Borsa ve ‘‘görüş’’lerin önemi

Salih NEFTÇİ

Gümümüz ekonomi yönetimlerinde merkez bankalarının kilit bir yeri var.

Bunun en güzel örnekleri Federal Reserve ve politikalarını yeni oluşturmaya başlayan Avrupa Merkez Bankası.

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası da son yirmi yıl içinde büyük ilerleme gösterdi. Profesyonel bir kadro oluşturdu. Bilançosundaki yüksek döviz rezervleri ile piyasaların güvenini kazandı.

Bu kurumların günümüz ekonomilerinde oynadıkları önemli bir rolü vurgulamak istiyoruz.

POLİTİKACILAR

Siyasetçiler dünyanın her yerinde benzer davranışlar gösterir. Üzerlerinde seçmen baskısı vardır. Toplum siyasetçiden çelişkili şeyler ister. Siyasetçi bu baskılar karşısında zor bir orta yol bulma durumundadır.

Türkiye'de de, dışarıda da.

Bilmediğiniz bir şey değil. Siyasetçi eninde sonunda seçime gidecektir. Seçim yaklaşınca da dünyanın her köşesinde gündeme bir seçim ekonomisi gelir. Bazen az. Bazen daha fazla.

Ama seçim dışındaki durumlarda da seçmenlerin kısa vadeli istekleri vardır.

İşte merkez bankalarının önemli bir görevi burada ortaya çıkar.

SİYASETÇİYE ENGEL OLMAK

Merkez bankaları üst yönetimlerinin bir görevi kısa vadede çekici gibi görünen ama uzun vadede ekonomiye zarar verebilecek adımlara karşı tutum almaktır.

Açıkça görüş bildirmektir.

Buna güzel bir örnek, geçtiğimiz günlerde Malezya'da yaşandı.

Siyasetçiler Malezya'da uzun vadede ekonomiye zarar vermesi ihtimali olan bir dizi tedbiri uygulamaya koydular.

Sermaye hareketlerine çok ciddi sınırlamalar getirdiler.

Malezya Merkez Bankası üst yönetimi buna karşı çıktı.

Direndi. Başarılı olamadı. Ama en azından direndi.

Tedbirlerin sorumluluğu şimdi bu tedbirleri alanların omuzlarında.

İSRAİL

Bir diğer güzel örnek İsrail'in yüksek enflasyonu indirmesi sırasında yaşandı.

O zamanlar İsrail Merkez Bankası yönetimini üstlenen ünlü bir iktisatçı, izlenimlerini yazdığı bir makalede gayet güzel anlatır.

Siyasetçilerin beklenmedik anlarda yeni harcamalar yapabileceğini ve görevi sırasında en çok dikkat ettiği şeylerden birinin bu olduğunu söyler.

İsrail Merkez Bankası başkanlarının zaman zaman atılabilecek ‘‘popülist’’ tedbirler karşısındaki tutumu İsrail'de enflasyonun düşmesinde önemli bir rol oynamıştır.

SONUÇ

Günümüze gelelim. İMKB'de yaşanan düşüşler gazetelerin gündeminde. Yatırımcının da.

Bir kere şu noktayı vurgulayalım. Hızla düşen her borsa bir zaman sonra yatırımcı için iyi bir fırsat yaratır. Stabilize olur. Aradan zaman geçer. Yükselir. Borsaların en önemli kurallarından birisi şudur: Panikleyen kaybeder. Akılcı davranacaksınız.

Ama bir ikinci nokta daha var.

Kısa vadeli hisse senedi alım satımlarına getirilen vergi, günümüz koşullarında doğru mu? Bu konudaki ‘‘görüş’’ler ne?

Unutmayalım. İMKB olması gerekenden daha fazla düşmüştü. Normal fiyatının altına inmişti.

Bu gibi gelişmelere seyirci kalmak doğru değil.

Nitekim borsanın dünkü performansına bakın. Acaba söz konusu vergiye karşı Ankara'dan güçlü bir eleştiri gelseydi borsa bu kadar düşer miydi?

---