Avrupa gümrük birliğine de girmiş değiller...

Uluslararası krizin Türkiye üzerinde önemsiz etkileri olacağını düşünenler genellikle bu ve buna benzer düşüncelerden hareket ediyorlar.

Bunlar doğruluk payı olan görüşler. Ancak tartışmayalım. Şimdilik bir kenara koyalım. Bugünkü konumuza geri dönelim.

GÜÇLÜ PARALAR

Uluslararası finansal kriz son günlerde yine derinleşti.

Neden?

Olayları yakından izlemeye çalışıyoruz. Bizim yorumumuz şöyle:

Asya'da Tayvan ve Singapur herhangi bir finansal veya ekonomik sorunu olmayan ülkelerdi. Ama geçen hafta üst düzeyde bazı toplantılar oldu. Olay enine boyuna tartışıldı. Sonunda Tayvan ve Singapur Asya'da yaşanan olaylardan sonra kendi paralarının değerini eskisi gibi tutamayacaklarına karar verdiler.

Kontrollü bir şekilde Tayvan ve Singapur Doları'nın değerini düşürme kararı aldılar.

Her iki güçlü paranın da yüzde 10-15 civarında değer kaybetmesi gündeme geldi. Ve piyasalar tepki verdi.

Ama olay bununla kalmadı.

KITA ÇİNİ

Uluslararası piyasalarda oyuncuları esas korkutan, aynı kararı Kıta Çini'nin vermesi.

İşte Tayvan ve Singapur'dan sonra Asya'da konuşulan bu. Kıta Çini'nin de bir ayarlamaya gideceği düşünülüyor. Oysa daha bundan iki hafta önceye kadar uzmanlar böyle bir tehlikenin olmadığını hesaplıyorlardı. (Buna biz de katılıyorduk.)

Şimdi:

‘‘Zor’’ deniyor.

SONUÇ

Çin dünyanın en büyük ekonomilerinden. Bir kur ayarlamasına gitmesi işleri daha da karıştıracak.

Son günlerde Asya'da yaşananların arkasında biz bu olasılığı görüyoruz.

Elbette aynı diğer Asya ülkeleri gibi Çin Türkiye'ye uzak. Ama örneğin Hindistan uzak değil.

Rusya'ya da.